[ویکی فقه] منهج الامام الطاهر بن عاشور فی التفسیر (کتاب). «منهج الامام الطاهر بن عاشور فی التفسیر» نوشته دکتر نبیل احمد صقر و به زبان عربی است.
نویسنده در این کتاب به توضیح و بررسی روش ابن عاشور در تفسیر ارزشمند «التحریر و التنویر» می پردازد. شیخ محمد طاهر بن عاشور (۱۲۹۶- ۱۳۹۳ ق) در تونس به دنیا آمد و در همانجا دانش آموخت و در سال ۱۸۹۹ م فارغ التحصیل و در سال ۱۹۳۱ م به شیخ الاسلامی مالکیان تونس برگزیده شد. ابن عاشور در لغت، نحو، ادبیات، علوم و معارف نوین عصر، تاریخ و دیگر علوم اسلامی و قرآنی دست داشت و در تفسیر قرآن مبرز بود. «التحریر و التنویر» از مشهورترین و کامل ترین تفاسیر مغرب اسلامی در قرن چهاردهم هجری و اثری تحلیلی، ادبی و اجتماعی است. تفسیر ابن عاشور با مقدمه ای مفصل با ذکر مبانی ای آغاز شده است که مؤلف سعی کرده است در سراسر تفسیر خود به آنها پایبند باشد. این تفسیر در بیان معانی دقیق مفردات قرآن کریم بسیار کارآمد است و باید آن را از ویژگی های اساسی تفسیر ابن عاشور برشمرد. نویسنده کتاب «منهج الامام...» ابتدا به شرح حال ابن عاشور پرداخته و نیز انگیزه تالیف تفسیر «التحریر» را از زبان خود ابن عاشور بیان می کند. همچنین از برخی مصادر متنوع و فراوانی که ابن عاشور در تفسیر خود از آنها بهره برده است، نام می برد. در ادامه به روش تفسیر روایی قرآن توسط ابن عاشور پرداخته شده است. در این بخش ما شاهدیم که ابن عاشور به تفسیر تک تک سور قرآن برطبق ترتیب سوره ها در مصحف امام پرداخته و قبل از شروع به تفسیر هر سوره، طی مقدمه ای به نام سوره و سبب تسمیه آن و نیز ترتیب نزول و اسباب نزول آن اشاره کرده و در ادامه عدد آیات سورة و مکی یا مدنی بودن آن را بیان داشته و در نهایت اهداف سوره را بیان می دارد. در بخشی دیگر از کتاب به روش تفسیر اجتهادی و درایی قرآن توسط ابن عاشور پرداخته می شود. در این بخش معنای تفسیر به رای از دیدگاه ابن عاشور بیان و ابزار مورد استفاده وی در تفسیر نظیر شعر، لغت، علوم بلاغی، اقوال فقهاء و اقوال فلاسفه و علمای هیئت بیان می شود. پرداختن ابن عاشور به عقاید سایر مذاهب اسلامی نظیر معتزله،جبریه، شیعه امامیه و خوارج و نیز بهائیت (که خارج از دائره اسلام است) در بخشی دیگر از کتاب مورد بررسی قرار می گیرد. ابن عاشور در بررسی عقاید این فرقه ها بدون هیچ گونه تعصب و شتابی به بیان دیدگاه خود می پردازد. فقط در خصوص بهائیت ابن عاشور به معارضه تام و کامل با آن پرداخته و آن را خارج از حوزه اسلام معرفی می کند. «التحریر و التنویر» از منابع مهم تفسیری است که بین تفاسیر روایی و تفاسیر درایی جمع آورده است.
