نرسی
/nersi/
فرهنگ اسم ها
معنی: از شخصیتهای شاهنامه، نام یکی از پادشاهان ساسانی، این نام شاید «جلوه مرد» یا «جلوه ی مردمان» باشد، ( در اوستا و پارسی میانه ) فرشته و ایزدی است نظیر جبرئیل حامل وحی و او پیک اهورا مزدا است، ( اَعلام ) نِرسی: شاه ایران [، میلادی] از سلسله ی ساسانی، که امپراتور روم را شکست داد، به سود پسرش هرمز دوم از سلطنت کناره گرفت و در سال میلادی در گذشت، ( اوستایی ) این نام شاید ' جلوه مرد ' یا ' جلوه ی مردمان ' باشد، ( در اعلام ) نام یکی از شاهان اشکانی، نام پسر بهرام بهرامیان، نام برادر بهرام گور و نیز نام برادر پیروز یکم ساسانی است، ]در اوستا و پارسی میانه فرشته و ایزدی است نظیر جبرئیل حامل وحی و او پیک اهورا مزدا است[
برچسب ها: اسم، اسم با ن، اسم پسر، اسم اوستایی، اسم فارسی، اسم تاریخی و کهن
لغت نامه دهخدا
نرسی. [ ن َ ] ( اِخ ) در اوستا: نَئی ریوسَن ( گ َ )هه ، پارسی میانه : نرساه ، فرشته و ایزدی است نظیر جبرئیل حامل وحی ، و او پیک اهورمزداست. در پهلوی : «نئی ریوسنگ » . همین کلمه است که در فارسی تبدیل به نرسی شده است. ( از حاشیه برهان قاطع چ معین ). || نام پسر گودرز است و او از اشکانیان بود. ( برهان قاطع ). نرسی پسر شاهپور اول در زمان وهرام [ بهرام سوم ] طغیان کردو غالب شد. ( کریستنسن از حاشیه برهان قاطع چ معین ). || نرسی پادشاه ساسانی بود که در روایات ملی ما به عهد اشکانی منتقل شده. ( ایران باستان از حاشیه برهان قاطع چ معین ). فردوسی آرد :
دگر بود گودرز از اشکانیان
چو بیژن که بود از نژاد کیان
چو نرسی و چون اورمزد بزرگ
چو آرش که بد نامداری سترگ.
و محمدبن جریر طبری ( تاریخ الامم و الملوک جزء 2 ص 11 ) از او به نام نرسی الاشغانی یاد کرده وی را هفتمین شاهان اشکانی دانسته و مدت سلطنتش را 40 سال نوشته و مسعودی ( در مروج الذهب ج 2 ) نرسی بن بیزن [ بیژن ] را ششمین شاهان اشکانی دانسته با ذکر چهل سال سلطنت ، ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه ( ص 113 ) نیز ششمین شاه اشکانی را نرسی بن بهرام نوشته و مرحوم پیرنیا در ایران باستان ( ص 2542 ) پس از نقل روایات مورخان اسلامی و غیره و نقل اشعار فردوسی آرد: «به هرحال از 9 نفری که فردوسی ذکر کرده ، فقط پنج نفرشان با تاریخ واقعی اشکانیان مطابقت دارند: اشک ، گودرز، آرش [ ارشک ]، اردوان ، اردوان بزرگ. باقی یا پادشاه نبوده اند [ بیژن ] یا از دوره ساسانی به این دوره انتقال یافته اند: شاپور، هرمز، نرسی ». رجوع به ایران باستان صص 2540-2581 شود.
