نظام الملک طوسی

[ویکی فقه] نظام الملک طوسی (دیدگاه های اقتصادی). ابوالحسن علی بن اسحاق بن عباس طوسی، مشهور به خواجه نظام الملک طوسی، دانشمند و نویسنده قرن پنجم و وزیر نامدار دوره سلجوقی است. از اندیشه های اقتصادی نظام الملک می توان به ماهیت و اساس دولت، دخالت دولت در بازار و تامین منافع مصرف کنندگان و غیره نام برد.
ابوالحسن علی بن اسحاق بن عباس طوسی، مکنّی به ابوعلی مقلب به «سیدالوزراء و قوام الدین» و مشهور به «خواجه نظام اللملک طوسی»، دانشمند و نویسنده قرن پنجم و وزیر نامدار دوره سلجوقی است.
دهخدا، علی اکبر، لغت نامه دهخدا، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۷۷، چاپ دوم، ج۱۴، ص۲۲۵۷۱.
نقد و بررسی دیدگاه های اقتصادی خواجه نظام الملک بدین شرح هست:
← ماهیت و اساس دولت
۱. ↑ دهخدا، علی اکبر، لغت نامه دهخدا، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۷۷، چاپ دوم، ج۱۴، ص۲۲۵۷۱.۲. ↑ ابن کثیر دمشقی و ابوالفداء الحافظ، البدایه و النهایه، بیروت، المکتبه العصریه، ۱۴۲۶ه. ق/۲۰۰۵م، (۱۱جلدی) ج۸، ص۳۴۹.۳. ↑ حسن بن علی، (نظام الملک) ابوعلی، سیاست نامه، به کوشش جعفر شعار، تهران، امیر کبیر، ۱۳۸۵، چاپ سیزدهم، ص شانزده.۴. ↑ ابن کثیر دمشقی و ابوالفداء الحافظ، البدایه و النهایه، بیروت، المکتبه العصریه، ۱۴۲۶ه. ق/۲۰۰۵م، (۱۱جلدی) ج۸، ص۳۵۰.۵. ↑ غزالی، عیدیت، اندیشه های اقتصادی نظام الملک طوسی، از کتاب عقاید اقتصادی اندیشمندان مسلمان، ترجمه احمد شیبانی، تهران، دانشگاه امام صادق، ۱۳۸۵، چاپ اول، ص۱۴۶.۶. ↑ غزالی، عیدیت، اندیشه های اقتصادی نظام الملک طوسی، از کتاب عقاید اقتصادی اندیشمندان مسلمان، ترجمه احمد شیبانی، تهران، دانشگاه امام صادق، ۱۳۸۵، چاپ اول، ص۱۴۷.۷. ↑ غزالی، عیدیت، اندیشه های اقتصادی نظام الملک طوسی، از کتاب عقاید اقتصادی اندیشمندان مسلمان، ترجمه احمد شیبانی، تهران، دانشگاه امام صادق، ۱۳۸۵، چاپ اول، ص۱۴۷.۸. ↑ هدایتی، ابوالفضل، سلوک سیاسی نظام الملک، مجله حکومت اسلامی، پاییز ۱۳۷۸، ش۱۳، ص۲۳۱.۹. ↑ صدیقی، نجات الله، بررسی کوششهای اخیر پیرامون مطالعه تاریخ تفکر اقتصادی در اسلام، از کتاب عقاید اقتصادی اندیشمندان مسلمان، ترجمه احمد شیبانی، تهران، دانشگاه امام صادق، ۱۳۸۵، چاپ اول، ص۸۸.۱۰. ↑ غزالی، عیدیت، اندیشه های اقتصادی نظام الملک طوسی، از کتاب عقاید اقتصادی اندیشمندان مسلمان، ترجمه احمد شیبانی، تهران، دانشگاه امام صادق، ۱۳۸۵، چاپ اول، ص۱۵۸.۱۱. ↑ هادی غفاری و اصغر ابوالحسنی، تاریخ اندیشه های اقتصادی متفکران مسلمان، تهران، انتشارات پیام نور، ۱۳۸۹، چاپ اول، ص۶۶.۱۲. ↑ هدایتی، ابوالفضل، سلوک سیاسی نظام الملک، مجله حکومت اسلامی، پاییز ۱۳۷۸، ش۱۳، ص۲۲۵.۱۳. ↑ هادی غفاری و اصغر ابوالحسنی، تاریخ اندیشه های اقتصادی متفکران مسلمان، تهران، انتشارات پیام نور، ۱۳۸۹، چاپ اول، ص۶۷.۱۴. ↑ هدایتی، ابوالفضل، سلوک سیاسی نظام الملک، مجله حکومت اسلامی، پاییز ۱۳۷۸، ش۱۳، ص۲۲۶.۱۵. ↑ هدایتی، ابوالفضل، سلوک سیاسی نظام الملک، مجله حکومت اسلامی، پاییز ۱۳۷۸، ش۱۳، ص۲۲۵.۱۶. ↑ آزاد ارمکی، تقی، اندیشه اجتماعی متفکران مسلمان، تهران، نشر جهاد، ۱۳۷۷، چاپ اول، ص۴۹-۵۰.۱۷. ↑ غزالی، عیدیت، اندیشه های اقتصادی نظام الملک طوسی، از کتاب عقاید اقتصادی اندیشمندان مسلمان، ترجمه احمد شیبانی، تهران، دانشگاه امام صادق، ۱۳۸۵، چاپ اول، ص۱۵۸.
منبع
...

نِظامُ المُلک طوسی (طوس ۴۰۸ـ۴۸۵ق)
ابوعلی قوام الدین حسن ، معروف به خواجه نظام الملک، از وزرا و رجال و نویسندگان مشهور دورۀ سلاجقه . از کودکی به تحصیل علم پرداخت . پس از فراغت از تحصیل ، در بلخ نزد ابوعلی بن شاذان و آلب ارسلان به دبیری پرداخت . خواجه در ۴۵۱ق به وزارت آلب ارسلان و سپس ملکشاه برگزیده شد و چون وزیر باکیاستی بود، ۳۰ سال در این شغل باقی ماند، اما براثر اختلاف با ترکان خاتون بر سر جانشینی ملکشاه از وزارت برکنار شد و در راه بغداد به دست یکی از فدائیان اسماعیلی به قتل رسید. خواجه نظام الملک شافعی مذهب بود و به فقها و متصوفه ارادت خاصی داشت . به همین منظور، مدارس و خانقاه ها و بیمارستان هایی در شهرها، ازجمله بلخ ، هرات ، نیشابور، اصفهان ، ری و بغداد بنا کرد که مدارس آن به نظامیه مشهور شده اند. وی نسبت به شیعه خصومت داشت و با علمای شیعه مخالفت می کرد. خواجه فردی ادیب و شاعر بود و شعرایی چون لامعی گرگانی و امیر معزّی وی را ستوده اند. از وی کتابی به نام سیاست نامه یا سیرالملوک به فارسی و نیز رساله ای به نام قانون الملک یا دستورالوزرا که قسمتی از سیاست نامه است ، باقی مانده است .