میدان نقش جهان، اصفهان مرکز طرح شهرسازی و معماریِ اصفهان، که شاه عباس اولصفوی احداث کرد. تاریخ احداث میدان نقش جهان را آر دی مک چسنی سال های ۹۹۹ تا ۱۰۰۴ق، و اوژِینیو گالدیِری ۱۰۰۹ تا ۱۰۱۴ق می دانند. در آن زمان، میدان جدارهایی یک طبقه داشت؛ این جدار، رواقی با دکان هایی در یک سو بود. در مرحلۀ بعد، حدود ۱۰۰۹ق یا پس از آن، میدان حدود ۴هزار مترمربع کوچک تر شد؛ زیرا یک ردیف دکان در کنار میدان احداث گردید. بدین ترتیب، رواق پیرامون میدان به بازاری مبدل شد که میدان را احاطه کرده است. درنتیجه، ابعاد میدان به ۱۵۹متر در ۵۲۴متر تقلیل یافت، و جداره های اطراف آن دوطبقه شد. بناهای اصلی مجموعۀ شاه عباسی که بر گرد میدان احداث شده، به آن نقشی سیاسی، اقتصادی، و مذهبی داده است عبارت انداز سردر بازارقیصریه در شمال، کاخعالی قاپو در غرب، مسجد امام در جنوب، و مسجد شیخ لطف الله در شرق میدان.
میدان نقش جهان همچنین معروف با نام تاریخی میدان شاه و پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران با نام رسمی میدان امام، میدان مرکزی شهر اصفهان است که در قلب مجموعه تاریخی نقش جهان قرار دارد. بناهای تاریخی موجود در چهار طرف میدان نقش جهان شامل عالی قاپو، مسجد شاه ( مسجد امام ) ، مسجد شیخ لطف الله و سردر قیصریه که ورودی اصلی بازارچه اصفهان است. علاوه بر این بناها دویست حجره دو طبقه پیرامون میدان واقع شده است که عموماً جایگاه عرضهٔ صنایع دستی اصفهان می باشند. ... [مشاهده متن کامل]
میدان نقش جهان در تاریخ ۸ بهمن ۱۳۱۳ به شماره ۱۰۲ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و در اردیبهشت ۱۳۵۸ به شماره ۱۱۵ جزء نخستین آثار ایرانی بود که به عنوان میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت جهانی رسید. این میدان پس از ساخت، میدان شاه نام گرفت. این میدان در زمان ثبت با همین نام در فهرست میراث جهانی ثبت شد و در حال حاضر در این فهرست با نام میدان امام ثبت شده است. تا پیش از دورهٔ صفوی، باغی به نام نقش جهان وجود داشته است. در زمان شاه عباس دوم به دلیل شلوغ شدن بیش از حد بازار اطراف و فروشندگان تصمیم بر آن شد که علاوه بر میدان عتیق ( یا میدان کهنه ) و میدان شاه، میدان دیگری ساخته شود. این میدان که محلش بسیار نزدیک به میدان شاه و پشت مسجد شیخ لطف الله بود، میدان نو نام گرفت. از آنجا که عمارت قدیمی در باغ نقش جهان هم زمان با ساخت این میدان، تخریب و مصالح آن در آنجا استفاده شد، میدان نو را میدان نقش جهان نیز می نامیدند. در گذر زمان هر دو میدان کهنه و نو تخریب و ناپدید شدند ولی میدان شاه پابرجا ماند. در سال های اخیر میدان کهنه بازسازی شده است اما میدان نو که زیبایی و جذابیت آن دو میدان را نداشت، به دست فراموشی سپرده شد و تنها نام مستعار آن، نقش جهان، تبدیل به نام دیگر میدان شاه یا میدان امام خمینی شد. بسیاری از سیاحان و جهانگردانی که در زمان های گذشته به توصیف شهر اصفهان پرداخته اند از شکوه و عظمت میدان نقش جهان سخن بسیار گفته اند و از بازدیدهای سفیران و نمایندگان خارجی و اتباع کشورهای دیگر در این میدان خاطراتی را شرح داده اند و بسیاری از مذاکرات تاریخی بین دولتمردان ایرانی و فرستادگان خارجی در میدان نقش جهان انجام می شد. میدان نقش جهان، میدانی مستطیل شکل درازای ۵۶۰ متر و پهنای ۱۶۰ متر ( طول ۴۴۰ قدم و عرض ۱۶۰ قدم ) در مرکز شهر اصفهان است.