ابن البلخی آرد: «نرسی بن بهرام بن بهرام بن هرمز، هفتمین ساسانیان و برادر بهرام سومین است ، و چون بهرام سوم کناره شد و فرزندی نداشت پادشاهی به برادرش نرسی رسید و در فرزندان او بماند، تا آخر عمر ایشان او سیرتی نیکو و خوب داشت و در روزگار او مردم در امن و راحت بودند و ازوی اثری معروف نماند و مدت ملک او هفت سال و نیم بود و مقام به جندیسابور داشت در پادشاهی ». ( از فارسنامه ابن بلخی ص 21 و 66 ). بهرام دوم در سال 293 م. درگذشت و پسرش بهرام جانشین او شد ولی چهار ماه بیشتر پادشاهی نکرد زیرا به دست یکی از پسران شاپور اول به نام نرسی از سلطنت خلع گردید. نرسی به ارمنستان حمله کرد و پادشاه این کشور را که تیرداد نام داشت از ارمنستان بیرون راند و بدین جهت باز بین ایران و روم نایره جنگ برافروخته شد. در این جنگ فرماندهی قوای روم به عهده گالریوس والریوس ماکسیمیانوس امپراطور روم که مرد سفاک و مقتدری بود واگذار گردیده بود. نرسی از رومیان شکست سختی خورد و زنش نیز اسیر شد. این پادشاه مجبور گردید در سال 298 م. با رومیان صلح نماید و به موجب آن قسمتی از ارمنستان صغیر را به آنان واگذار کرده از کلیه ادعاهای خود در مورد بقیه خاک این کشور صرف نظر کند. این صلح 40 سال بین دو کشور دوام یافت. ( از مقاله تقی زاده در کتاب ایرانشهر چ یونسکو تهران ج 1 صص 350-351 ). پس از وفات وهرام دوم در سنه 293 م. پسرش وهرام سوم به تخت نشست اما سلطنتش بیش از چهار ماه دوام نیافت ، نرسه پسر شاهپور اول که عم پدر این پادشاه جوان بود طغیان کرد و غالب شد . نرسی کیفیت تاجگذاری و سلطنت خداداده خود را بر تخته سنگ نقش رستم حجاری کرده است. در جنگی که بین نرسی و رومیان اتفاق افتاد نرسی را بخت یاری نکرد و گالریوس فرمانده رومی او را مغلوب ساخت. ( از ایران در زمان ساسانیان تألیف کریستن سن صص 257-259 ).
فرهنگ فارسی
پارسی میانه فرشته ای ایزدی است .
گویش مازنی
دانشنامه آزاد فارسی
نرسی (اسطوره). نِرسی (اسطوره)
نام آتشی مقدس در فرهنگ زردشتیان. نام بسیاری از شاهان و بلند پایگان سلسلۀ ساسانی بود. در متون پهلوی ساسانی، نَرسِه و در متون اَوِستایی، نَئیریوُسَنگ تلفظ می شود؛ از ریشۀ نَر است به معنی مردانه. در اساطیر ایران باستان، شاهان در مقام نایبان نرسی و از تخمۀ او هستند و در ناف (دل) آن ها آتش نرسی نهاده شده است. یوُستی در نام نامۀ خود به ۹۱ تن با نام نرسه یا نرسی اشاره کرده است.
نام آتشی مقدس در فرهنگ زردشتیان. نام بسیاری از شاهان و بلند پایگان سلسلۀ ساسانی بود. در متون پهلوی ساسانی، نَرسِه و در متون اَوِستایی، نَئیریوُسَنگ تلفظ می شود؛ از ریشۀ نَر است به معنی مردانه. در اساطیر ایران باستان، شاهان در مقام نایبان نرسی و از تخمۀ او هستند و در ناف (دل) آن ها آتش نرسی نهاده شده است. یوُستی در نام نامۀ خود به ۹۱ تن با نام نرسه یا نرسی اشاره کرده است.
