نهایه المرام فی علم الکلام

[ویکی فقه] نهایة المرام فی علم الکلام. «نهایة المرام فی علم الکلام» که مفصل ترین کتاب کلامی شیعه است،
«نهایة المرام فی علم الکلام» که مفصل ترین کتاب کلامی شیعه است، در قرن هشتم نوشته شده است. این کتاب نزد خود مؤلف هم از جامعیت خاصی برخوردار بوده است، به طوری که در کتاب های دیگرش( کشف المراد ، نهج المسترشدین ، کشف الفوائد و...) بعضی از مسائل را به این کتاب ارجاع داده است.متاسفانه نسخه های موجود از این کتاب ناقص هستند و این احتمال را چند امر تقویت می کند:۱-ارجاعات مولف به بخش های نبوت و الهیات در صورتی که نسخۀ موجود تا مباحث طبیعیات را دارد.۲-حیات مؤلف ۱۴ سال بعد از اتمام جلد دوم.۳-خود مؤلف در اجوبة المسائل المنهائیه تصریح می کند که این اثر را در چهار جلد نوشته است.تالیف جلد اول این مجموعه در ماه ربیع الاول سال ۷۱۲ق در سلطانیه و جلد دوم در ربیع الثانی همان سال به اتمام رسیده است.

[ویکی شیعه] نهایة المرام فی علم الکلام (کتاب). نَهایةُ المَرام فی علمِ الکَلام یکی از مفصل ترین کتب کلامی شیعه به زبان عربی که علامه حلی از علمای قرن هشتم آن را نگاشته است. مؤلف، آراء و اندیشه های کلامی فرقه های مختلف را شرح داده و به نقد آنان پرداخته است. وی نظرات حکما و متکلمین را در باب توحید، نبوت و سایر مسائل کلامی با هم تطبیق داده و نگرش و اندیشه خود در اعتقادات شیعه را بیان کرده است.
ابومنصور جمال الدین، حسن بن یوسف بن مطهّر حلّی معروف به علامه حلّی، از بزرگ ترین عالمان شیعه است. پس از مرگ محقق حلی در سال ۶۷۶ قمری که مرجعیت شیعیان را بر عهده داشت، مردم علامه حلی را برای این امر مهم مناسب یافتند و او در ۲۸ سالگی زعامت و مرجعیت شیعیان را بر عهده گرفت. مناظرات و آثار او موجب گرایش سلطان محمد خدابنده به تشیع و رواج مذهب شیعه در ایران گردید. علامه حلی دارای تألیفات بسیاری در علوم فقه، اصول، عقاید، فلسفه، منطق، دعا و... است.

[ویکی فقه] «نهایة المرام فی علم الکلام» که مفصل ترین کتاب کلامی شیعه است،
«نهایة المرام فی علم الکلام» که مفصل ترین کتاب کلامی شیعه است، در قرن هشتم نوشته شده است. این کتاب نزد خود مؤلف هم از جامعیت خاصی برخوردار بوده است، به طوری که در کتاب های دیگرش( کشف المراد ، نهج المسترشدین ، کشف الفوائد و...) بعضی از مسائل را به این کتاب ارجاع داده است.متاسفانه نسخه های موجود از این کتاب ناقص هستند و این احتمال را چند امر تقویت می کند:۱-ارجاعات مولف به بخش های نبوت و الهیات در صورتی که نسخۀ موجود تا مباحث طبیعیات را دارد.۲-حیات مؤلف ۱۴ سال بعد از اتمام جلد دوم.۳-خود مؤلف در اجوبة المسائل المنهائیه تصریح می کند که این اثر را در چهار جلد نوشته است.تالیف جلد اول این مجموعه در ماه ربیع الاول سال ۷۱۲ق در سلطانیه و جلد دوم در ربیع الثانی همان سال به اتمام رسیده است.
ساختار و گزارش محتوا
این کتاب از یک مقدمه و سه مقاله تشکیل شده است. مقدمه در بیان شرف علم کلام، موضوع، غایت و مرتبۀ آن است و مقالات به این شرحند:الف: بیان تقسیمات معلومات۱- معلومات به معلومات موجود و معدوم تقسیم می شوند و مباحث هر کدام در فصل های جداگانه مورد بررسی قرار می گیرد. مولف در بحث وجود به: بداهت مفهوم وجود، بیان ماهیت وجود، اشتراک وجود ، زیادت وجود بر ماهیت ، وجود ذهنی و مشکک بودن وجود، پرداخته است. او در زمینۀ عدم: بداهت تصور عدم، شیئیت نداشتن عدم و علم به معدومات را شرح می دهد.۲-معلومات از حیث وجوب، امکان امتناع تقسیم شده و در سه فصل، وجوب و احکام و امتاش و همین طور امکان و اقسام و احکام هریک از قسمت ها، مورد بررسی قرار می گیرد.۳-معلومات اولا به ماهیت، جزء ماهیت و خارج ماهیت و ثانیا به کلی و جزئی تقسیم می شود و هر کدام از آنها مستقلا توضیح داده می شود.ب: تقسیم موجودات به دو شیوه۱-تقسیم موجودات به قدم و حدوث و تعریف آنها از منظر متکلمین و حکماء و شرح خواص و تقسیمات هر یک از آنها.۲-موجودات طبق نظر اوائل به جوهر و عرض و اعراض خود به اعراض نه گانه تقسیم می شوند که مباحثشان عبارتند از:-بررسی جوهر و اقسام آن.-تقسیم و تعریف عرض.-اقسام عرض در سه مقاله شرح داده شده اند:مقالۀ اول: تعریف کم ، اقسام کم، تعریف زمان ، ابعاد ثلاثه، خلاء ، مکان، مکان طبیعی و شکل طبیعی .مقالۀ دوم:-تعریف ماهیت بسیطه و اقسام کیف.- کیفیات فعلیه و انفعالیه.- کیفیات استعدادیه و انواع آن.- کیفیات مختصه به کمیات .- کیفیات نفسانیه (علم، تعقل، قوای نفسانیه، اخلاق، علت لذت و ألم، بقاء کیفیات نفسانیه).مقالۀ سوم: شرح و توضیح: مقولات اضافه، أین، متی، وضع، ملک، أن یفعل و أن ینفعل.ج: تقسیم محدثات از دیدگاه متکلمین.۱-بحث در مورد جواهر با محوریت: جوهر فرد ، جسم، هیولی ، احکام و عوارض اجسام.۲-توضیح مباحثی نظیر: سکون و احکامش، کون و انواعش، حرکت و احکام و اقسامش.(این بخش ناتمام مانده است.)
ویژگی ها و معایب
۱-آراء و اندیشه های کلامی ادیان و فرقه های مختلف مفصل شرح داده شده و تمام نظرات با نهایت امانت داری و بدون هیچ تصرفی ابتدا بیان و سپس نقد شده اند. این اثر در واقع کتابی است، تطبیقی بین آراء و نظرات متکلمین و حکماء در باب توحید، نبوت و سایر مسائل کلامی.۲-اشتمال کتاب بر نظرات خواجه نصیرالدین طوسی که در حقیقت پاسخ های اوست به پرسش های کلامی و فلسفی مولف در سفری که خواجه و علامه با هم از حله به بغداد می رفتند.۳-اشتمال کتاب بر اندیشه های خود مولف و نگرش عمیقش به عقاید شیعه امامیه. نظرات مولف در سایر کتبش کمتر به چشم می خورد، زیرا یا کتاب دیگری را شرح داده و یا کتاب های مختصری است که مجال آن نبوده است.۴-عدم تعصب به کلام و فلسفه: گرچه علامه حلی در اکثر مباحث از نظرات متکلمین تبعیت نموده، اما در مواردی هم با آنها مخالفت کرده و نظر حکماء را پذیرفته است. همچنین با این که عموما به برهان و استدلال های عقلانی استناد می کند، گاهی هم قضایای مشهوده و جدل را مستند می داند.
نسخه شناسی
...

