ناسخ

[ویکی فقه] ناسخ، دلیل نسخ کننده حکم دلیل دیگر می باشد.
ناسخ، از ارکان نسخ بوده و به معنای دلیل معتبر شرعی است که پس از دلیل دیگری می آید و ناظر به آن بوده و بر عدم بقای حکم ثابت به دلیل اول در زمان آینده دلالت می کند، مانند این آیه سوره مجادله (أَ أَشْفَقْتُمْ أَنْ تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقات؛ «آیا از این که پیش از نجوا کردن با رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) صدقه دهید ترسیدید؟»، که ناسخِِ آیه دیگر است که می فرماید:(یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا ناجَیْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقَةً)؛ «هر گاه می خواهید که با رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) سخن سری بگویید، باید پیش از آن صدقه بدهید».

[ویکی فقه] ناسخ (علوم قرآنی). دلیل شرعیِ رافع حکم شرعی پیشین را ناسخ می گویند.
«ناسخ» یکی از ارکان نسخ است. به دلیل و نص شرعی متاخر که حکم دلیل شرعی پیشین را بردارد «ناسخ» می گویند.
تعریف شیخ طوسی
شیخ طوسی در تعریف ناسخ می نویسد:«اما الناسخ فهو کل دلیل شرعی یدل علی زوال مثل الحکم الثابت بالنصّ الاوّل فی المستقبل علی وجه لولاه لکان ثابتاً بالنصّ الاول مع تراخیه عنه؛ ناسخ، هر دلیل شرعی است که بر عدم اعتبار حکم نصوص قبلی در آینده دلالت کند؛ به طوری که اگر ناسخ نبود، حکم قبلی پابرجا می ماند».
ناسخ حقیقی
نکته قابل توجه این است که ناسخ احکام فقط خدا است؛ ولی مجازاً به نص شرعی متاخر که نص شرعی متقدم را بردارد، ناسخ اطلاق می شود.
مطالب مرتبط
...