wikijoo: نرسی_(اسطوره)
نرسی (تاریخ). نِرسی (تاریخ)
تاجگذاری نرسی، نقش رستم
پادشاه ایرانی از سلسلۀ ساسانی (حک: ۲۹۳ـ۳۰۱م) پسر شاپور اول و جانشین بهرام سوم. نرسی با لقب سکان شاه بر سیستان حکومت می کرد. منابع رومی نام وی را نارسس نوشته اند. بهرام سوم، با شورش نرسی سرنگون و مقتول شد. کتیبۀ برج پایکولی پس از کعبۀ زردشت دومین سند مهم تاریخ ساسانیان است که در آن داستان شورش نرسی بر بهرام سوم روایت شده است. بهرام اول در فاصلۀ سال های ۲۷۳ تا ۲۷۶م قدرت را در دست داشت، اما نرسی سلطنت را حق خود می دانست. پس از مرگ بهرام اول، پسرش بهرام دوم تا ۲۹۳م حکومت کرد. با مرگ بهرام دوم، نرسی از ضعف بهرام سوم بهره گرفت و او را سرنگون و مقتول کرد. ششمین نقش برجسته در تنگ چوگان، بهرام اول ساسانی و اهورامزدا را سوار بر اسب نشان می دهد، در حالی که جسد بهرام سوم زیر پاهای اسب بهرام اول افتاده است. علی اکبر سرافراز براساس متن کتیبۀ نرسی در پایکولی و نیز مقایسۀ نقوش تاج و چهره ها با سکه ها، تفسیر بسیار جالبی برای این صحنه شگفت انگیز ناهمگون با متون تاریخی کرده است: نرسی برادر بهرام اول، وی را غاصب تاج و تخت می دانست و پس از مرگ بهرام اول علیه بهرام سوم خروج می کند و بر وی غلبه می یابد. پس از قتل بهرام سوم، به دستور نرسی نقش جسد وی در زیر پاهای اسب بهرام اول حجاری می شود و سپس با پاک کردن متن کتیبۀ بهرام اول، نام نرسی به جای آن نقر می شود؛ بدین ترتیب نرسی، با کمترین هزینه نقش برجستۀ بهرام اول را به نفع خود مصادره و داستان پیروزی اش بر بهرام سوم را جاویدان می کند. در ۲۹۶م نرسی با حمله به ارمنیه، تیرداد، حاکم دست نشاندۀ روم، را سرنگون و پس از شکست گالریوس، سردار سپاه دیوکلیتیانوس امپراتور روم، شورشیان ارمنی را متفرق کرد. در ۲۹۷م گالریوس، نرسی را شکست داد و او را که زخمی شده بود، هزیمت داد و ساکنان حرمسرای نرسی و شمار بسیاری از نجبای پارس نیز دستگیر شدند. دیوکلیتیانوس صلح را با شرایطی سنگین به نرسی تحمیل کرد، چنان که ارمنیه و ایبری و نیمی از آذربایجان به روم واگذار و رود دجله مرز دو کشور شد. این معاهده آذربایجان و تیسفون را در تیررس مستقیم روم قرار داد. پس از او هُرمز دوم به پادشاهی رسید.
تاجگذاری نرسی، نقش رستم
پادشاه ایرانی از سلسلۀ ساسانی (حک: ۲۹۳ـ۳۰۱م) پسر شاپور اول و جانشین بهرام سوم. نرسی با لقب سکان شاه بر سیستان حکومت می کرد. منابع رومی نام وی را نارسس نوشته اند. بهرام سوم، با شورش نرسی سرنگون و مقتول شد. کتیبۀ برج پایکولی پس از کعبۀ زردشت دومین سند مهم تاریخ ساسانیان است که در آن داستان شورش نرسی بر بهرام سوم روایت شده است. بهرام اول در فاصلۀ سال های ۲۷۳ تا ۲۷۶م قدرت را در دست داشت، اما نرسی سلطنت را حق خود می دانست. پس از مرگ بهرام اول، پسرش بهرام دوم تا ۲۹۳م حکومت کرد. با مرگ بهرام دوم، نرسی از ضعف بهرام سوم بهره گرفت و او را سرنگون و مقتول کرد. ششمین نقش برجسته در تنگ چوگان، بهرام اول ساسانی و اهورامزدا را سوار بر اسب نشان می دهد، در حالی