مهندس

هر چند نمی توان تعریفی دقیق و جامع از مهندس ارائه نمود و آن را دقیقاً به تحصیلات دانشگاهی در رشته های مهندسی و یک حوزهٔ کاری خاص خلاصه کرد. اما با کمی مسامحه، مختصراً و برساس مبحث دوم مقرّرات ملّی ساختمان «مهندس فردی است که در رشته های مهندسی تحصیل کرده و علوم مهندسی را فرا گرفته است و مبادرت به ارائهٔ خدمات امور مهندسی در بعد: ۱ - طراحی و محاسبات ۲ - نظارت بر اجرا و ۳ - اجرای پروژه ( مجری ) می کند. » البته شرکت های مهندسی هم وجود دارد. در این گونه موارد، شرکت که شخصیّت حقوقی است، در عوض مدارک صلاحیّت حرفه ای، گواهینامهٔ صلاحیّت خدمات مشاوره یا پیمانکاری ملاک ارزیابی را داراست. [ ۱]
• مهندس ( برگرفته از کلمه هندسه که هم معنی واژه فارسی اندازه است ) ، اندازه گیرنده. غیاث. تقدیر کننده. [ ۲] محاسب. شماردار.
• متخصص ایجاد طرحها و کارهای ساختمانی و معماری یا راهسازی یا کشاورزی یا ساختن انواع ماشین.
• کسی که در علم هندسه و اشکال عالم باشد. ( غیاث ) . عالم هندسه. هندسه دان. [ ۳] مساح. زمین پیما. اندازه گیرندهٔ زمین و بنا و کاریز و بنا و جز آن و سنگ تراشی و نجاری و معماری و غیره.
• آنکه اندازه گیرد مجاری قنات ها و ابنیه را. مقدر مجاری میاه و قنی. [ ۴] معمار. متخصص در امور ساختمان. کار نمای بنایان[ ۵]
ریشه واژهٔ مهندس واژه فارسی اندازه است. این واژه در فارسی میانه به گونهٔ تلفظ می شده که پس از وام گرفته شدن این واژه از سوی عربی و صرف آن در یکی از بابهای آن زبان واژه مهندس به معنی اندازه گر از آن ساخته شده است. اما امروزه مهندس به کسی گفته می شود که به یکی از علوم مهندسی آشنا باشد و در میان عامه کسی که هندسه بداند را مهندس خطاب نمی کنند.
در افغانستان از واژه انگلیسی آن استفاده می شود. [ ۶]
در ابتدا، مهندس به کسی گفته می شد که ماشین های نظامی را می راند. مفهوم مهندس غیرنظامی در قرن شانزدهم در هلند پدید آمد و به سازندگان پل ها و جاده ها نسبت داده می شد، سپس این مفهوم در انگلیس و سایر کشورها هم ظاهر شد.
وظایف مهندسی بدین گونه اند که یک مهندس می بایست ضمن شناخت مسئله یا موضوع کاری، علوم و فنون لازم، محدودیت های مربوط را تشخیص دهد تا بتواند به دستاوردهای لازم برسد. محدودیت ها شامل منابع در دسترس، محدودیت های جسمانی یا فنی، آمادگی برای پیرایش ها یا افزایش های آینده، و دیگر عامل ها مانند نیازهای هزینه ای، ساخت پذیر بودن، اقتصادی و کاربردی بودن می باشد. با درک این محدودیت ها، مهندس، شناسه ها و مشخصات حدودی که یک شیء یا سامانه می تواند در چارچوب آن ساخته یا بهبود داده شود را مشخص کرده و ارائه نماید. از اینرو ملاحظات بسیاری بر روی کار مهندسی تأثیر دارند؛ که از آن دسته ملاحظات دقت بالا توانای تحلیل کنش ها و وا کنش ها می باشد. یک مهندسی موفق در بالا رفتن سطح زندگی بشر تا ثیر بسزای می گذارد، بنا بر این یک مهندس علاوه بر دانستن قوانین فیزیکی و شیمیایی جهان هستی باید از قوه تخیل بالای بر خوردار باشد که موجب گسترش دانش بشر می شود. یک مهندس با در نظر گرفتن قوانین و استفاده بجا از آن ها و ترکیب مؤثر برخی از آن ها قادر خواهد بود نیازهای اجرای نسل بشر را با کیفیت مناسب و در کمتر ین زمان و با بالاترین بازده بر طرف سازد. مهندس با درک بهتری که از قوانین هستی دارد علاوه بر طراحی تولید و راه اندازی در زمینه نیازهای حال و آینده بشر باید از قدرت تحلیل خود در رسیدن به بهترین بازده تلاش کرده و بهره وری را افزایش دهد. مهندس کسی است که ضمن شناخت دقیق روابط حاکم بر موضوع بتواند مسئله را به شکل فرمول درآورد.