نانوایی

نانوایی مکانی است که برای تولید یا عرضه محصولاتی که عموماً توسط فر یا تنور پخته می شود. از این قبیل محصولات می توان به نان، انواع کلوچه ها، نان شیرینی حلقوی، شیرینی، کیک و همین طور کاپ کیک ( نوعی کیک کوچک ) ، بیسکویت، کوکی ها، مافین، انواع رولت، چوب شور، دونات و دیگر چیزهایی که توسط نانوا پخته می شود اشاره کرد.
برخی از نانوایی های کوچک اقدام به خرده فروشی و برخی دیگر همانند کافه اقدام به سرو چای و قهوه برای مشتریانی می کنند که تمایل دارند محصولات تازه پخته شده را در نانوایی میل کنند.

(یا: خبازی) از مشاغل سنتی، پختن و به فروش رساندن نانِ بازاری. هریک از چهار نوع اصلی نانِ بازاری ایرانی، سنگک و تافتون و بربری و لواش، شیوۀ پخت و ابزار و آدابِ خاصِ خود را دارند. مهم ترین نانِ مصرفیِ تهرانیان نانِ سنگک و تافتون بوده است. ابزارِ سنگکی های سنتی عبارت است از تنورِ دیواریِ ریگ پوش، چند میلۀ بلند با سرِ برگشته برای بیرون کشیدنِ نان های پخته، پاروی چوبی کوچک برای ریختنِ ریگ به داخلِ تنور، سنگ کوبی چوبی و وزین، به شکلِ مکعب مستطیل با دسته ای بلند برای هموارکردن شن های داخلِ تنور و بالوئک. کارکنانِ سنگکی ها عبارت اند از: خلیفه که پُرسابقه ترین فرد نانوایی سنگکی است و وظیفۀ پروردن خمیر و وَرْزْدادن آن را برعهده دارد، آردگیر که وظیفۀ او ترکیب کردن آردهای خوب و بد است، شاطر که پَزَندۀ نان است، نان گیر که نان را از تنور بیرون می آورد، آتش انداز که وظیفۀ تنظیمِ حرارتِ تنور را بر عهده دارد، ترازودار که نان را وزن کرده می فروشد، پادو که فرمانبرِ سرپایی است و امریه های ریز و درشتِ دیگر کارکنان را اجرا می کند و صاحبِ دکان که وظیفۀ تهیۀ مصالحِ کار را برعهده دارد. ابزارِ کار نانوایی های تافتونی عبارت اند از تنوری خمره مانند، حسومِ آهنیِ دسته بلندی که نان را با آن از تنور جدا می کنند، سیخِ سَرْقلّابی که با آن نان را از تنور بیرون می کشند، کج بیلِ دسته بلندی که با آن سوخت به داخلِ تنور می ریزند، نَوَرْد که با آن خمیرِ چانه گرفته را می گسترند، چَنگَکی فلزی و شانه مانند که با آن بر سطحِ خمیرِ گسترده سوراخ هایی ایجاد می کنند و ناوَنْد که ابزاری شبیهِ دَم کنی است و خمیر را با آن به دیوارۀ تنور می چسبانند. کارکنانِ تافتونی ها عبارت اند از: چانه گیر که خمیر را به مقدارِ تعیین شده گلوله می کند و ردیف به ردیف می چیند، چانه پهن کُن که چانه ها را با نورد می گسترد و شاطر که خمیرِ گسترده را به دیوارۀ تنور چسبانده پس از پختن بیرون می آورد و به دستِ مشتری می دهد.