نوروتوکسین

نوروتوکسین یا زهر فلج کننده عصبی ( به انگلیسی: Neurotoxins ) نوعی از توکسین ها است که اثرات آن متوجه سیستم عصبی می شود. [ ۱] قدرت نوروتوکسین ها متفاوت است؛ و بر روی سیستم عصبی انسان اثر میگذارد. برخی از آن ها مثل آلدرین بسیار ضعیف است و برخی هم مانند تترودوتوکسین ( TTX ) ده برابر سیانور قدرت دارد و می تواند یک انسان بالغ را از پا دربیاورد. سم بسیاری از مارها و رتیل ها از نوع نوروتوکسین می باشد.
واژه نوروتوکسین از دو بخش نورو، برگرفته از نام سلول های عصبی ( نورون ) و توکسین ( زهر ) است. که ریشه در عمل کرد آن دارد و نشان دهنده آن است که این نوع از سموم سیستم عصبی را هدف قرار می دهد.
همان طور که از نام اینگونه سموم پیداست، آن ها با فلج کردن سیستم عصبی و یا قطع ارتباط نورون ها ( سلول های عصبی ) مانع رسیدن فرمان های مغز به بدن یا باعث فلج شدن اندام ها می شوند. نوروتوکسین ها در دوز کشنده اندام های حیاتی مانند قلب و شش ها را فلج کرده و فرد را می کشند.
بسیاری از نوروتوکسین ها به عنوان سلاح شیمیایی استفاده می شوند. به عنوان مثال در جنگ ایران عراق از گاز سارین برای بمب باران برخی شهر ها استفاده شد. هم اکنون نیز در بسیاری از کشور ها از این نوع توکسین برای ساخت سلاح های کشتار جمعی استفاده می شود و گزارش هایی بر مبنای تولید سلاح شیمیایی با بوتاکس وجود دارد.
سم بوتولینوم ( Botulinum toxin ) که با نام تجاری بوتاکس ( Botox ) در ایران معروف است از سم باکتری کلستریدیوم تهیه و برای فلج موقت عضلات تزریق می شود. تزریق بوتاکس پرطرفدارترین عمل زیبایی است که بدون نیاز به جراحی انجام می شود. با این حال بوتولینیوم توکسین یک نوروتوکسین به شدت خطرناک است که تنها ۴ گرم از آن برای نابودی نسل بشر بسنده می کند همین موضوع باعث به وجود آمدن بمب های بیولوژیکی با این سم شده است. همچنین بیماری بوتولیسم که از این سم به وجود می آید تنها یکی از فلج هایی است که توسط نوروتوکسین ها به وجود می آید.
• ۵ - یدویلاردیین
• ۵٬ - دی هیدروکسی تریپتامین
• ۶ - هیدروکسی دوپامین
• آپامین
• آروم
• آکونیتین
• آلدرین
• آناتوکسین - ای
• آندوسولفان
• آنوناسین
• استریکنین
• اسلوتوکسین
• اسید اگزالیل دی آمینوپروپیونیک
• اقونیطون
• ام پی پی+
• ام پی تی پی
• اوئنانتوتوکسین
• ایبوتنیک اسید