ملاک تجدد کلام جدید

[ویکی فقه] کلام جدید (New Theology) یکی از شاخه های دین پژوهی (Study of Religion) است که در غرب با عنوان الهیات نوین (Modern Theology) مطرح شده است.برای شناخت این علم و دریافت تفاوت آن با کلام سنتی لازم است عناصر تشکیل دهنده آن یعنی «کلام» و «جدید» بررسی شوند.
«کلام» دانشی است که به استنباط، تنظیم و تبیین معارف و مفاهیم دینی پرداخته و بر اساس شیوه های مختلف استدلال اعم از برهان، جدل، خطابه و...گزاره های اعتقادی را اثبات و توجیه می کند و به اعتراض ها و شبهات مخالفان دینی پاسخ می دهد. «تجدد» که وصف کلام است، هم در ناحیه عوارض متصور است و هم در ناحیه ذاتیات.در صورتی که ذاتیات این علم متحول شوند کلام جدید ماهیت جدید می یابد و با کلام سنتی و قدیمی تنها در لفظ اشتراک پیدا می کند، اما اگر عوارض آن دچار تغییر و تحول شوند، ماهیت این علم دگرگون نمی شود، بلکه عوارض آن جدید می شود، و عنوان کلام جدید به عنوان علمی مستقل، خطاست.
دو نظریه درباره کلام جدید
از این رو دو نظریه کلی در باب کلام جدید ارائه شده است: نظریه «یکسان انگاری هویتی کلام جدید و قدیم» و نظریه «تغییر ماهوی کلام جدید». طرفداران نظریه یکسان انگاری هویتی معتقدند: آنچه رکن اصلی یک علم را تشکیل می دهد، موضوع، روش های کلی و اهداف آن علم است که این امور در کلام جدید و کلام سنتی مشترک هستند و به همین خاطر نباید کلام جدید و سنتی را، دو علم مستقل از یکدیگر تلقی نمود.برخی دیگر نیز که قائل به تفکیک مقام تحقق از مقام تعریف هستند، جدید بودن کلام را ناظر به مقام تحقق می دانند نه مقام تعریف.اما در طرف مقابل کسانی که تفاوت ماهوی را در کلام جدید و سنتی مطرح می کنند، معقتدند خواستگاه پیدایش کلام جدید و قدیم متفاوت است و به همین خاطر در ارکان تشکیل دهنده هویتی یک علم (موضوع، روش و هدف) کاملا با یکدیگر تفاوت دارند، بدین ترتیب کلام جدید، علمی نو و مستقل از کلام سنتی با موضوع، روش ها و اهداف خاص به خود، است.
محورهای تجدد در علم کلام
محورهای متعددی برای تجدد در علم کلام ذکر شده است.این محورها عبارتند از: موضوع، مسائل، اهداف، روش ها، زبان، مبانی و مبادی.بعضی از محورهای یاد شده، از ذاتیات علم کلام محسوب می شوند و تحول در آن ها سبب پیدایش علمی جدید می شود، اما بعضی دیگر از محورها رکن و ذاتی این علم نیستند، به همین خاطر تحول در آن ها موجب پیدایش علم جدیدی نمی شود.برخی موضوع کلام را رکن اصلی این علم دانسته و تغییر در آن را موجب تغییر ماهوی می دانند و برخی دیگر موضوع، اهداف و روش های کلی این علم را رکن اصلی قلمداد نموده اند. به هر حال آرای اندیشمندان در تعیین ملاک تجدد متفاوت است.
ملاک تجدد در علم کلام
...