موستری

موستِری نامی است که باستان شناسان به مجموع صنعت های ساختن ابزار سنگی ( بازالت/چخماق ) در عصر پارینه سنگی میانه داده و در ایران دوران ساخت این نوع ابزارهای چخماقی را دوره موستری گفته اند. سنگی معروف به موستری بعد از حفاری سامانه های باستانی موستر در فرانسه وارد ادبیات باستان شناسی گردید. [ ۲] این گونه ابزارها در اروپا، شمال آفریقا و آسیای غربی و مرکزی یافته شده اند و در حوزه های مختلف تفاوت هایی با هم دارند. همراه بعضی بقایای انسان های اولیه در منطقه ای که اسرائیل امروزی را تشکیل می دهد ابزارهای فرهنگ موستری یافت شده است. سنت، صنعت یا صنایع موستری را متناظر با دوره انسان نئاندرتال گرفته اند و از آنجا که در بیشتر موارد بقایای انسانی به دست آمده مشخصاً از آنِ نئاندرتال هاست این برابرگیری می تواند درست باشد. هرچند باید افزود شماری از نئاندرتال های متأخر فرهنگ ابزارسازی متفاوتی داشته اند. وانگهی آغاز دوره انسان نئاندرتال از یک سو و آغاز فرهنگ موستری از دیگر سو، ابهاماتی دارند.
وجه تسمیه فرهنگ موستری دیده شدنش در محوطه باستانی لاموستر ( Le Moustier ) در دوردون ( Dordogne ) فرانسه به صورت پناهگاه سنگی انسانهای اولیه بوده است.
موسترین اروپایی محصول نئاندرتال هاست. تقریباً از 160000 تا 40000 قبل از میلاد وجود داشت. [ ۳] ابزارهای سنگی موستری و یا لیوالوازیه که در زمان زندگی انسانهای نئاندرتال مورد استفاده قرار می گرفته است، از سنگ مادر یا هسته اصلی ساخته می شد. ابزارهای سنگی اشکال گوناگونی داشتند که شامل شکل بیضوی قبه دار است. قلوه سنگها برای ساییدن هر دو طرف ابزار مورد استفاده قرار می گرفت و در اثر این عمل برجستگی ظاهر می شد. ابزارهای سنگی لیوالوازیه در مراحل اولیه ناهموار بودند و شکل معینی نداشتند و تنها قطعاتی از سنگ بودند که لبه های تیز برای برش داشته اند. در مراحل ثانویه قطعاتی از سنگ مادر جدا می کردند و پس از پرداخت از آن استفاده می کردند. شکل شاخص این گونه ابزارها مثلثی بوده است که جهت سوار کردن بر زوبین مورد استفاده قرار می گرفت. [ ۲]
مهم ترین وجه این گونه ابزارهای سنگی گوناگونی و تنوع در شکل تیغه های سنگی است، ابزارهایی که شکل آنها نزدیک به مثلث است. از این ابزارها به عنوان چاقوی دباغی یا مانند مته استفاده می شد. ابزارهای معروف به موستری از حدود ۷۰ هزار تا ۳۵ هزار سال مورد استفاده قرار می گرفته است. در آغاز پیدایش ابزارهای سنگی موستری سطوح اغلب آنها ناهموار بوده که در مراحل ثانویه از ابزارهای سنگی با سطوح صاف استفاده شده است و اما نوع ابزارها تغییر نیافته است. صنایع سنگی موستری اخیر مته ها و نیزه ها را دربر می گیرد. شناخت ویژگیهای صنعت موستری بر اساس نتایج کاوشها و مطالعات متخصصان در فرانسه بوده است. این صنعت مراحل پیشرفته ای دارد که مهم ترین آنها ابزارهای موستری نمونه های شناخته شده به کونا و ابزارهای موستری ساخته شده به سبک آشولی و سبک لیوالوازیه و تعدادی از تبرهای دستی هستند. [ ۴] [ ۲] در شمال آفریقا و خاور نزدیک، ابزارهای موسترین توسط انسان های مدرن از نظر آناتومی تولید می شد. برای مثال، در مدیترانه شرقی، مجموعه های تولید شده توسط نئاندرتال ها از مجموعه های ساخته شده توسط انسان های مدرن نوع قافزه قابل تشخیص نیستند. [ ۵] قدمت صنعت موستریان در شمال آفریقا 315000 سال تخمین زده شده است. [ ۶]