ملکان

مَلِکانْ یکی از شهرهای جنوب غربی استان آذربایجان شرقی و مرکز شهرستان ملکان است. این شهر با ۲۷۴۳۱ نفر جمعیت در سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵ خورشیدی به عنوان سیزدهمین شهر پرجمعیت استان شناخته می شود. [ ۳] ملکان در جنوب شرق دریاچهٔ ارومیه و در محل اتصال استان های آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی قرار گرفته است. این شهر با وسعت ۱۰۰۷ کیلومتر مربع ( ۲٫۲ درصد مساحت استان ) بوده و فاصله آن با مرکز استان تبریز ۱۴۴ کیلومتر می باشد فاصله این شهر با برخی شهرها زنجان ۲۷۱ کیلومتر، خرم آباد ۶۰۲ کیلومتر، رشت ۴۶۴ کیلومتر، اردبیل ۳۲۶ کیلومتر، همدان ۴۰۳ کیلومتر، ساری ۸۷۰ کیلومتر، ارومیه ۱۶۷ کیلومتر، قزوین ۴۴۴ کیلومتر و تا تهران ۶۲۰ کیلومتر فاصله دارد. مردم ملکان آذربایجانی بوده و به زبان ترکی آذربایجانی صحبت می کنند. [ ۴]
شهر ملکان که پیش تر «ملک کندی» خوانده می شد، پیشینهٔ تاریخی طولانی داشته و به دلیل آب و هوا و موقعیت گذرگاهی مناسب، از گذشته های دور مسکن اقوام مختلفی بوده است؛ به طوری که از ۶ هزار سال پیش از میلاد، روستاهای عباس آباد و قوریجان از اصلی ترین سکونتگاه های این منطقه به شمار می رفته است. [ ۴]
تالاب عباس آباد ( عباس آباد گلی ) از ۵ تا ۶ هزار سال پیش از میلاد تا دورهٔ پهلوی در محل کنونی بیمارستان ملکان قرار داشته است. این تالاب فصلی که بر اثر بارندگی های شدید هزاره های پیش از میلاد تشکیل می شد، باعث رونق کشاورزی در این منطقه شده بود. [ ۴]
قدمت سفالینه های یافت شده از تپه های روستای بایقوت به ۷ هزار سال پیش برمی گردد و شواهد گویای آن است که ساکنان این منطقه با سرزمین میان رودان ارتباطات فرهنگی گسترده ای داشته اند. همچنین خیش های پیداشده در منطقهٔ ملکان که ۵ هزار سال قدمت دارند، نشانگر آن است که اصلی ترین عامل یک جانشینی انسان ها در این منطقه، موقعیت مناسب کشاورزی آن بوده است. [ ۴]
شهر ملکان تا ۲۰۰ سال پیش، روستایی کوچک و کم جمعیت بوده که از سمت شرق به حمامی تاریخی{جمعه حمامی} و تپهٔ تیکان تپه و از سمت جنوب به زمین های بایر و باغ های چمچمال محدود می شده است. این شهر در آن زمان به قاجاریان تعلق داشته و نصرت السلطنه مالک آن بوده است. در سال ۱۳۲۰ خورشیدی، نصرت السلطنه مالکیت ملکان را به محسنی ( اصغر بقال ) واگذار کرد و در سال ۱۳۲۴ خورشیدی نیز محسنی مالکیت این شهر را به نجف مددیان و مظفرخان صولتی انتقال داد. از سال ۱۳۲۴ خورشیدی به بعد، جمشیدخان اسفندیاری ملکیت ملکان را برعهده گرفت. [ ۴]