[ویکی فقه] منتهی المطلب فی تحقیق المذهب مؤلف جمال الدین ابو منصور حسن بن یوسف بن مطهر حلی اسدی، معروف به علامۀ حلی (م ۷۲۶ ق).
علامه در این کتاب مذاهب همه مسلمانان را در احکام ذکر کرده و آنها را مورد بررسی قرار داده و اقوالی را که قبول ندارد با دلیل رد کرده است. در مقدمه کتاب، بحث نیاز به علم فقه، موضوع علم فقه، مبادی، مسائل و تعریف علم فقه را آورده و دلیل وجوب تحصیل این علم را بیان فرموده است.این کتاب با این سبک در نوع خود بی نظیر بوده و مؤلّف چیزی را که اعتقاد داشته و مورد قبولش بوده با دلیل اثبات کرده و دلائل مسئله را بیان نموده و اقوال مخالفین را با دلیل و برهان رد کرده است. این کتاب در واقع فقه استدلالی و فقه مقارن محسوب می شود.مؤلف ابتدا فتوا ی خودش را بیان و بعد فتوا ی فقهای امامیه را آورده و به ذکر اختلاف آراء پرداخته و سپس آراء موافق و مخالف فقهای امامیه را با فقهای مذاهب عامه ذکر می فرمایند.
تحول کتب فقهی
در ابتدای تالیف کتب فقهی در صدر اسلام، این کتب عبارت از یک سلسله مجموعه های روایت و حدیث بود که با سلسله سند به ائمۀ اطهار علیهم السّلام اتصال و استناد داده می شد.پس از سه قرن، فقها مطالب فقهی را از قالب روایات و احادیث و ذکر سلسله سند خارج نموده و الفاظ صادر از مصادر تشریع را بدون استناد به امام و در لباس فتوا عرضه نمودند که در اصطلاح آن را «فقه منصوص» یا «اصول متلقاة» گویند.در مرحلۀ بعد دو نوع فقه در کنار هم ظهور پیدا کردند:الف- یک نوع فقه استنباطی بود که بر اساس قواعد کلی و نصوص عام کتاب و سنت و ادلۀ عقلی به استنباط و افتاء در احکام مستحدثه پرداخته می شد.ب- نوع دیگر فقه تطبیقی یا مسائل الخلاف بود که در آن پس از جمع آوری آراء مختلف فقهی مختلف با مقایسۀ ادله و براهین هر کدام از آنان به ارزش گذاری و مقایسۀ بین آنها پرداخته می شد.
اهمیت و اعتبار
کتاب «منتهی المطلب» یکی از جامع ترین و مبسوط ترین کتب فقه مقارنه ای و استدلالی در زمان خود است. این کتاب از نظر عمق مباحث علمی و جامعیت تعریفات و تفاصیل مطالب و هم چنین کیفیت تقسیمات و تنویع منظم و منسجم، کم نظیر می باشد.علامه حلی که از بزرگترین فقهای امامیه در طول تاریخ می باشد از نظر سبک استنباط و استدلال در زمان خود و بعد از آن، تحولی عظیم ایجاد نموده است.وی به دلیل کثرت و تنوع تالیفات فقهی و نگارش کتب فقهی:- مختصر همچون «تبصرة المتعلمین» و «ارشاد الاذهان»- و متوسط همچون «قواعد الاحکام» و «تحریر الاحکام»- و مفصل همچون «منتهی المطلب» و «مختلف الشیعة» و «تذکرة الفقهاء»در تاریخ فقه از سایر علماء و بزرگان متمایز شده و در واقع حلقۀ واسطه بین قدماء و متاخرین از فقهاء می باشد.هر کدام از کتب فقهی مفصل وی دارای سبک خاصی می باشد کتاب «مختلف الشیعة» به صورت فقه مقارنه ای در داخل مذهب امامیه، «تذکرة الفقهاء» در محدودۀ معین در خارج از مذهب، «منتهی المطلب» در سطح وسیع و فراگیر خارج از فقه امامیه تدوین شده است.مؤلف در خطبۀ کتاب می نویسد: کتابنا هذا لا یخلو عن مطالب دقیقة و مباحث عمیقة، لم توجد فی شی ء من صحف الاولین و لم تسطر فی دفاتر الاقدمین، لما استنبطناه من فکرنا و نظرنا (خطبۀ کتاب، صفحۀ ۴)، فنذکر الخلاف الواقع بین الاصحاب مع ذکر حججهم و الرد علی الفاسد منها.
تاریخ تالیف
...
علامه در این کتاب مذاهب همه مسلمانان را در احکام ذکر کرده و آنها را مورد بررسی قرار داده و اقوالی را که قبول ندارد با دلیل رد کرده است. در مقدمه کتاب، بحث نیاز به علم فقه، موضوع علم فقه، مبادی، مسائل و تعریف علم فقه را آورده و دلیل وجوب تحصیل این علم را بیان فرموده است.این کتاب با این سبک در نوع خود بی نظیر بوده و مؤلّف چیزی را که اعتقاد داشته و مورد قبولش بوده با دلیل اثبات کرده و دلائل مسئله را بیان نموده و اقوال مخالفین را با دلیل و برهان رد کرده است. این کتاب در واقع فقه استدلالی و فقه مقارن محسوب می شود.مؤلف ابتدا فتوا ی خودش را بیان و بعد فتوا ی فقهای امامیه را آورده و به ذکر اختلاف آراء پرداخته و سپس آراء موافق و مخالف فقهای امامیه را با فقهای مذاهب عامه ذکر می فرمایند.
