میرزا احمد اشتیانی

میرزا احمد آشتیانی، فقیه و فیلسوف شیعی امامی، چهارمین و کوچکترین فرزند میرزا حسن مجتهد آشتیانی، فقیه سرشناس روزگار ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه قاجار، در حدود سال ۱۲۶۱ ـ ۱۳۰۰ در تهران به دنیا آمد.
وی پس از تحصیل علوم مقدماتی، چندی در درس فقه و اصول پدرش حاضر شد. پس از رحلت او، تحصیلاتش را نزد علمای دیگر مانند سید محمد یزدی، میرزا هاشم رشتی، حکیم کرمانشاهی و حکیم اشکوری، شیخ مسیح طالقانی، میرزا شهاب الدین نیریزی شیرازی، آخوند ملا محمد هیدجی زنجانی و سید عبدالکریم لاهیجی دنبال کرد و آنگاه در مدرسه سپهسالار به تدریس معقول و منقول مشغول شد. پس از مدتی حکمت مشاء، حکمت متعالیه، عرفان نظری، طب و ریاضیات و نجوم را آموخت و به مقاطع بالای علمی رسید. در ۱۳۴۰ در چهل سالگی رهسپار نجف شد و افزون بر کسب فیض از محضر استادانی چون میرزای نایینی و آقا ضیاءالدین عراقی، خود نیز مجلس درس فلسفه دایر ساخت. در ۱۳۵۰ پس از اقامت ده ساله در نجف، به ایران بازگشت و بقیه عمر را در حوزه علمیه تهران به تدریس فقه و اصول و علوم عقلی، تألیف کتاب و ارشاد مردم گذراند. وی علاوه بر احاطه بر علوم عقلی و نقلی، در پزشکی قدیم و دانش های ریاضی نیز دستی داشت و خط را به نیکویی می نوشت و با تخلص «واله» شعر می سرود. وی عارفی خوش خلق، متواضع، سلیم النَّفس، متعبّد و پارسا بود. میرزا احمد از ۵ تن از مراجع زمان یعنی میرزاحسین نائینی، حایری یزدی، آقا ضیاءالدین عراقی، سید ابوالحسن اصفهانی و حاج آقا حسن بروجردی گواهی اجتهاد داشت.
• سید جلال الدین آشتیانی
• میرزا محمدباقر آشتیانی
• محمد صادقی تهرانی
• حسن حسن زاده آملی
• سید عباس طباطبایی
جمعاً ۶۲ کتاب و رساله و حاشیه از او باقی مانده که بیش از ۲۷ کتاب و رساله آن به چاپ نرسیده است. از تألیفات چاپ نشده وی ۳۲ حاشیه است که میرزا احمد آن ها را بر کتاب های معتبر فقه، اصول، حکمت، معانی و بیان، عرفان، صرف و نحو عربی، هیئت و منطق نوشته است. از آثار چاپ شده میرزا، کتاب ها و رسالات زیر را می توان نام برد: