ناپایداری ریزاقماری

ناپایداری ریزاقماری[ ۱] ( انگلیسی: Microsatellite instability ) یا ناپایداری میکروسَـتلاست که به اختصار MSI گفته می شود، یک وضعیت ژنتیکی است که طی آن، احتمال و میزان بروز جهش های ژنی، به دلیل اختلال در ترمیم جفت شدن ناجور بازهای دی ان ای ( MMR ) ، افزایش می یابد. وجود ناپایداری ریزاقماری یک دلیل فنوتیپی برای آن است که ترمیم جفت شدن ناجور بازهای دی ان ای به خوبی صورت نمی گیرد.
ترمیم جفت شدن ناجور بازهای دی ان ای ( MMR ) سبب اصلاحِ خطاهایی می گردد که طی همانندسازی دی ان ای رخ می دهد؛ همچون جفت شدن ناجور بازها، یا درج کوتاه و حذف ژنتیکی. پروتئین های دخیل در MMR، خطاهای پلیمرازی را اصلاح می کنند و این کار را از طریق ایجاد یک کمپلکس شیمیایی، اتصال به بخش های دارای خطای دی ان ای، بریدن بخش های ناجور، و درج توالی صحیح بازها انجام می دهند. [ ۲] سلول هایی که فاقد این مکانیسم ترمیمی هستند، قادر به اصلاح خطاهای به وجودآمده طی همانندسازی دی ان ای نیستند و این خطاها کم کم روی هم انباشته می شود و سرانجام قطعات نوظهور میکروستلایت ایجاد می شود. با استفاده از روش تشخیصی «واکنش زنجیره ای پلیمراز» می توان حضور میکروستلایت ها را ثابت کرد.
میکروستلایت ها، توالی های تکراری در درون مولکول دی ان ای هستند و این تکرارها معمولاً متشکل از واحدهایی به طول ۱ تا ۶ جفت باز است. با آنکه طول این واحدها از شخصی به شخص دیگر متفاوت است و نشانی اختصاصی به یک دی ان وی واحد می دهد، اما در هر شخص، عدد این واحدهای تکراری در دی ان ای ثابت و مشخص است. شایع ترین میکروستلایت در انسان، یک تکرار دی نوکلئوتیدی سیتوزین و آدنین است که صدهاهزار بار در طول ژنوم تکرار شده است. به میکروستلایت ها «توالی های تکرارشوندهٔ ساده» ( SSRs ) هم می گویند.
ناپایداری ریزاقماری با بروز سرطان روده بزرگ، سرطان معده، سرطان رحم، سرطان تخمدان، سرطان مجاری کبدی - صفراویِ سرطان مجرای ادراری، تومورهای مغز و سرطان پوست در ارتباط است.