نجدی محمد بن عبدالله

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] «محمد بن عبدالله بن حمید نجدی»، از حنابله سرشناس و برآمده از خاندانی علم پرور و مشهور در مخالفت با وهابیت است که در ابتدا جذب وهابیت شد. همین ارتباط اولیه با عقاید وهابیت، بعدها منجر به کارآیی قابل توجه روش هایش در مقابله با اندیشه ابن عبدالوهاب گردید. او تلاش کرد به جای رسم معمول آن زمان در نگارش رسائل و ردیات متعدد بر آراء وهابی، زمینه های مشروعیت عقاید آنها را از بین ببرد. در همین راستا با نگارش اثر مشهور خود تحت عنوان «السُحُب الوابلة فی ضرائح الحنابلة» که در دسته بندی متون اسلامی، جزء متون طبقات نگاری محسوب می شود، ثابت کند که عقاید ابن عبدالوهاب با هیچ یک از آراء حنابله بزرگ در تاریخ اسلام هم خوانی و تطابق ندارد. او در این کتاب و در قالب تراجم حنابله بزرگ که پنج قرن را پوشش می داد، به تحلیل آراء و مواضعی از ایشان پرداخت که در تضاد با اندیشه های ابن عبدالوهاب قرار داشتند. از این رهگذر، روش تأثیرگذار وی را می توان «مواجهه غیر مستقیم» دانست .
وی در سال 1236 در شهر عنیزه متولد شد. خاندان مادری وی آل تُرکی، عشیره ای علم پرور در عنیزه بود که دو تن از مخالفین برجسته وهابیت نیز از آن برآمدند. محمد برخلاف سنت خانوادگی اش، در ابتدا به عقاید وهابیت جذب شده بود. او با شور و شوق فراوانی در محضر درس دو شیخ وهابی حاضر می شد و از آنان درس می آموخت. دیری نگذشت که ابن حمید به تبع رسم علم اندوزان آن زمان نجد، راه حجاز و شامات را در پیش گرفت. او در مکه، در حاشیه آشنایی با یکی از علمای برجسته ضد وهابی به شکلی غیر مستقیم درگیر منازعه کلامی علمای وهابی بر سر ارزشمندی فقهی «قصیدة البردة»، منظومه ای صوفیانه در مدح پیامبر(ص) شد .
ابن حمید در اثنای حضور در مکه به دلیل زمینه های خاندانی مشخص و حضور در محافل ضد وهابی مکه که روابط خوبی با والی عثمانی داشتند، به سمت مفتی حنابله در مکه منصوب شد. عوامل متعددی در این انتصاب مؤثر بود: اولاً موطن وی عنیزه که سابقه طولانی در دشمنی با عقاید وهابیت داشت؛ ثانیا انتساب وی به خاندان ترکی که در ضدیت با وهابیت شهیر بودند؛ ثالثا سفرهای متعدد وی به عراق، شام و حجاز که زمینه را برای آموزش تحت نظر علمای حنبلی ضد وهابی فراهم کرده بود. اساسا همین ارتباطات گسترده با حنابله مناطق متعدد، ابن حمید را به فکر نگارش اثر طبقات نگاری ارزشمند «سحب الوابلة» انداخت. وجه اهمیت شخصیت و جایگاه ویژه ابن حمید برای محققان تاریخ شبه جزیره ی عربی، اثر تراجم نگاری مهم وی در معرفی علمای حنبلی شبه جزیره از قرن دهم هجری به بعد است. در واقع این اثر، ذیلی است بر اثر ابن رجب که همو نیز ذیلی بر اثر ابن ابی یعلی محسوب می شود .
1. عبدالله بن عبدالرحمن ابابطین؛
4. عبدالجبار بن علی بصری؛
5. احمد بن عثمان بن جامع؛

پیشنهاد کاربران

بپرس