میزسنگ

میزسنگ یا دُلمِن، ( به انگلیسی: Dolmen ) ، گونه ای از سنگ افراشت های دوران باستان است که شامل تخته سنگ مسطحی بود که بدون استفاده از ملات روی چند سنگ راست قرار داده می شده؛ تخته سنگ مسطح به منزله سقف میزسنگ به کار می رفته. دلمن ها به عنوان گور برای دفن مردگان ساخته می شد و یکی از بناهای شاخص دوران نوسنگی در اروپا به شمار می آید.
احتمالاً میزسنگ ها بازمانده های گورهای دالانی هستند که باران خاک روی آن ها را شسته است. میزسنگ های دالانی، یعنی نوع غالب گور سنگ افراشتی است و اکنون هزاران گور از این دست در فرانسه و انگلستان وجود دارد.
این میزسنگ ها دالانی دارد که تخته سنگ های بزرگ منتهی به محفظه ای دایره ای شکل و بیشتر اوقات دارای طاقی پیش آمده است که در حکم دیوارهایش هستند و در آن هریک از چند حلقه سنگی از پشت ردیف زیرین به درون کشیده می شود تا آنکه حلقه ها از بالا مسدود می شوند. این گورها را غالباً در شیب تپه ها می ساختند یا با خاک روی آن را می پوشاندند.
میزسنگ ها همچنین در ایران، کره، سوریه، اردن و اسرائیل یافت می شوند. در شبه جزیره کره، متمرکزترین میزسنگ ها یافت می شوند.
میزسنگ ها در دو گروه بزرگ و کوچک قرار می گیرند که دسته بزرگ مسکن اولیه شبیه به غار است و دسته کوچک به عنوان مقبره استفاده می شده است.
در کاوش های باستان شناسی دلمن های بزرگ گاهی تا شش متر طول، دو متر عرض و دو متر ارتفاع داشته و در داخل میزسنگ های کوچک اسکلت های انسان به همراه وسایل زندگی و ابزار جنگی کشف شده است. یکی از مهم ترین خصوصیات دلمن ها خاک سپاری افراد به همراه وسایل زندگی شخصی است.
میزسنگ ها به شکل اتاق در ابعاد ۲*۶ و ۲*۴ با تخته سنگ هایی به ارتفاع ۱٫۵ متر ساخته می شد و سقف آن را نیز تخته سنگ های بزرگ پوشش می داد.
این معماری در فصول گرم فضای خنکی را ایجاد می کرد و برای بهبود هوا در فصول سرد سنگ چین دیگری به شعاع تقریبی هشت متر دور اتاقک اول چیده می شد تا خاکریز روی سقف را از پراکنده شدن حفظ کند.
میزسنگ ها بین ۵٬۰۰۰ پ. م. و ۲٬۵۰۰ پ. م. در سراسر اروپا ( از نروژ در شمال تا مراکش در جنوب ) ساخته می شدند ولی قدیمی ترین آن ها را می توان در پرتغال یافت. [ ۱]
گورهای میزسنگی بیشتر از دوران پیش از تاریخ و دورهٔ تاریخی شمال ایران در نواحی مشگین شهر، نمین، آستارا و تالش ( لیگون ) ناحیه دیلمان بر پا مانده و در کاوش های باستان شناسی ژاک دمورگان و همچنین هیئت باستان شناسان آلمانی کشف و شناسایی شده اند.