میرزا حبیب اصفهانی

دانشنامه آزاد فارسی

میرزا حبیب اصفهانی (۱۲۵۰ـ ۱۳۱۵ق)
ادیب، نویسنده، شاعر، متفکّر و روشنفکر ایرانی. خانواده اش اهل قریۀ بن در چهارمحال و بختیاری بودند و حبیب در همان جا متولد شد. در اصفهان و تهران به تحصیل پرداخت. به بغداد رفت و چهار سال در آن جا فقه و اصول خواند و سپس به تهران مراجعت کرد. در تهران به افترای آن که در هجو محمدخان سپهسالار شعری گفته در تعقیب وی بودند که در ۱۲۸۳ق به عثمانی گریخت و در دارالسعادۀ عثمانی پناه گرفت. از آن زمان به مطالعه و تدریس پرداخت و از اعضای انجمن معارف آن جا بود. براثر افترای حاسدان و دشمنان از خدمت عزل شد و بعد از یک سال و نیم باز مورد لطف سلطان عثمانی قرار گرفت و به خدمت بازگشت. شعر می سرود و گاه در اوایل کار «دستان» تخلص می کرد. میرزا حبیب با شیخ احمد روحی و یارانش معاشر بود و در بیداری ایرانیان کوشش می کرد. وی بیشتر اوقات خود را در استانبول به تدریس زبان فارسی گذراند. او نخستین دستورزبان فارسی را به نام دستور سخن نوشت. به زبان فرانسه نیز مسلّط بود. مهم ترین اثر میرزا حبیب اصفهانی ترجمۀ داستان حاجی بابا اثر جیمز موریه، نویسندۀ انگلیسی، بود که علاوه بر آن که ترجمه ای شیوا و خواندنی دارد، تأثیر فراوانی در تکوین داستان نویسی مدرن در ایران گذاشت. از این ترجمه چاپ هایی به کوشش محمدعلی جمال زاده و جعفر مدرّسی منتشر شده است. نسخۀ خطی از آن نیز در کتابخانۀ مجتبی مینوی موجود است. از دیگر آثار اوست: ترجمۀ رمان ژیل بلاس اثر لوساژ؛ خط و خطاطان؛ خلاصۀ راهنمای فارسی؛ رهبر فارسی؛ غرایب عقاید ملل؛ چاپ دیوان اطعمۀ ابواسحاق حلاج شیرازی؛ دیوان البسۀ نظام الدین محمود قاری یزدی؛ منتخبات عبید زاکانی؛ و ترجمۀ نمایش نامۀ مردم گریز اثر مولیر.

پیشنهاد کاربران

میرْزا حبیبُ الله بنی ( ۱۲۱۴ - اردیبهشت ۱۲۷۲ ش / ۱۲۵۱ - ذیقعدهٔ ۱۳۱۰ ق / ۱۸۳۵ - مه ۱۸۹۳ م ) ، فرزند اسدالله، معلم، ادیب، شاعر، مترجم، ویراستار، فهرست نویس، محقق، دستورنویس، روزنامه نگار، روشنفکر و فعال سیاسی ایرانی قرن سیزدهم هجری شمسی ( قرن نوزدهم میلادی ) از شهر بِن شهری در استان چهارمحال و بختیاری بوده است.
...
[مشاهده متن کامل]

اهمیت جایگاه او در تاریخ ایران به دلیل پیشگامی فعالیت ها و آثار متعدد و متنوع او در زمینه های مختلف و تأثیرگذاری سیاسی و فرهنگی و ادبی و علمی است که در جنبش قبل از انقلاب مشروطه ایران ( مصادف با دوره شاهان قاجار، ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه ) قرار می گیرد. او با اینکه در روستایی کوچک متولد شد، اما با توجه به روحیه جستجوگر، آزادی خواهانه و ایران دوستانه خود، ضمن گذراندن دوره های تحصیلی مرسوم آن زمان، به هم صحبتی با معدود روشنفکران داخل و خارج از ایران روی آورد و از نخستین و مهم ترین و تاثیرگذارترین روشنفکران تجددخواه زمان خود شد.
میرزا حبیب الله بنی با تبعید ( در سال ۱۲۴۵ ش ) و رفتن به یکی از مراکز مهم سیاسی و روشنفکری ایرانیان آن زمان در امپراتوری عثمانی یعنی استانبول با محوریت روزنامهٔ اختر بر تحولات سیاسی ایران در جهت وقوع انقلاب مشروطه تأثیر گذاشت. این تأثیرگذاری به خصوص از طریق انتخاب هوشمندانه آثار کارساز جهت ترجمه و نیز نویسندگی در روزنامه اختر در گسترش آگاهی مردم ایران از عقب ماندگی خود نسبت به تمدن غرب و روشنگری های سیاسی قابل مشاهده است. وی با توجه به آشنایی با تمدن غرب و تسلط بر چند زبان ( فارسی، عربی، لری، فرانسوی و ترکی ) و پشتوانه فکری و علمی، آثار متعددی از خود در دوره تبعید در استانبول بر جای گذاشته است که به دلیل علمی بودن و پیشگامی در نوع خود در ایران دارای اهمیت اند. این آثار و فعالیت ها، به ترتیب اهمیت، ارائهٔ دستور زبان فارسی به طور مدون و برای اولین بار در قالب چندین کتاب درسی و تحقیقی، تحول در نثر فارسی با ترجمه چند کتاب، تصحیح علمی و دقیق آثار گذشتگان ایران برای نخستین بار، از اولین فهرست نگاران علمی ایران با فهرست کردن کتاب های کتابخانه اندرون مسجد ایاصوفیه، از نخستین مترجمان ایران است که از زبان فرانسوی اولین نمایشنامه را ترجمه کرده است، از اولین مترجمان رُمان به فارسی، از اولین محققان ادبی ایران که در تصحیح چند اثر و تحقیقات پیرامون دستور زبان فارسی و تذکره خطاطان می توان روش علمی و دقیق او را دریافت. تخلص او در شعر «دَستان» بوده است ( که البته تنها در ابتدای شاعری استفاده می کرد ) و در قالب هزل، هجو و طنز تبحر خاصی داشته و سرآمد بود. میرزا حبیب در دو دهه اخیر از سوی افراد محلی «میرزا حبیب بِنی» و «میرزا حبیب دستان بنی» نامیده شده است که البته ضبط نام وی به این شکل در متون قاجاری و بعد از آن سابقه ندارد. وی به سبب اقامت طولانی در استانبول، نزد ترک ها به «حبیب اِفِندی» و «میرزا حبیب افندی» شهرت یافته و در دانشنامه های ترک دو مقاله دربارهٔ او تحت دو نام اخیر چاپ شده است. زندگی وی به دو دورهٔ پیش از تبعید به استانبول و پس از آن، تقسیم می شود که پس از یک عمر تلاش و ممارست و ایران دوستی که در سیر زندگی اش مشخص است؛ سرانجام پس از یک دوره بیماری در اردیبهشت ۱۲۷۲ ش در بورسه عثمانی از دنیا رفت و در همان جا به خاک سپرده شد.

میرزا حبیب اصفهانیمیرزا حبیب اصفهانیمیرزا حبیب اصفهانی
منابع• https://fa.wikipedia.org/wiki/میرزا_حبیب_اصفهانی

بپرس