[ویکی فقه] "میرزا علی خان" که دارای القابی از قبیل «منشی حضور، امین الملک و امین الدوله» بود، پسر "حاج محمدخان سینکی مجدالملک" (صاحب رساله مجدیه) می باشد. اجداد امین الدوله اصالتاً مازندرانی بوده ولی چون در «سینک» از قرای «لواسان» دارای ملک و املاک بودند از این رو به سینکی معروف بودند.
میرزا علی خان در سال ۱۲۶۰ ه.ق. در تهران متولد، و از آنجایی که پدر وی هم صاحب قلم و هم در امور دولتی دستی داشت، میرزا علی خان از تربیت کافی برخوردار شد. پدر وی از کارمندان عالی رتبه وزارت امور خارجه بود که مدتی در «حاج ترخان» به ماموریت اشتغال داشت، سپس به کارپردازی ایران در بغداد تعیین گردید. در این هنگام میرزا علی خان که پانزده سال بیشتر نداشت با سمت منشی گری به استخدام وزارت امور خارجه درآمد و به همراه پدر عازم بغداد شد و در این ماموریت سطح تحصیلات خود را مخصوصاً زبان عربی را تقویت کرد. پدرش بعد از بازگشت از بغداد به کارپردازی آذربایجان گماشته شد و میرزا علی خان به همراه پدر به این ناحیه رفت و زبان فرانسه را نیز در این زمان از یک معلم ارمنی آموخت. وی در این زمان که جوانی هیجده ساله بود مورد توجه شاه قرار گرفت و در سفر و حضر ملتزم رکاب شاه بود وی در سال ۱۲۷۹ ه.ق. در سن نوزده سالگی به سمت نیابت اول وزارت امور خارجه تعیین گردید و در سال ۱۲۸۳ ه.ق. ضمن داشتن این سمت جزو پیشخدمتان خاصه شاه شد و از این تاریخ تا سال ۱۲۹۰ ه.ق. که ملقب به پدر زن خود "پاشاخان امین الملک" شد لقبش «منشی حضور» بود. در سال ۱۲۸۸ ه.ق. مسؤلیت «چارپارخانه های» دولتی (پستخانه) به او سپرده شد. وی در این سمت با تلاش و پشت کار سروسامانی به اوضاع پُست ایران داد. وی در سال ۱۲۹۰ ه.ق. به لقب "امین الملک" و منصب وزارت «رسائل نایل» آمد و در سال ۱۲۹۴ ه.ق. تصدی امور «ضرابخانه» دولتی تبریز به مشاغلش افزوده شد در سال ۱۲۹۵ه.ق.که "ویکتور امانوئل" پادشاه ایتالیا در گذشت امین الدوله از طرف دربار ایران به سمت سفارت مخصوص انتخاب و برای عرض تسلیت روانه دربار ایتالیا شد در سال ۱۲۹۷ه.ق.وزارت «وظایف و اوقاف» نیز به او سپرده شد.در سال ۱۲۹۹ه.ق.به "امین الدوله" ملقب شد و در سال ۱۳۰۴ ه.ق. به ریاست مجلس «دارالشوری» دولتی برگزیده شد. وی در سال ۱۳۰۶ ه.ق. به همراه ناصرالدین شاه به اروپا رفت و از مشاهده اوضاع عمومی و نظم اجتماعی اروپا و ترقیات حیرت آور اروپائیان درس های فروانی گرفت و در صدد بر آمد تا در ایران نیز این ترقی را رونق دهد.
