نقبای بنی اسرائیل

[ویکی شیعه] نُقَبای بنی اسرائیل از اسباط دوازده گانه بنی اسرائیل یعنی فرزندان یعقوب پیامبر بودند؛ بدین صورت که به دستور خداوند و به دست موسی(ع)، از هریک از اسباط یک نماینده برای قوم خود برگزیده شد. در آیه ۱۲ سوره مائده بدین موضوع به صورت کلی اشاره شده است.
در منابع فریقین، روایاتی از پیامبر(ص) به جای مانده است که تعداد جانشینانش را به تعداد نقبای بنی اسرائیل می داند؛ همانطور که در احادیث دیگر از ایشان به همسانی قوم موسی(ع) با قوم خود در تمام زمینه ها، اشاره شده است.
نقبا از بزرگان قوم خود بودند و وظیفه آن ها پاسداری از میثاقی بود که از جانب خداوند بر عهده بنی اسرائیل قرار گرفت؛ هرچند بنابر نظر غالب مفسران در کنار این مأموریت، وظیفه جمع آوری اطلاعات از قومی ستمگر برای هجرت به بیت المقدس را نیز بر عهده داشتند. بنابر گفته برخی از مفسران عده ای از آنان در این مأموریت از دستورات موسی(ع) سرپیچی نمودند.

[ویکی فقه] نقبای بنی اسرائیل (قرآن). موسی مامور گشت که از دوازده قبیله یهود، دوازده نفر مامور کند تا همچون دیده بانان به سرزمین شام رفته، اخبار آنجا و خصوصیات مردم آن منطقه را برای بنی اسرائیل شرح دهند. وی از هر قبیله ای نقیبی امین ، برگزید و آنها را به ماموریت فرستاد.
دوازده نقیب از بین بنی اسرائیل، جهت سرپرستی آنان انتخاب شدند.ولقد اخذ الله میثـق بنی اسرءیل وبعثنا منهم اثنی عشر نقیبا.. خدا از بنی اسرائیل پیمان گرفت. و از آنها، دوازده نقیب (سرپرست ) برانگیختیم. و خداوند (به آنها) گفت: «من با شما هستم! اگر نماز را برپا دارید، و زکات را بپردازید، و به رسولان من ایمان بیاورید و آنها را یاری کنید، و به خدا قرض الحسنه بدهید(در راه او، به نیازمندان کمک کنید)، گناهان شما را می پوشانم (می بخشم ) و شما را در باغهایی از بهشت، که نهرها از زیر درختانش جاری است، وارد می کنم. اما هر کس از شما بعد از این کافر شود، از راه راست منحرف گردیده است راغب در مفردات خود می گوید: کلمه" نقب" وقتی در مورد دیوار و یا پوست به کار می رود معنای کلمه" ثقب" را که در مورد چوب بکار رود می دهد، آن گاه می گوید: نقیب به معنای کسی است که از قومی آمار می گیرد، و احوال آن قوم را پی گیری می نماید، و جمع آن نقباء می آید. «نقیب» به کسی گفته می شود که از سوی والی و حاکم بر گروه و طایفه ای قرار داده می شود تا از حالات آنان با خبر شود.
جایگاه نقبا
بعضی از مفسران نقیب را در آیه فوق تنها بمعنی آگاه و مطلع از اسرار گرفته اند، ولی این معنی بسیار بعید بنظر می رسد، زیرا آنچه از تاریخ و حدیث استفاده می شود، آن است که نقبای بنی اسرائیل هر یک سرپرست طایفه خود بودند،در تفسیر روح المعانی از ابن عباس چنین نقل شده که: انهم کانوا وزراء و صاروا انبیاء بعد ذلک: " نقبای بنی اسرائیل، وزیران موسی بودند و بعد به مقام نبوت رسیدند" در حالات پیامبر اسلام ص می خوانیم که در شب عقبه که مردم مدینه برای دعوت آن حضرت به محل عقبه آمده بودند دستور داد که دوازده نفر" نقیب" از میان خودشان به تعداد نقبای بنی اسرائیل انتخاب کنند که مسلما وظیفه آنها نیز مساله رهبری جمعیت بود نه تنها خبرگزاری