که جسد بهرام سوم زیر پاهای اسب بهرام اول افتاده است. علی اکبر سرافراز براساس متن کتیبۀ نرسی در پایکولی و نیز مقایسۀ نقوش تاج و چهره ها با سکه ها، تفسیر بسیار جالبی برای این صحنه شگفت انگیز ناهمگون با متون تاریخی کرده است: نرسی برادر بهرام اول، وی را غاصب تاج و تخت می دانست و پس از مرگ بهرام اول علیه بهرام سوم خروج می کند و بر وی غلبه می یابد. پس از قتل بهرام سوم، به دستور نرسی نقش جسد وی در زیر پاهای اسب بهرام اول حجاری می شود و سپس با پاک کردن متن کتیبۀ بهرام اول، نام نرسی به جای آن نقر می شود؛ بدین ترتیب نرسی، با کمترین هزینه نقش برجستۀ بهرام اول را به نفع خود مصادره و داستان پیروزی اش بر بهرام سوم را جاویدان می کند. در ۲۹۶م نرسی با حمله به ارمنیه، تیرداد، حاکم دست نشاندۀ روم، را سرنگون و پس از شکست گالریوس، سردار سپاه دیوکلیتیانوس امپراتور روم، شورشیان ارمنی را متفرق کرد. در ۲۹۷م گالریوس، نرسی را شکست داد و او را که زخمی شده بود، هزیمت داد و ساکنان حرمسرای نرسی و شمار بسیاری از نجبای پارس نیز دستگیر شدند. دیوکلیتیانوس صلح را با شرایطی سنگین به نرسی تحمیل کرد، چنان که ارمنیه و ایبری و نیمی از آذربایجان به روم واگذار و رود دجله مرز دو کشور شد. این معاهده آذربایجان و تیسفون را در تیررس مستقیم روم قرار داد. پس از او هُرمز دوم به پادشاهی رسید.
wikijoo: نرسی_(تاریخ)
پیشنهاد کاربران
نرسی: narsi. این نام در سنسکریت: narasimha ( شیر مرد ) ؛ در اوستایی نئیریوسنگه nairyusangh و به این معنی هاست: نیروی ستاینده ـ آموزش دهنده و یا الهام کننده؛ 1ـ نام آتشی است. 2ـ نام ایزدی است. 3ـ آتشی که در دل شاهان و فرمانروایان است و آنها را در پیشبرد کارهای شان یاری می دهد، روحیه. 4ـ نام فرشته ای که پیک اهورامزداست. ( فرهنگ چهار جلدی واژه های اوستا از احسان بهرامی ) .
... [مشاهده متن کامل]
در پارتی: نریسف narisaf؛ مانوی: نریسه narisah؛ در سغدی: نریسف narisaf؛ در پهلوی: نرُسنگ nerosang با همان معنی اوستایی.
نظامی در هفت پیکر:
بود پیری بزرگ، نرسی نام
هم لقب با برادر بهرام
هم قوی رای و هم تمام اندیش
کارها را شناخته از پس و پیش
نسلش از نسل شاه دارا بود
وین نه پنهان که آشکارا بود
شاه از او یک زمان نبودی دور
شاه را هم رفیق و هم دستور
... [مشاهده متن کامل]
در پارتی: نریسف narisaf؛ مانوی: نریسه narisah؛ در سغدی: نریسف narisaf؛ در پهلوی: نرُسنگ nerosang با همان معنی اوستایی.
نظامی در هفت پیکر:
بود پیری بزرگ، نرسی نام
هم لقب با برادر بهرام
هم قوی رای و هم تمام اندیش
کارها را شناخته از پس و پیش
نسلش از نسل شاه دارا بود
وین نه پنهان که آشکارا بود
شاه از او یک زمان نبودی دور
شاه را هم رفیق و هم دستور
فامیلی بنده نرسسیان هست و سالها دنبال معنی فامیل خودم بودم و امروز اطلاعات گرانبها و مهمی بدست آوردم .
بسیار ممنونم بابت جمع آوری این مطالب
بسیار ممنونم بابت جمع آوری این مطالب
در زبان لری بختیاری به معنی
نرسید. دیر آمد . نرساند
Naresi
نرسید. دیر آمد . نرساند