نسبت ناقص

[ویکی فقه] نسبت ناقص به نسبت غیر تامّ برگرفته از رابطه اندماجی بین دو مفهوم اطلاق می شود و این بحث در علم اصول فقه کاربرددارد.
نسبت ناقص، مقابل نسبت تام بوده و عبارت است از نسبتی که معنای تام را نمی رساند و سکوت گوینده بر آن صحیح نیست.
دیدگاه مشهور علمای اصول فقه
بنا بر دیدگاه مشهور علمای اصول فقه، موضوع له حروف و هیئت جمله ناقص، نسبت ناقص است.
برخی از شئون نسبت
نقصان و تمامیت، از شئون نسبت در ذهن است نه در خارج؛ برای مثال، رابطه «عالم» و «مفید» اگر به صورت مبتدا و خبر باشد، نسبت آن دو تام است و اگر به صورت صفت و موصوف باشد؛ نسبت میان آن دو ناقص است؛ به این بیان که در نسبت تام، دو طرف نسبت در ذهن با یک دیگر مغایرت دارند و بین دو مفهوم مغایر، ارتباط ایجاد می شود، اما در نسبت ناقص، دو طرف نسبت در یک دیگر اندماج شده و مفهوم واحدی تشکیل می دهند، مانند:«العالم المفید» که در ذهن، دو مفهوم «العالم» و «المفید» در حکم مفهوم واحد می باشد. و از آن جا که یک چیز با خودش ارتباط معنایی ندارد، عقل این مفهوم مرکب را به دو مفهوم تحلیل می کند که در حقیقت دو طرف یک نسبت است، هر چند در ذهن در حکم یک مفهوم است. بنابراین، نسبت تامه هم در خارج و هم در ذهن حقیقتاً نسبت است، اما در نسبت ناقص، نسبت واقعی در ذهن وجود ندارد بلکه نسبت تحلیلی بوده و نسبت تحلیلی، یا اندماجی، ملاک ناقص بودن نسبت است.
نکته
...