صدارت امین الدوله
یکی از خط مشی های سیاسی "امین السلطان" در دوران صدارت خود دور کردن رقبای خویش از مرکز بود لذا هنگامی که مظفرالدین شاه به سلطنت نشست امین السلطان در صدد بر آمد تا امین الدوله را که رقیب وی به شمار می آمد از تهران دور نماید امین الدوله به ناچار بر خلاف میل خود به دستور شاه و با صواب دید اتابک به پیشکاری و وزارت آذربایجان مامور و حامل فرمان و شمشیر ولیعهدی برای "محمدعلی میرزا" شد. امین الدوله به ناچار به تبریز رفت و علی رغم مشکلات فراوانی که در این شهر وجود داشت به خدمتگذاری مشغول شد و در این زمان است که نخستین مدرسه «رشدیه» به کوشش او افتتاح گردید. هنوز مدتی از سلطنت مظفرالدین شاه سپری نشده بود که به علت نارضایتی داخلی و عدم تمایل انگلیسی ها از ادامه صدارت امین السلطان و احتیاج فراوان شاه به پول و عدم توانایی "اتابک" در تهیه آن، شاه امین السلطان را از صدارت معزول و با نظر موافق انگلیسی ها امین الدوله را از آذربایجان به تهران خواست، ابتدا وی را به سمت ریاست مجلس وزراء انتخاب و سپس در رمضان سال ۱۳۱۴ه.ق. وزیر اعظم و پس از پنج ماه به صدر اعظمی انتخاب نمود وی تا شانزدهم صفر سال ۱۳۱۶ه.ق. و به روایتی تا پانزدهم محرم در این سمت مشغول انجام وظیفه بود. آنچه مسلم است روس ها از برکناری امین السلطان و روی کار آمدن امین الدوله خوشحال نبودند زیرا به هنگام صدارت امین الدوله سفیر روسیه به نزد شاه رفته و از او خواست تا امین السلطان را به جای خود بر گرداند. امین الدوله و تعدادی از وزراء او کسانی بودند که به انگلستان نزدیک بودند وی در بدو کار عمدۀ مشکل مملکت را اصلاح امور مالی می دانست و برای برطرف کردن این مشکل دست به اقداماتی زد از جمله "ناصرالملک" را به وزارت مالیه منصوب نمود و به او اختیارت تام داد و همین امر موجب امیدواری جمعی شد که یگانه وسیله بهبود امور را سپردن کارها به دست افراد مطلع و تحصیل کرده می دانستند. از سوی دیگر برای اصلاح وضع مالیه کشور سه نفر از اتباع بلژیک به ریاست "مسیو نوز" بلژیکی را به استخدام در آورد وی برای اینکه رقابت شدید روسها و انگلیسی ها در امور ایران اسباب ازدیاد زحمت نشود این افراد را از بلژیک استخدام نمود. روس ها گر چه نسبت به امین الدوله و وزرایش خوش بین نبودند اما چون در ابتدای صدارت وی اقدامی بر علیه مصالح آن دولت به عمل نیامد روس ها سیاست صبر و انتظار را در پیش گرفتند از طرف دیگر امین الدوله انتظار همکاری کامل از دولت انگلستان را داشت و امیدوار بود که با کمک آن دولت مشکلات را حل نماید. برنامه امین الدوله این بود که در ازدیاد درآمد و حسن وصول مالیات کوشش نماید به موازات آن مخارج زائد را تعدیل کنند تا دخل و خرج برابر شود ولی چون برای انجام امور فوری و ضروری پولی در خزانه نبود در صدد اخذ وام بر آمد نظر امین الدوله این بود که از طریق انتشار اوراق قرضه و یا اخذ وام از بانک ها و موسسات اعتباری انگلیسی این برنامه را عملی سازد و به همین منظور اقداماتی معمول داشت تا حدود یک میلیون لیره انگلیسی در لندن به دست آورد اما موضوع لغو امتیاز «رژی» عکس العمل بدی را در محافل مالی انگلستان به وجود آورده بود و اطمینان افراد مؤسساتی را که در هنگام سفر سوم ناصرالدین شاه به اروپا مصمم به سرمایه گذاری در ایران شده بودند متزلزل ساخته بود به همین جهت استقبالی از قرض ایران به عمل نیامد و انگلستان نیز مساعدتی نکرد. دولت انگلیس از ایران چیزی به عنوان وثاقت خواست و امین الدوله حاضر نشد گمرکات ایران را که تنها منبع در آمد کشور بود در اختیار انگلستان بگذارد، از طرفی بیماری شاه هم رو به وخامت می گذاشت و اطباء توصیه اعزام به خارج را داشتند. امین الدوله شمار قشون را کاهش داد تا برای کشور بودجه ای تنظیم نماید و درآمد و هزینه را به نحو صحیحی پیش بینی و تقسیم بندی کند عده ای با این برنامه مخالف بودند و دولت انگلیس هم نگران کمک از سوی روسیه به ایران بود لذا برای اصلاح امور گمرکات و مالیه ایران توصیه هایی به امین الدوله نمود تا سرمایه داران انگلیسی حاضر به کمک به ایران شوند لذا امین الدوله در صدد بر آمد قرضه ای به مبلغ پنجاه هزار لیره از «بانک شاهنشاهی» دریافت نماید و در ازاء آن گمرکات بوشهر و کرمانشاهان را به وثیقه بگذارد ولی بانک شاهنشاهی از اعطای این وام به امین الدوله خود داری کرد. از طرفی نیز علما از او خواستند تا حاکم خراسان "آصف الدوله" و "احمد خان علاء الدوله" را که حاکم خوزستان بود به خاطر ظلم و ستم به مردم عزل کند که وی زیر بار نرفت و علما بر مخالفت با او پرداختند و از طرفی "شیخ اسماعیل" ملقب به "امین الملک" برادر امین السلطان که در تهران بود و با اصلاحات امین الدوله مخالف بود بر علیه وی کارشکنی می کرد.