تحول کتب فقهی
در ابتدای تالیف کتب فقهی در صدر اسلام، این کتب عبارت از یک سلسله مجموعه های روایت و حدیث بود که با سلسله سند به ائمۀ اطهار علیهم السّلام اتصال و استناد داده می شد.پس از سه قرن، فقها مطالب فقهی را از قالب روایات و احادیث و ذکر سلسله سند خارج نموده و الفاظ صادر از مصادر تشریع را بدون استناد به امام و در لباس فتوا عرضه نمودند که در اصطلاح آن را «فقه منصوص» یا «اصول متلقاة» گویند.در مرحلۀ بعد دو نوع فقه در کنار هم ظهور پیدا کردند:الف- یک نوع فقه استنباطی بود که بر اساس قواعد کلی و نصوص عام کتاب و سنت و ادلۀ عقلی به استنباط و افتاء در احکام مستحدثه پرداخته می شد.ب- نوع دیگر فقه تطبیقی یا مسائل الخلاف بود که در آن پس از جمع آوری آراء مختلف فقهی مختلف با مقایسۀ ادله و براهین هر کدام از آنان به ارزش گذاری و مقایسۀ بین آنها پرداخته می شد.
اهمیت و اعتبار
کتاب «منتهی المطلب» یکی از جامع ترین و مبسوط ترین کتب فقه مقارنه ای و استدلالی در زمان خود است. این کتاب از نظر عمق مباحث علمی و جامعیت تعریفات و تفاصیل مطالب و هم چنین کیفیت تقسیمات و تنویع منظم و منسجم، کم نظیر می باشد.علامه حلی که از بزرگترین فقهای امامیه در طول تاریخ می باشد از نظر سبک استنباط و استدلال در زمان خود و بعد از آن، تحولی عظیم ایجاد نموده است.وی به دلیل کثرت و تنوع تالیفات فقهی و نگارش کتب فقهی:- مختصر همچون «تبصرة المتعلمین» و «ارشاد الاذهان»- و متوسط همچون «قواعد الاحکام» و «تحریر الاحکام»- و مفصل همچون «منتهی المطلب» و «مختلف الشیعة» و «تذکرة الفقهاء»در تاریخ فقه از سایر علماء و بزرگان متمایز شده و در واقع حلقۀ واسطه بین قدماء و متاخرین از فقهاء می باشد.هر کدام از کتب فقهی مفصل وی دارای سبک خاصی می باشد کتاب «مختلف الشیعة» به صورت فقه مقارنه ای در داخل مذهب امامیه، «تذکرة الفقهاء» در محدودۀ معین در خارج از مذهب، «منتهی المطلب» در سطح وسیع و فراگیر خارج از فقه امامیه تدوین شده است.مؤلف در خطبۀ کتاب می نویسد: کتابنا هذا لا یخلو عن مطالب دقیقة و مباحث عمیقة، لم توجد فی شی ء من صحف الاولین و لم تسطر فی دفاتر الاقدمین، لما استنبطناه من فکرنا و نظرنا (خطبۀ کتاب، صفحۀ ۴)، فنذکر الخلاف الواقع بین الاصحاب مع ذکر حججهم و الرد علی الفاسد منها.
تاریخ تالیف
...
wikifeqh: منتهی_المطلب_فی_تحقیق_المذهب
[ویکی نور] منتهی المطلب فی تحقیق المذهب تألیف جمال الدین ابومنصور حسن بن یوسف بن مطهر حلی اسدی، معروف به علامۀ حلّی (م 726 ق).
در ابتدای تألیف کتب فقهی در صدر اسلام، این کتب عبارت از یک سلسله مجموعه های روایت و حدیث بود که با سلسله سند به ائمۀ اطهار علیهم السلام اتصال و استناد داده می شد.
پس از سه قرن، فقها مطالب فقهی را از قالب روایات و احادیث و ذکر سلسله سند خارج نموده و الفاظ صادر از مصادر تشریع را بدون استناد به امام و در لباس فتوا عرضه نمودند که در اصطلاح آن را «فقه منصوص» یا «أصول متلقاة» گویند.
در مرحلۀ بعد دو نوع فقه در کنار هم ظهور پیدا کردند:
الف - یک نوع فقه استنباطی بود که بر اساس قواعد کلی و نصوص عام کتاب و سنت و ادلۀ عقلی به استنباط و افتاء در احکام مستحدثه پرداخته می شد.
در ابتدای تألیف کتب فقهی در صدر اسلام، این کتب عبارت از یک سلسله مجموعه های روایت و حدیث بود که با سلسله سند به ائمۀ اطهار علیهم السلام اتصال و استناد داده می شد.
پس از سه قرن، فقها مطالب فقهی را از قالب روایات و احادیث و ذکر سلسله سند خارج نموده و الفاظ صادر از مصادر تشریع را بدون استناد به امام و در لباس فتوا عرضه نمودند که در اصطلاح آن را «فقه منصوص» یا «أصول متلقاة» گویند.
در مرحلۀ بعد دو نوع فقه در کنار هم ظهور پیدا کردند:
الف - یک نوع فقه استنباطی بود که بر اساس قواعد کلی و نصوص عام کتاب و سنت و ادلۀ عقلی به استنباط و افتاء در احکام مستحدثه پرداخته می شد.
wikinoor: منتهی_المطلب_فی_تحقیق_المذهب