[ویکی فقه] نسبی گرایی اخلاقی از مهم ترین مباحث فلسفه اخلاق است که پذیرش یا رد آن نتایج فردی و اجتماعی فراوانی دارد.
مهم ترین پرسشی که در این رابطه وجود دارد این است که : آیا ارزش های اخلاقی اموری ثابت و همیشگی اند یا اینکه برحسب عوامل اجتماعی، روانشناختی و غیره تغییر پذیرند؟ نسبیت اخلاقی به این معنا است که هیچ یک از ارزش ها و اصول و احکام اخلاقی ثابت نیستند و همواره به اختلاف زمان و مکان و نسبت به افراد یا توافق جوامع تغییر پذیرند. بنابراین نسبی گرایان اخلاقی معتقدند که هیچ حکم اخلاقی ثابت و تغییرناپذیری وجود ندارد و از این جهت وابسته به میل و سلیقه افراد یا قراردادهای خود آنها است. یکی از ادله نسبی گرایان اخلاقی تمسک به اختلاف ارزش های اخلاقی افراد و جوامع مختلف است؛ مثلا در جوامعی اجساد مردگان را می سوزانند و آن را کار خوبی می دانند ولی برخی جوامع این نوع رفتار با اجساد مردگان را بسیار بد و نادرست می دانند. نسبی گرایان این تنوع موجود در ارزش های خوب و بد جوامع را دلیل بر نسبی بودن احکام اخلاقی می دانند و معتقدند که خوبی و بدی و درستی و نادرستی و بایدها و نبایدهای اخلاقی تماما به سلیقه های فردی و گروهی وابسته است و هیچ بنیان واقعی و ثابتی ندارد. یکی دیگر از ادله نسبی گرایان اخلاقی این است که : گزاره های اخلاقی از نوع گزاره های انشایی اند که در این صورت هیچ خبری از واقعیتی نمی دهند و تنها بیانگر خواست افراد و گروه های جوامع مختلف هستند. این که چیزی خوب یا بد به حساب می آید تنها بستگی به نوع نگرش ها، امیال و احساسات و سلایق شخصی یا گروهی دارد. در این صورت خوبی و بدی و باید و نباید اخلاقی اموری ذهنی، احساسی و شخصی یا قرار دادی است و از این جهت کاملا اموری نسبی می باشند.
انواع نسبی گرایی
نسبت گرایی دارای انواعی است که عبارتند از: نسبیت توصیفی، هنجاری و معرفت شناختی. نسبیت توصیفی، به این معنا است که آشنایی با اخلاقیات جوامع مختلف، نشان می دهد که همگان دارای ارزش های اخلاقی یکسانی نیستند، بلکه هر جامعه ارزش های اخلاقی خاصی دارند که ممکن است با هم در تضاد و تعارض هم باشند. البته با این توضیح که این اختلافات اخلاقی، سطحی و قابل حل نیستند، بلکه بنیادی و غیر قابل حلند. نسبیت گرایی هنجاری یک حکم هنجاری ارائه می دهد و به افراد و جوامع می گوید نباید بر رعایت اصول ثابت اخلاقی پافشاری کرده و باید ارزش های اخلاقی مورد پذیرش دیگران را بر اساس معیارهای مقبول خودشان ارزش گذاری کرد. نسبیت معرفت شناختی بر این تاکید دارد که تنها یک نوع نظام اخلاقی معتبر وجود ندارد و می توان از نظام های معتبر اخلاقی متعددی سخن گفت. حتی در میان احکام یا نظام های اخلاقی متضاد و متعارض، ممکن است چند تا از آنها درست باشند. این گونه نیست که تنها یک نوع حکم و یا یک نظام خاص اخلاقی، از نظر عقلی موجه و معتبر باشد.
← پاسخ مخالفان نسبیت گرایی
۱. ↑ Wong، D. B، Moral relativisim، In the Routledge encyclopedia of philophy، Routledge، London، new york،۱۹۹۸، V. ۶، P. ۵۴۱.۲. ↑ لوئیس پویمن، نقدی بر نسبیت اخلاقی، ترجمه محمود فتحعلی، نقد و نظر، سال چهارم، شماره اول و دوم، ۱۳۷۶-۱۳۷۷، ص۳۲۴.۳. ↑ فرانکنا، ویلیام کی، فلسفه اخلاق، ترجمه هادی صادقی، قم، کتاب طه، ۱۳۸۳، ص۲۲۷- ۲۳۰.۴. ↑ خواص، امیر و دیگران، فلسفه اخلاق، قم، نشر معارف، ۱۳۸۵، ص۹۶-۱۰۲.