سرانجام کار امین الدوله
امین الدوله چون در سیاست داخلی به علت عدم پذیرش اصلاحات و مخالفت درباریان و عده ای از علمای تهران با شیوه صدارت وی، دشمنی "اتابک" و "مشیرالدوله" با او و در سیاست به علت عدم همکاری انگلیسی ها و روس ها، با شکست روبرو گردید، خود وی قبل از اینکه عزل شود از این مقام در محرم سال ۱۳۱۶ ه.ق استعفاء داد. امین الدوله پس از استعفاء از صدارت به زیارت مکه رفت و سپس در «لشت نشای» رشت، رحل اقامت گزید بعد از اینکه شاه توانست با کمک امین السلطان قرضه ای تهیه و عازم اروپا شود امین الدوله نامۀ انتقاد آمیزی در این رابطه به شاه نوشت به گونه ای که مظفرالدین شاه پس از خواندن آن به او دستور داد که از ایران خارج شود وی نیز به داغستان رفت و بعد به جهت انجام عمل کلیه به «وین» رفت و بعد از عزل اتابک از صدارت او به ایران برگشت و به شمال کشور در املاک خصوصی خود رفت، تا اینکه در سال ۱۳۲۲ ه.ق در همانجا در گذشت.
میرزا علی خان در سال ۱۲۶۰ ه.ق. در تهران متولد، و از آنجایی که پدر وی هم صاحب قلم و هم در امور دولتی دستی داشت، میرزا علی خان از تربیت کافی برخوردار شد. پدر وی از کارمندان عالی رتبه وزارت امور خارجه بود که مدتی در «حاج ترخان» به ماموریت اشتغال داشت، سپس به کارپردازی ایران در بغداد تعیین گردید. در این هنگام میرزا علی خان که پانزده سال بیشتر نداشت با سمت منشی گری به استخدام وزارت امور خارجه درآمد و به همراه پدر عازم بغداد شد و در این ماموریت سطح تحصیلات خود را مخصوصاً زبان عربی را تقویت کرد. پدرش بعد از بازگشت از بغداد به کارپردازی آذربایجان گماشته شد و میرزا علی خان به همراه پدر به این ناحیه رفت و زبان فرانسه را نیز در این زمان از یک معلم ارمنی آموخت. وی در این زمان که جوانی هیجده ساله بود مورد توجه شاه قرار گرفت و در سفر و حضر ملتزم رکاب شاه بود وی در سال ۱۲۷۹ ه.ق. در سن نوزده سالگی به سمت نیابت اول وزارت امور خارجه تعیین گردید و در سال ۱۲۸۳ ه.ق. ضمن داشتن این سمت جزو پیشخدمتان خاصه شاه شد و از این تاریخ تا سال ۱۲۹۰ ه.ق. که ملقب به پدر زن خود "پاشاخان امین الملک" شد لقبش «منشی حضور» بود. در سال ۱۲۸۸ ه.ق. مسؤلیت «چارپارخانه های» دولتی (پستخانه) به او سپرده شد. وی در این سمت با تلاش و پشت کار سروسامانی به اوضاع پُست ایران داد. وی در سال ۱۲۹۰ ه.ق. به لقب "امین الملک" و منصب وزارت «رسائل نایل» آمد و در سال ۱۲۹۴ ه.ق. تصدی امور «ضرابخانه» دولتی تبریز به مشاغلش افزوده شد در سال ۱۲۹۵ه.ق.که "ویکتور امانوئل" پادشاه ایتالیا در گذشت امین الدوله از طرف دربار ایران به سمت سفارت مخصوص انتخاب و برای عرض تسلیت روانه دربار ایتالیا شد در سال ۱۲۹۷ه.ق.وزارت «وظایف و اوقاف» نیز به او سپرده شد.در سال ۱۲۹۹ه.ق.به "امین الدوله" ملقب شد و در سال ۱۳۰۴ ه.ق. به ریاست مجلس «دارالشوری» دولتی برگزیده شد. وی در سال ۱۳۰۶ ه.ق. به همراه ناصرالدین شاه به اروپا رفت و از مشاهده اوضاع عمومی و نظم اجتماعی اروپا و ترقیات حیرت آور اروپائیان درس های فروانی گرفت و در صدد بر آمد تا در ایران نیز این ترقی را رونق دهد.
