نظام معتزلی

[ویکی فقه] نظام معتزلی (دیدگاه اهل سنت). ابراهیم بن سیار بن هانی، مشهور به نظّام فیلسوف و متکلم مشهور اهل سنت، مؤسس فرقه نظامیه و از بزرگان معتزله است. برخی از دانشمندان اهل سنت، نظر مثبتی نسبت به وی ندارند و حتی برخی از آنان، وی را برهمائی و برخی غیر مسلمان خوانده اند. بعضی بر این باورند که علت این بی مهری ها، آراء و باورهای وی درباره وقایع صدر اسلام، مانند اعتقاد وی در مورد هتک حرمت حضرت فاطمه و موارد دیگر می باشد.
محمد بن عبدالکریم شهرستانی (متوفای۵۴۸هـ) در الملل و النحل می گوید: «النظامیة، اصحاب ابراهیم بن یسار بن هانیء النظام وقد طالع کثیرا من کتب الفلاسفة وخلط کلامهم بکلام المعتزلة وانفرد عن اصحابه بمسائل... الحادیة عشرة میله الی الرفض ووقیعته فی کبار الصحابة قال اولاً لا امامة الا بالنص والتعیین ظاهراً مکشوفاً وقد نص النبی (صلی الله علیه وسلم) علی علی (رضی الله عنه) فی مواضع واظهر اظهاراً لم یشتبه علی الجماعة الا ان عمر کتم ذلک وهو الذی تولی بیعة ابی بکر یوم السقیفة ونسبه الی الشک یوم الحدیبیة فی سؤاله الرسول علیه الصلاة والسلام حین قال ا لسنا علی حق ا لیسوا علی الباطل؟ قال: نعم، قال عمر: فلَمِ َنعطی الدنیة فی دیننا قال هذا شک وتردد فی الدین ووجدان حرج فی النفس مما قضی وحکم وزاد فی الفریة فقال: ان عمر ضرب بطن فاطمة یوم البیعة حتی القت الجنین من بطنها وکان یصیح احرقوا دارها بمن فیها وما کان فی الدار غیر علی وفاطمة والحسن والحسین. وقال: تغریبه نصر بن الحجاج من المدینة الی البصرة وابداعه التراویح ونهیه عن متعة الحج...»
شهرستانی، محمد بن عبد الکریم، الملل والنحل، ج۱، ص۵۳.
عبد الرحمن دمشقیه، نویسنده معاصر وهّابی، در مقاله اش با عنوان «قصة حرق عمر (رضی الله) عنه لبیت فاطمة (رضی الله عنها) که در سایت «فیصل نور» آمده، در باره روایت نظام معتزلی و اعتراف او به شهادت حضرت محسن و آتش زدن خانه فاطمه می نویسد: «و نقل ابو الفتح الشهرستانی فی کتابه الملل و النحل:
شهرستانی، محمد بن عبد الکریم، الملل والنحل، ج۱، ص۵۷.
صفدی، نیز پس از نقل کلام شهرستانی در باره نظام می نویسد: «ومنها میله الی الرفض ووقوعه فی اکابر الصحابة رضی الله عنهم وقال نص النبی (صلی الله علیه و آله وسلّم) علی ان الامام علی وعینه وعرفت الصحابة ذلک ولکن کتمه عمر لاجل ابی بکر رضی الله عنهما وقال ان عمر ضرب بطن فاطمة یوم لبیعة حتی القت المحسن من بطنها...وقد ذهب جماعة من العلماء الی ان النظام کان فی الباطن علی مذهب البراهمة الذین ینکرون النبوة وانه لم یظهر ذلک خوفا من السیف فکفره معظم العلماء وکفره جماعة من المعتزلة حتی ابو الهذیل والاسکافی وجعفر ابن حرب کل منهم صنف کتابا فی تکفیره....»
صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۶، ص۱۵، تحقیق احمد الارناؤوط وترکی مصطفی، ناشر:دار احیاء التراث - بیروت - ۱۴۲۰ه- ۲۰۰۰م.
...