[ویکی نور] نهایة المرام فی علم الکلام که مفصل ترین کتاب کلامی شیعه است، در قرن هشتم نوشته شده است. این کتاب نزد خود مؤلف هم از جامعیت خاصی برخوردار بوده است، به طوری که در کتاب های دیگرش(کشف المراد، نهج المسترشدین، کشف الفوائد و...) بعضی از مسائل را به این کتاب ارجاع داده است.
متاسفانه نسخه های موجود از این کتاب ناقص هستند و این احتمال را چند امر تقویت می کند:
تألیف جلد اول این مجموعه در ماه ربیع الاول سال 712ق در سلطانیه و جلد دوم در ربیع الثانی همان سال به اتمام رسیده است.
این کتاب از یک مقدمه و سه مقاله تشکیل شده است. مقدمه در بیان شرف علم کلام، موضوع، غایت و مرتبۀ آن است و مقالات به این شرحند:
الف: بیان تقسیمات معلومات

[ویکی شیعه] نهایه المرام فی علم الکلام (کتاب). نَهایةُ المَرام فی علمِ الکَلام یکی از مفصل ترین کتب کلامی شیعه به زبان عربی که علامه حلی از علمای قرن هشتم آن را نگاشته است. مؤلف، آراء و اندیشه های کلامی فرقه های مختلف را شرح داده و به نقد آنان پرداخته است. وی نظرات حکما و متکلمین را در باب توحید، نبوت و سایر مسائل کلامی با هم تطبیق داده و نگرش و اندیشه خود در اعتقادات شیعه را بیان کرده است.
ابومنصور جمال الدین، حسن بن یوسف بن مطهّر حلّی معروف به علامه حلّی، از بزرگ ترین عالمان شیعه است. پس از مرگ محقق حلی در سال ۶۷۶ قمری که مرجعیت شیعیان را بر عهده داشت، مردم علامه حلی را برای این امر مهم مناسب یافتند و او در ۲۸ سالگی زعامت و مرجعیت شیعیان را بر عهده گرفت. مناظرات و آثار او موجب گرایش سلطان محمد خدابنده به تشیع و رواج مذهب شیعه در ایران گردید. علامه حلی دارای تألیفات بسیاری در علوم فقه، اصول، عقاید، فلسفه، منطق، دعا و... است.
مؤلف در مقدمه کتاب، روش کلی خود را در این کتاب، بر اساس آنچه از نظرهای دانشمندان پیشین به دستش رسیده مورد بحث قرار داده و تلاش کرده بین متکلمان و حکما به انصاف داوری نموده و میان قواعد فلسفی و کلامی جمع نماید.