میرزا توله گان تولا

[ویکی فقه] میرزا تُولَه گان، معروف به تَوَلاّ، شاعر و نویسنده مقالات سیاسی و از بنیانگذارانِ مجله طنزآمیز مُوشْتُوم چاپ تاشکند می باشد.
در ۱۳۰۰/۱۸۸۳ در شهرک کُوکْچه تاشکند، در خانواده ای روشنفکر به دنیا آمد. پدرش خواجَم یار نام داشت. تولاّ از معلم سرخانه دروس ابتدایی را فراگرفت و سپس در مدرسه بیگلربیگی تحصیل کرد. این مدرسه مشهور، شاگردان نامداری پرورده است؛ از جمله مراد خواجه، مترجم گلستان به ترکی در این مدرسه انجمنی ادبی فعالیت داشت که شاعران نازک طبع و مترجمان مشهورِ شعر فارسی، ملا قوشاق مسکین (متوفی ۱۳۱۶ ش /۱۹۳۷) و هیبت الله خواجه خِصلَت (متوفی ۱۳۴۴ ش /۱۹۴۵) و سراج الدین صدقی (متوفی ۱۳۳۳ ش /۱۹۳۴)، از گردانندگانش بودند.
موضوع سروده های تولا
تولاّ به زبانهای ازبکی و فارسیِ تاجیکی و عربی تسلط داشت از ۱۳۲۳/۱۹۰۵ با نشریه های صدای ترکستان، صدای فرغانه، ترقی، روزنامه ولایتی ترکستان همکاری کرد و اشعار و مقالات خود را در آن ها به چاپ رساند اصلاحاتِ مکتب و مدرسه، ترویج معارف دینی، انتقاد از خرافات و عقب ماندگی، مشکلات اقتصادی عامه مردم از موضوعات اصلی سروده ها و نوشته های وی است. در کتابهای شعر وی، رونق الاسلام (۱۳۳۲/ ۱۹۱۴) و سبزه زار (۱۳۳۳/۱۹۱۵)، به ارزشهای زندگی ساز اسلام و نکوهش خرافات و ستم قومی و استعمار پرداخته شده است. این شعرها بویژه در میان جوانان تأثیرگذار بود
وفات تولا
اگر چه تولاّ همانند دیگر روشنفکران زمان خود، به نتایج انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ خوشبین بود، اما بسیاری از آزادی خواهان، به اتهام «دشمنی با خلق» گرفتار آمدند و کشته شدند و تولاّ هم به سیبری تبعید و در ۱۳۱۸ ش /۱۹۳۹ اعدام شد
شیوه سروده های وی
...