[ویکی اهل البیت] ملا عبد الصمد همدانی عارف، فقیه، متکلم و لغوی شیعی اواخر قرن دوازدهم و اوایل قرن سیزدهم هجری در شهر کربلا بود. معروفترین اثر او بحر المعارف در فلسفه و عرفان است. عبدالصمد چهل سال در عتبات عالیات به تحصیل پرداخت و نزدیک سی سال در کربلا بر مسند اجتهاد نشست، فتوا می داد و تدریس می کرد و در همان سالها کتابهایی در فقه و اصول و لغت نوشت.
از خانواده، تاریخ تولد و اوایل زندگی وی اطلاع دقیقی در دست نیست. کسانی که اولین شرح حالها را دربارۀ وی نوشته و با وی معاشر بوده اند، عبارت اند از: حاج میرزا زین العابدین شیروانی؛ مست علیشاه که بنا به گزارش وی پدرش نیز با عبدالصمد دوستی داشته است، که با عبدالصمد ملاقات داشته و فقط او در کتابش نام پدر عبد الصمد را نوشته و آن را محمد ذکر کرده است.
با توجه به سال شهادت عبدالصمد و این که عمر وی را بیش ازشصت سال ذکر کرده اند، احتمالا ولادتش پیش از سال ۱۱۵۶ و شاید بین سالهای ۱۱۵۰تا۱۱۵۵ بوده است.
اولین و مهمترین استاد عبدالصمد در فقه و اصول، وحید بهبهانی (متوفی ۱۲۰۵) و دومین سید علی طباطبایی (متوفی۱۲۳۱)، مؤلف ریاض المسائل، بود.
ایزدگشسب سید بحر العلوم (متوفی ۱۱۵۵) را نیز یکی از استادان وی دانسته، ولی عبدالصمد در هیچ یک از آثار خود از وی نام نبردهاست.
عبدالصمد پس از سالها تحصیل و تدریس فقه در عتبات، با راهنمایی مجذوب علیشاه نزد نورعلیشاه اصفهانی (شیخ سلسله نعمت اللهی) راه یافت و به واسطه وی وارد طریقت شد. احتمالا این ملاقات در ۱۲۰۷ صورت گرفته که نورعلیشاه در کربلا بوده و مجذوب علیشاه نیز در همین ایام از وی اجازه ارشاد گرفته است.
بنا بر برخی منابع، عبدالصمد به اشارۀ نورعلیشاه نزد حسین علیشاه در اصفهان رفت واجازۀ ذکر خفی از او گرفت و هشت سال نزد وی شاگردی کرد. البته عبد الصمد در یکی از آثارش تصریح کرده که دستور ذکرش را از سید علی رضا، قطب وقت نعمت اللهی ساکن دکن، گرفته و سپس سلسله نسب سید علی رضا را تا شاه نعمت الله ولی و از وی تا امام رضا علیه السلام ذکر کرده و از حسین علیشاه نام نبرده است.
معصوم علیشاه در طرایق الحقایق در سبب این کار چند وجه ذکر کرده است، از جمله اسقاط نسخه خطی اثر مورد نظر و دیگر این که شاید عبد الصمد خود نیز بدون واسطه با رضا علیشاه مرتبط بوده است.
از خانواده، تاریخ تولد و اوایل زندگی وی اطلاع دقیقی در دست نیست. کسانی که اولین شرح حالها را دربارۀ وی نوشته و با وی معاشر بوده اند، عبارت اند از: حاج میرزا زین العابدین شیروانی؛ مست علیشاه که بنا به گزارش وی پدرش نیز با عبدالصمد دوستی داشته است، که با عبدالصمد ملاقات داشته و فقط او در کتابش نام پدر عبد الصمد را نوشته و آن را محمد ذکر کرده است.
با توجه به سال شهادت عبدالصمد و این که عمر وی را بیش ازشصت سال ذکر کرده اند، احتمالا ولادتش پیش از سال ۱۱۵۶ و شاید بین سالهای ۱۱۵۰تا۱۱۵۵ بوده است.
اولین و مهمترین استاد عبدالصمد در فقه و اصول، وحید بهبهانی (متوفی ۱۲۰۵) و دومین سید علی طباطبایی (متوفی۱۲۳۱)، مؤلف ریاض المسائل، بود.
ایزدگشسب سید بحر العلوم (متوفی ۱۱۵۵) را نیز یکی از استادان وی دانسته، ولی عبدالصمد در هیچ یک از آثار خود از وی نام نبردهاست.
عبدالصمد پس از سالها تحصیل و تدریس فقه در عتبات، با راهنمایی مجذوب علیشاه نزد نورعلیشاه اصفهانی (شیخ سلسله نعمت اللهی) راه یافت و به واسطه وی وارد طریقت شد. احتمالا این ملاقات در ۱۲۰۷ صورت گرفته که نورعلیشاه در کربلا بوده و مجذوب علیشاه نیز در همین ایام از وی اجازه ارشاد گرفته است.
بنا بر برخی منابع، عبدالصمد به اشارۀ نورعلیشاه نزد حسین علیشاه در اصفهان رفت واجازۀ ذکر خفی از او گرفت و هشت سال نزد وی شاگردی کرد. البته عبد الصمد در یکی از آثارش تصریح کرده که دستور ذکرش را از سید علی رضا، قطب وقت نعمت اللهی ساکن دکن، گرفته و سپس سلسله نسب سید علی رضا را تا شاه نعمت الله ولی و از وی تا امام رضا علیه السلام ذکر کرده و از حسین علیشاه نام نبرده است.
معصوم علیشاه در طرایق الحقایق در سبب این کار چند وجه ذکر کرده است، از جمله اسقاط نسخه خطی اثر مورد نظر و دیگر این که شاید عبد الصمد خود نیز بدون واسطه با رضا علیشاه مرتبط بوده است.
wikiahlb: ملا_عبدالصمد_همدانی