صدارت امین الدوله
یکی از خط مشی های سیاسی "امین السلطان" در دوران صدارت خود دور کردن رقبای خویش از مرکز بود لذا هنگامی که مظفرالدین شاه به سلطنت نشست امین السلطان در صدد بر آمد تا امین الدوله را که رقیب وی به شمار می آمد از تهران دور نماید امین الدوله به ناچار بر خلاف میل خود به دستور شاه و با صواب دید اتابک به پیشکاری و وزارت آذربایجان مامور و حامل فرمان و شمشیر ولیعهدی برای "محمدعلی میرزا" شد. امین الدوله به ناچار به تبریز رفت و علی رغم مشکلات فراوانی که در این شهر وجود داشت به خدمتگذاری مشغول شد و در این زمان است که نخستین مدرسه «رشدیه» به کوشش او افتتاح گردید. هنوز مدتی از سلطنت مظفرالدین شاه سپری نشده بود که به علت نارضایتی داخلی و عدم تمایل انگلیسی ها از ادامه صدارت امین السلطان و احتیاج فراوان شاه به پول و عدم توانایی "اتابک" در تهیه آن، شاه امین السلطان را از صدارت معزول و با نظر موافق انگلیسی ها امین الدوله را از آذربایجان به تهران خواست، ابتدا وی را به سمت ریاست مجلس وزراء انتخاب و سپس در رمضان سال ۱۳۱۴ه.ق. وزیر اعظم و پس از پنج ماه به صدر اعظمی انتخاب نمود وی تا شانزدهم صفر سال ۱۳۱۶ه.ق. و به روایتی تا پانزدهم محرم در این سمت مشغول انجام وظیفه بود. آنچه مسلم است روس ها از برکناری امین السلطان و روی کار آمدن امین الدوله خوشحال نبودند زیرا به هنگام صدارت امین الدوله سفیر روسیه به نزد شاه رفته و از او خواست تا امین السلطان را به جای خود بر گرداند. امین الدوله و تعدادی از وزراء او کسانی بودند که به انگلستان نزدیک بودند وی در بدو کار عمدۀ مشکل مملکت را اصلاح امور مالی می دانست و برای برطرف کردن این مشکل دست به اقداماتی زد از جمله "ناصرالملک" را به وزارت مالیه منصوب نمود و به او اختیارت تام داد و همین امر موجب امیدواری جمعی شد که یگانه وسیله بهبود امور را سپردن کارها به دست افراد مطلع و تحصیل کرده می دانستند. از سوی دیگر برای اصلاح وضع مالیه کشور سه نفر از اتباع بلژیک به ریاست "مسیو نوز" بلژیکی را به استخدام در آورد وی برای اینکه رقابت شدید روسها و انگلیسی ها در امور ایران اسباب ازدیاد زحمت نشود این افراد را از بلژیک استخدام نمود. روس ها گر چه نسبت به امین الدوله و وزرایش خوش بین نبودند اما چون در ابتدای صدارت وی اقدامی بر علیه مصالح آن دولت به عمل نیامد روس ها سیاست صبر و انتظار را در پیش گرفتند از طرف دیگر امین الدوله انتظار همکاری کامل از دولت انگلستان را داشت و امیدوار بود که با کمک آن دولت مشکلات را حل نماید. برنامه امین الدوله این بود که در ازدیاد درآمد و حسن وصول مالیات کوشش نماید به موازات آن مخارج زائد را تعدیل کنند تا دخل و خرج برابر شود ولی چون برای انجام امور فوری و ضروری پولی در خزانه نبود در صدد اخذ وام بر آمد نظر امین الدوله این بود که از طریق انتشار