مناوله

[ویکی فقه] مناوله، از اصطلاحات علم حدیث بوده و به این معناست که شیخ کتاب حدیثی را در اختیار راوی قرار دهد.
گفته اند: این شیوه از سنت پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) برگرفته است. زیرا آن حضرت نوشته ای را به فرمانده یکی از سریه ها داد و فرمود: آن را نمی خوانی تا به فلان منطقه برسی، او وقتی به آن منطقه رسید نامه را گشود و برای مردم خواند. گروهی از علمای درایه؛ هم چون خطیب بغدادی مناوله را از اقسام اجازه بر شمرده و آن را بالاترین نوع اجازه دانسته اند، اما مشهور صاحب نظران آن را به عنوان قسمی جداگانه دانسته اند.
اقسام مناوله
مناوله می تواند به دو صورت ذیل انجام گیرد:۱. مناوله همراه با اجازه؛ یعنی افزون بر آن که شیخ کتاب روایی را در اختیار راوی بگذارد به او اجازه نقل آن را نیز بدهد، که در این صورت مناوله از اعتبار روایی بیشتری برخوردار خواهد بود.۲. مناوله بدون اجازه، و آن مطلق مناوله است؛ یعنی شیخ تنها کتاب را در اختیار راوی قرار دهد و بگوید: هذا سماعی، یا روایتی. برخی این قسم از مناوله را کافی نمی دانند و معتقدند: نقل روایت بر اساس آن نادر بوده و ناکافی است، اما مشهور محدثان آن را صحیح و کافی می دانند. شاهد مدعا روایتی از امام رضا (علیه السّلام) است که در آن چنین آمده است: احمد بن عمر حلال می گوید: به امام رضا (علیه السّلام) عرض کردم، شخصی از اصحاب ما کتابی به من می دهد و نمی گوید آن را از طرف من روایت کن، آیا برای ما روایت از آن جائز است؟ امام (علیه السّلام) فرمود: «اگر می دانی که کتاب از آن اوست روایاتش را از او نقل کن».
عناوین مرتبط
طرق تحمل حدیث؛ اصطلاحات رایج محدثان؛ اصطلاحات حدیثی.

[ویکی اهل البیت] این قسم از طرق تحمل حدیث نوعا با اجازه توام است، مثل این شیخ که کتاب خود را به شاگرد داده و به وی اجازه نقل آن را دهد یا تلمیذ، روایاتی که از شیخ سماع نموده به نظر وی برساند و شیخ به وی اجازه نقل آن را دهد. این قسم (مناوله) را «عرض » هم گفته اند.
در مناوله ممکن است شیخ، فقط اصل یا کتابی را که خود سماع نموده به شاگرد دهد، بدون این که صریحاً به وی اجازه نقل آن را داده باشد.
مستند مناوله، روایتی است که بخاری نقل نموده است که رسول خدا صلی الله علیه و آله به امیر سریه ای، مکتوبی داد و فرمود: هنگامی که به فلان محل رسیدی باز نموده بخوان، وی چنین نمود.
در نقل از شیخ به عنوان مناوله، بعضی استعمال لفظ حدثنا واخبرنا را جایز دانسته اند ولی بهتر آن است که بگوید: حدثنا یا اخبرنا اجازه یا مناولة.
قسم دیگری برای مناوله نوشته اند و آن نقل از کتاب حدیث استاد است . بدون داشتن اجازه از وی ولی این قسم نزد بسیاری از محدثین، صلاحیت برای نقل ندارد البته نقل از شیخ به لفظ حدثنی یا اخبرنی، والا نقل از کتب مصحح حدیث که تصحیح شده باشد، بدون مانع است.