نام های علم کلام

[ویکی فقه] علم و فن مربوط به عقاید دینی، به نام های مختلفی شهرت یافته و اصطلاحات گوناگونی بر آن اطلاق گردیده است که علم کلام مشهورترین آن ها می باشد. در این فصل به بررسی آنها می پردازیم.
از مشهورترین نام ها و اصطلاحات این علم، اصطلاح «کلام» است. واژه «کلام» در معرفی این فن، و واژه «متکلمان» در معرفی دانشمندان آن از رایج ترین و کارآمدترین واژه ها به شمار می رود.در مورد این اصطلاح دو مطلب قابل بررسی است:۱. تاریخ نامگذاری.۲. وجه نامگذاری.
← تاریخ پیدایش اصطلاح کلام
علاوه بر نام «کلام» که در مورد این علم شهرت یافته است، نام های دیگری نیز بر آن اطلاق می گردد که عبارتند از:الف. علم اصول دین: چنانکه خواجه نصیرالدین طوسی در مقدمه تلخیص المحصل و ابن میثم بحرانی در مقدمه قواعد المرام آن را به همین نام خوانده اند.خواجه گفته است: «انّ اساس العلوم الدینیة علم اصول الدین الذی یحوم مسائله حول الیقین» اساس همه علوم دینی، علم اصول دین است که مسائل آن بر محور یقین می چرخد.و ابن میثم گفته است: متکفل بحث پیرامون معرفة الله علمی است که در اصطلاح متکلمان، «اصول دین» نامیده می شود. ب. فقه اکبر: سعدالدین تفتازانی گفته است: احکام شرعی دو دسته اند: برخی متعلق به عمل می باشند که احکام فرعی و عملی نامیده می شوند، و بعضی متعلق به اعتقادند که اصلی و اعتقادی نام دارند. آنگاه وی پس از اشاره به علت پیدایش علم کلام، گفته است: صاحب نظران، به استنباط احکام و تحقیق عقاید اسلام پرداختند و اصول و قواعد آن را استوار نموده، حجج و براهین احکام را تلخیص و مسائل آن را تدوین کردند و این علم را «فقه» نامیدند، و امّا آنچه مربوط به عقاید بود آن را به اسم «فقه اکبر» توصیف کردند. ج. توحید و صفات: نامبرده در ادامه مطالب پیشین گفته است: اکثر علمای دین، نام فقه را به علوم عملی اختصاص داده و علم عقاید را به «توحید و صفات» که مشهورترین و شریف ترین اجزای آن است، و نیز به علم کلام نامیده اند. د. اصول عقاید: نام دیگری که بر این علم اطلاق شده است، علم «اصول عقاید» است.ه . الهیات: این نام که در جهان مسیحیت معروف است، ترجمه تئولوژی (theology) است، اخیراً در کلام اسلامی نیز رایج شده است.