نقطه ژئودزی

نقطه ژئودزی و سیستم مختصات ژئودتیک ( انگلیسی: Geodetic datum ) نقطه ای با موجودیت فیزیکی است که مختصات آن در یک سیستم مختصات مشخص، معلوم باشد. مختصات یک نقطه ژئودزی اغلب به روش مثلث بندی تعیین می شود که در این صورت نقطه ژئودتیک را نقطه مثلث بندی یا نقطه مثلثاتی می نامند. اگر مختصات نقطه ژئودزی به روش پلی گون بندی ثابت شده باشد، آن را نقطه پلیگونومتری می نامند. برای تعیین ارتفاع نقاط ژئودزی از ترازیابی استفاده می شود. این نقاط در سایت با استفاده از نشانه گذاری های خاص مشخص شده و مورد محافظت قرار می گیرند. سیستم متشکل از چندین نقطه ژئودزی متقابل، تشکیل یک شبکه ژئودزی را می دهد که می توان از آن برای دستیابی به اهداف مختلف، من جمله مطالعات توپوگرافی سطح زمین استفاده نمود. [ ۱]
سیستم مختصات ژئودتیک، سیستم مختصاتی است که از مجموعه ای از نقاط مرجع برای تعیین موقعیت روی زمین استفاده می کند و جهت تعیین مختصات منحنی الخط نسبت به بیضوی دومحوری زمین ( بیضوی مبنا ) است. این بیضوی مبنا در ایران اغلب WGS84 ( سامانه ژئودتیک جهانی ۱۹۸۴ ) [ ۲] انتخاب می شود. تعریفی تقریبی از سطح دریا، سیستم مرجع WGS84 است که یک بیضوی می باشد، در حالی که تعریف دقیق تر، مدل گرانشی زمین 2008 ( EGM2008 ) است که از حداقل هارمونیک کروی ۲٬۱۵۹ استفاده می کند. سطوح مرجع دیگر برای مناطق دیگر یا در زمان های دیگر تعریف می شوند؛ ED50 در سال ۱۹۵۰ در اروپا تعریف شد و با بیضوی WGS84 چند صد متر متفاوت است، بسته به نقاط مختلف در اروپا. مریخ اقیانوسی ندارد و بنابراین فاقد سطح دریا است، اما حداقل دو سیستم مختصات مریخی برای تعیین موقعیت بر روی آن استفاده شده است. سطح مرجع اول: نسبت به دایره استوا
سطح مرجع دوم: نسبت به نصف النهار ژئودتیک بیضی شکل گرینویچ
سطح مرجع اندازه گیری مختصات: نصف النهار ژئودتیک بیضی شکل هر نقطه
بیضوی های مرجع در ژئودزی، ناوبری و نقشه برداری توسط کارتوگراف ها و سیستم های ناوبری ماهواره ای برای ترجمه موقعیت هایی که بر روی نقشه ها ( کاغذ یا دیجیتال ) نشان داده شده اند به موقعیت واقعی آن ها در زمین استفاده می شوند. هر کدام با یک بیضوی شروع می شود و سپس مختصات عرض و طول جغرافیایی و ارتفاع را تعریف می کند. یک یا چند مکان بر روی سطح زمین به عنوان نقاط مبنا انتخاب شده اند.
اختلاف مختصات در بین سیستم مختصات های معمولاً انتقال یا شیفت نامیده می شود. انتقال بین دو سیستم های مختصات یا دیتوم خاص ممکن است از یک مکان به مکان دیگر در یک کشور یا منطقه متفاوت باشد و می تواند هر چیزی از صفر تا صدها متر ( یا چند کیلومتر برای برخی از جزایر دور افتاده ) باشد. قطب شمال، قطب جنوب و استوا در موقعیت های مختلف در سیستم مختصات های مختلف قرار می گیرند، بنابراین شمال واقعی کمی متفاوت خواهد بود. سیستم مختصات های مختلف برای دقیق کردن شکل و اندازه زمین ( بیضوی مرجع ) از درونیابی های مختلف استفاده می کنند.