اوراق قرضه و یا اخذ وام از بانک ها و موسسات اعتباری انگلیسی این برنامه را عملی سازد و به همین منظور اقداماتی معمول داشت تا حدود یک میلیون لیره انگلیسی در لندن به دست آورد اما موضوع لغو امتیاز «رژی» عکس العمل بدی را در محافل مالی انگلستان به وجود آورده بود و اطمینان افراد مؤسساتی را که در هنگام سفر سوم ناصرالدین شاه به اروپا مصمم به سرمایه گذاری در ایران شده بودند متزلزل ساخته بود به همین جهت استقبالی از قرض ایران به عمل نیامد و انگلستان نیز مساعدتی نکرد. دولت انگلیس از ایران چیزی به عنوان وثاقت خواست و امین الدوله حاضر نشد گمرکات ایران را که تنها منبع در آمد کشور بود در اختیار انگلستان بگذارد، از طرفی بیماری شاه هم رو به وخامت می گذاشت و اطباء توصیه اعزام به خارج را داشتند. امین الدوله شمار قشون را کاهش داد تا برای کشور بودجه ای تنظیم نماید و درآمد و هزینه را به نحو صحیحی پیش بینی و تقسیم بندی کند عده ای با این برنامه مخالف بودند و دولت انگلیس هم نگران کمک از سوی روسیه به ایران بود لذا برای اصلاح امور گمرکات و مالیه ایران توصیه هایی به امین الدوله نمود تا سرمایه داران انگلیسی حاضر به کمک به ایران شوند لذا امین الدوله در صدد بر آمد قرضه ای به مبلغ پنجاه هزار لیره از «بانک شاهنشاهی» دریافت نماید و در ازاء آن گمرکات بوشهر و کرمانشاهان را به وثیقه بگذارد ولی بانک شاهنشاهی از اعطای این وام به امین الدوله خود داری کرد. از طرفی نیز علما از او خواستند تا حاکم خراسان "آصف الدوله" و "احمد خان علاء الدوله" را که حاکم خوزستان بود به خاطر ظلم و ستم به مردم عزل کند که وی زیر بار نرفت و علما بر مخالفت با او پرداختند و از طرفی "شیخ اسماعیل" ملقب به "امین الملک" برادر امین السلطان که در تهران بود و با اصلاحات امین الدوله مخالف بود بر علیه وی کارشکنی می کرد.
سرانجام کار امین الدوله
امین الدوله چون در سیاست داخلی به علت عدم پذیرش اصلاحات و مخالفت درباریان و عده ای از علمای تهران با شیوه صدارت وی، دشمنی "اتابک" و "مشیرالدوله" با او و در سیاست به علت عدم همکاری انگلیسی ها و روس ها، با شکست روبرو گردید، خود وی قبل از اینکه عزل شود از این مقام در محرم سال ۱۳۱۶ ه.ق استعفاء داد. امین الدوله پس از استعفاء از صدارت به زیارت مکه رفت و سپس در «لشت نشای» رشت، رحل اقامت گزید بعد از اینکه شاه توانست با کمک امین السلطان قرضه ای تهیه و عازم اروپا شود امین الدوله نامۀ انتقاد آمیزی در این رابطه به شاه نوشت به گونه ای که مظفرالدین شاه پس از خواندن آن به او دستور داد که از ایران خارج شود وی نیز به داغستان رفت و بعد به جهت انجام عمل کلیه به «وین» رفت و بعد از عزل اتابک از صدارت او به ایران برگشت و به شمال کشور در املاک خصوصی خود رفت، تا اینکه در سال ۱۳۲۲ ه.ق در همانجا در گذشت.
wikifeqh: میرزاعلیخان_امینی