ساختار کتاب
کتاب مشتمل بر مقدمه ای از نویسنده، چهار باب و یک خاتمه می باشد:
← باب اول
نویسنده کتاب آقای دکتر نبیل احمد صقر مفتی مالکی کشور تونس و عضو مجمع اللغة العربیة قاهره و نیز مجمع اللغة العربیة دمشق می باشد. این کتاب در قطع وزیری با جلد شومیز در ۳۳۲ صفحه نخستین بار در سال ۱۴۲۲ ه- ۲۰۰۱ م توسط «الدار المصریة للنشر و التوزیع» منتشر گردیده است. منابع: ۱- خرمشاهی، بهاء الدین، دانشنامه قرآن، جاول ص۳۸۹ و جدوم ص۶۷۵ ۲- مقدمه مؤلف
نویسنده در این کتاب به توضیح و بررسی روش ابن عاشور در تفسیر ارزشمند «التحریر و التنویر» می پردازد. شیخ محمد طاهر بن عاشور (۱۲۹۶- ۱۳۹۳ ق) در تونس به دنیا آمد و در همانجا دانش آموخت و در سال ۱۸۹۹ م فارغ التحصیل و در سال ۱۹۳۱ م به شیخ الاسلامی مالکیان تونس برگزیده شد. ابن عاشور در لغت، نحو، ادبیات، علوم و معارف نوین عصر، تاریخ و دیگر علوم اسلامی و قرآنی دست داشت و در تفسیر قرآن مبرز بود. «التحریر و التنویر» از مشهورترین و کامل ترین تفاسیر مغرب اسلامی در قرن چهاردهم هجری و اثری تحلیلی، ادبی و اجتماعی است. تفسیر ابن عاشور با مقدمه ای مفصل با ذکر مبانی ای آغاز شده است که مؤلف سعی کرده است در سراسر تفسیر خود به آنها پایبند باشد. این تفسیر در بیان معانی دقیق مفردات قرآن کریم بسیار کارآمد است و باید آن را از ویژگی های اساسی تفسیر ابن عاشور برشمرد. نویسنده کتاب «منهج الامام...» ابتدا به شرح حال ابن عاشور پرداخته و نیز انگیزه تالیف تفسیر «التحریر» را از زبان خود ابن عاشور بیان می کند. همچنین از برخی مصادر متنوع و فراوانی که ابن عاشور در تفسیر خود از آنها بهره برده است، نام می برد. در ادامه به روش تفسیر روایی قرآن توسط ابن عاشور پرداخته شده است. در این بخش ما شاهدیم که ابن عاشور به تفسیر تک تک سور قرآن برطبق ترتیب سوره ها در مصحف امام پرداخته و قبل از شروع به تفسیر هر سوره، طی مقدمه ای به نام سوره و سبب تسمیه آن و نیز ترتیب نزول و اسباب نزول آن اشاره کرده و در ادامه عدد آیات سورة و مکی یا مدنی بودن آن را بیان داشته و در نهایت اهداف سوره را بیان می دارد. در بخشی دیگر از کتاب به روش تفسیر اجتهادی و درایی قرآن توسط ابن عاشور پرداخته می شود. در این بخش معنای تفسیر به رای از دیدگاه ابن عاشور بیان و ابزار مورد استفاده وی در تفسیر نظیر شعر، لغت، علوم بلاغی، اقوال فقهاء و اقوال فلاسفه و علمای هیئت بیان می شود. پرداختن ابن عاشور به عقاید سایر مذاهب اسلامی نظیر معتزله،جبریه، شیعه امامیه و خوارج و نیز بهائیت (که خارج از دائره اسلام است) در بخشی دیگر از کتاب مورد بررسی قرار می گیرد. ابن عاشور در بررسی عقاید این فرقه ها بدون هیچ گونه تعصب و شتابی به بیان دیدگاه خود می پردازد. فقط در خصوص بهائیت ابن عاشور به معارضه تام و کامل با آن پرداخته و آن را خارج از حوزه اسلام معرفی می کند. «التحریر و التنویر» از منابع مهم تفسیری است که بین تفاسیر روایی و تفاسیر درایی جمع آورده است.
ساختار کتاب
کتاب مشتمل بر مقدمه ای از نویسنده، چهار باب و یک خاتمه می باشد:
← باب اول
نویسنده کتاب آقای دکتر نبیل احمد صقر مفتی مالکی کشور تونس و عضو مجمع اللغة العربیة قاهره و نیز مجمع اللغة العربیة دمشق می باشد. این کتاب در قطع وزیری با جلد شومیز در ۳۳۲ صفحه نخستین بار در سال ۱۴۲۲ ه- ۲۰۰۱ م توسط «الدار المصریة للنشر و التوزیع» منتشر گردیده است. منابع: ۱- خرمشاهی، بهاء الدین، دانشنامه قرآن، جاول ص۳۸۹ و جدوم ص۶۷۵ ۲- مقدمه مؤلف