منبع
...
مهم ترین پرسشی که در این رابطه وجود دارد این است که : آیا ارزش های اخلاقی اموری ثابت و همیشگی اند یا اینکه برحسب عوامل اجتماعی، روانشناختی و غیره تغییر پذیرند؟ نسبیت اخلاقی به این معنا است که هیچ یک از ارزش ها و اصول و احکام اخلاقی ثابت نیستند و همواره به اختلاف زمان و مکان و نسبت به افراد یا توافق جوامع تغییر پذیرند. بنابراین نسبی گرایان اخلاقی معتقدند که هیچ حکم اخلاقی ثابت و تغییرناپذیری وجود ندارد و از این جهت وابسته به میل و سلیقه افراد یا قراردادهای خود آنها است. یکی از ادله نسبی گرایان اخلاقی تمسک به اختلاف ارزش های اخلاقی افراد و جوامع مختلف است؛ مثلا در جوامعی اجساد مردگان را می سوزانند و آن را کار خوبی می دانند ولی برخی جوامع این نوع رفتار با اجساد مردگان را بسیار بد و نادرست می دانند. نسبی گرایان این تنوع موجود در ارزش های خوب و بد جوامع را دلیل بر نسبی بودن احکام اخلاقی می دانند و معتقدند که خوبی و بدی و درستی و نادرستی و بایدها و نبایدهای اخلاقی تماما به سلیقه های فردی و گروهی وابسته است و هیچ بنیان واقعی و ثابتی ندارد. یکی دیگر از ادله نسبی گرایان اخلاقی این است که : گزاره های اخلاقی از نوع گزاره های انشایی اند که در این صورت هیچ خبری از واقعیتی نمی دهند و تنها بیانگر خواست افراد و گروه های جوامع مختلف هستند. این که چیزی خوب یا بد به حساب می آید تنها بستگی به نوع نگرش ها، امیال و احساسات و سلایق شخصی یا گروهی دارد. در این صورت خوبی و بدی و باید و نباید اخلاقی اموری ذهنی، احساسی و شخصی یا قرار دادی است و از این جهت کاملا اموری نسبی می باشند.
انواع نسبی گرایی
نسبت گرایی دارای انواعی است که عبارتند از: نسبیت توصیفی، هنجاری و معرفت شناختی. نسبیت توصیفی، به این معنا است که آشنایی با اخلاقیات جوامع مختلف، نشان می دهد که همگان دارای ارزش های اخلاقی یکسانی نیستند، بلکه هر جامعه ارزش های اخلاقی خاصی دارند که ممکن است با هم در تضاد و تعارض هم باشند. البته با این توضیح که این اختلافات اخلاقی، سطحی و قابل حل نیستند، بلکه بنیادی و غیر قابل حلند. نسبیت گرایی هنجاری یک حکم هنجاری ارائه می دهد و به افراد و جوامع می گوید نباید بر رعایت اصول ثابت اخلاقی پافشاری کرده و باید ارزش های اخلاقی مورد پذیرش دیگران را بر اساس معیارهای مقبول خودشان ارزش گذاری کرد. نسبیت معرفت شناختی بر این تاکید دارد که تنها یک نوع نظام اخلاقی معتبر وجود ندارد و می توان از نظام های معتبر اخلاقی متعددی سخن گفت. حتی در میان احکام یا نظام های اخلاقی متضاد و متعارض، ممکن است چند تا از آنها درست باشند. این گونه نیست که تنها یک نوع حکم و یا یک نظام خاص اخلاقی، از نظر عقلی موجه و معتبر باشد.
← پاسخ مخالفان نسبیت گرایی
۱. ↑ Wong، D. B، Moral relativisim، In the Routledge encyclopedia of philophy، Routledge، London، new york،۱۹۹۸، V. ۶، P. ۵۴۱.۲. ↑ لوئیس پویمن، نقدی بر نسبیت اخلاقی، ترجمه محمود فتحعلی، نقد و نظر، سال چهارم، شماره اول و دوم، ۱۳۷۶-۱۳۷۷، ص۳۲۴.۳. ↑ فرانکنا، ویلیام کی، فلسفه اخلاق، ترجمه هادی صادقی، قم، کتاب طه، ۱۳۸۳، ص۲۲۷- ۲۳۰.۴. ↑ خواص، امیر و دیگران، فلسفه اخلاق، قم، نشر معارف، ۱۳۸۵، ص۹۶-۱۰۲.
منبع
...
wikifeqh: نسبیت_گرایی_اخلاقی