نزول تدریجی

[ویکی فقه] کتب آسمانی به طرق مختلف بر پیامبران الهی نازل میشده است گاهی نزول این کتب، دفعی بوده است و گاهی تدریجی. قرآن کریم به هر دو صورت نازل شده است
نزول قرآن تدریجی،آیه آیه و سوره سوره،بوده و تا آخرین سال حیات پیامبر صلی الله علیه و آله ادامه داشته است.در دوران حیات پیامبر صلی الله علیه و آله هرگاه پیش آمدی رخ می داد یامسلمانان با مشکلی روبرو می شدند،در ارتباط با آن پیش آمد یا برای رفع آن مشکل یا احیانا پاسخ به سؤال های مطرح شده،مجموعه ای از آیات یا سوره ای نازل می شد.این مناسبت ها و پیش آمدها را اصطلاحا اسباب نزول یا شان نزول می نامند،که دانستن آن ها برای فهم دقیق بسیاری از آیات ضروری است.این نزول پراکنده،قرآن را از دیگر کتب آسمانی جدا می سازد.زیرا صحف ابراهیم و الواح موسی یک جا نازل شد و همین امر موجب عیب جویی مشرکان گردید: و قال الذین کفروا لو لا نزل علیه القرآن جملة واحدة... ،کسانی که کفر ورزیده اند گفتند:چرا قرآن یک جا بر او نازل نگردیده؟ ...».در جواب آنان آمده: کذلک لنثبت به فؤادک و رتلناه ترتیلا ،این به خاطر آن است که قلب تو را به وسیله آن استوار گردانیم و از این رو آن را به تدریج بر تو خواندیم ». در جای دیگر می گوید: و قرآنا فرقناه لتقراه علی الناس علی مکث و نزلناه تنزیلا ،قرآنی که با آیاتش را از هم جدا کردیم تا آن را با درنگ برمردم بخوانی و آن را به تدریج نازل کردیم ».
حکمت نزول تدریجی
به طوری که از قرآن استنباط می شود،حکمت تدریجی بودن نزول قرآن آن است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و مسلمانان احساس کنند هم واره مورد عنایت خاص پروردگارقرار دارند و پیوسته رابطه آنان با حق تعالی استوار است و این تداوم نزول باعث دل گرمی و تثبیت آنان را فراهم سازد. و اصبر لحکم ربک فانک باعیننا...

[ویکی شیعه] نزول تدریجی یا نزول تفصیلی، نازل شدن قرآن در مدت ۲۳ سال رسالت پیامبر اسلام به صورت یک آیه یا تعدادی از آیات در شرایط زمانی و مکانی مختلف است. بیشتر مفسران معتقدند نزول دفعی قرآن، در شب قدر روی داد و نزول تدریجی آن، با آیات آغازین سوره علق در روز بعثت پیامبر(ص) آغاز شد و با سوره نصر نیز به پایان رسید. برخی از مفسران با انکار نزول دفعی، معتقدند قرآن تنها نزول تدریجی داشته و آغاز آن نیز در شب قدر بوده است. برای نزول تدریجی، حکمت هایی همانند آرامش دادن و استوار ساختن قلب پیامبر(ص) و یارانش و آشنایی تدریجی مسلمانان با احکام دینی ذکر شده است.
بر اساس سخن مفسران، قرآن کریم در طول رسالت پیامبر(ص)، کم کم و طبق شرایط زمانی و مکانی مناسب، توسط جبرئیل بر پیامبر(ص) نازل شد که در اصطلاح علوم قرآنی، به آن «نزول تدریجی» یا «نزول تفصیلی» می گویند؛ در مقابل نزول دفعی قرآن که در شب قدر اتفاق افتاد و قرآن، یکباره بر پیامبر(ص) نازل گردید. بیشتر مفسران، دوران نزول تدریجی را ۲۳سال ذکر کردند. عده ای نیز مدت آن را ۲۰سال دانستند. از نزول تدریجی قرآن، با تعابیر دیگری همانند «نزول تفصیلی»، «نزول مفرقی»، «قرآن تنزیلی»، «تنجیم قرآن»، «تدرج نزول»، «تجدد نزول» و «تنزل تدریجی» نیز یاد شده است.
بیشتر مفسران شیعه و اهل سنت، معتقدند نزول قرآن کریم، همزمان با بعثت پیامبر اکرم(ص) رخ داد و آیات آغازین سوره علق، نخستین آیاتی بودند که نازل شدند. همچنین آخرین سوره ای که بر پیامبر نازل شد نیز سوره نصر بوده است. در روایات اندکی نیز آمده که سوره حمد یا سوره ضحی یا سوره نجم، نخستین سوره نازل شده و آیه اکمال و سوره مائده نیز آخرین آیه و سوره نازل شده بر پیامبر است.

[ویکی فقه] نزول تدریجی (علوم قرانی). به نزول آیات قرآن به طور پراکنده در مدت بیش از بیست سال نزول تدریجی قرآن گفته می شود.
قرآن به طور پراکنده و تدریجی در مدتی حدود بیست یا بیست و سه سال، بر حسب شرایط و اوضاع و مقتضیات زمان و مکان، توسط فرشته وحی ( جبرئیل ) بر پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم نازل شد و آغاز آن - بنا بر عقیده مشهور شیعه - بیست و هفتم رجب ، آغاز بعثت رسول گرامی صلی الله علیه و آله وسلّم است.
ادلّه نزول تدریجی
از مهم ترین ادلّه نزول تدریجی، آیاتی از قرآن کریم است؛ مانند:۱. «وَقُرْآناً فَرَقْنَاهُ لِتَقْرَاَهُ عَلَی النَّاسِ عَلَی مُکْثٍ وَنَزَّلْنَاهُ تَنزِیلاً» ؛۲. «وَقَالَ الَّذِینَ کَفَرُوا لَوْلَا نُزِّلَ عَلَیْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً وَاحِدَةً کَذَلِکَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤَادَکَ وَرَتَّلْنَاهُ تَرْتِیلًا».
سایر اسامی
از نزول تدریجی، در کتاب های علوم قرآنی به «نزول نجومی»، «نزول مفرّقی»، «قرآن تنزیلی»، «تنجیم قرآن»، «تدرّج نزول»، «تجدّد نزول» و «تنزل تدریجی» نام برده اند.