معیار الاختیار فی ذکر المعاهد و الدیار

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] «معیار الاختیار فی ذکر المعاهد و الدیار»کتابی است که به شکل«مقامات ادبی»نگارش یافته است.«مقامة»داستانی مسجّع است که غالبا مشتمل بر پند و اندرز یا نکاتی ملیح و زیبا می باشد.ادیبان با پرداختن داستانهایی از این دست مهارت لغوی و فنی خویش را اظهار می نمایند.اما ابن خطیب در این کتاب به معرفی و توصیف مهمترین شهرهای اندلس و مغرب از لحاظ موقعیت جغرافیایی و اوضاع اجتماعی و تاریخی در قرن هشتم هجری(نیمه قرن چهاردهم میلادی)به شیوه ای ادبی و فنی می پردازد.از این رو کتاب ابن خطیب از نوع معمول مقامات همانند مقامات حریری و همدانی،زمخشری و دمیاطی ونظایر ایشان نیست.نویسنده کتاب را با توصیف«جبل الفتح»یا همان جبل الطارق آغاز می کند.اما شهرهای اندلسی دیگری که ابن خطیب به توصیف آنها می پردازدعبارتند از:اسطبونة،مربلة،سهیل،مالقة،قمارش،طبرنش،قنتوریة،برشانة،أوریة،بطة،وادی آش،غرناطة،ذکوان،قرطمة و غیره.
از شهرهای مغرب هم که در این کتاب معرفی و توصیف شده اند می تواند به:بادس بستة،طنجة،أصیلا،أنفا،سلا،أزمور،تیط،رباط أسفی،مراکش،أغمات،فاس،سجلماسة و غساسة اشاره کرد.مضمون و محتوای کتاب به صورت محاوره و گفتگو تنظیم یافته و مؤلف طی دو مجلس به معرفی شهرهای اندلس و مغرب می پردازد.
چنانکه اشاره شد،کتاب در قالب داستان و قصه نگارش یافته و قصه ازجمله دقیق ترین فنون ادبی و مشکل ترین آنها از جهت ترکیب و ساختار است.ازطرف دیگر،قصه و داستان،در میان سایر فنون ادبی،از اقبال عمومی بیشتری برخوردار است.
ابن خطیب«معیار الاختیار»را ضمن اثر بزرگ ادبی خود؛یعنی«ریحانة الکتاب و نجعة المنتاب»که هنوز به صورت مخطوط در کتابخانه ها نگهداری می شود،آورده است.از این رو در معرفی نسخ خطی«معیار الاختیار»به معرفی نسخه های خطی«ریحانة الکتاب»می پردازیم.
1-نسخه های«دار الکتب المصریة»قاهرة به شماره 19875.

[ویکی فقه] معیار الاختیار فی ذکر المعاهد و الدیار (کتاب). «معیار الاختیار فی ذکر المعاهد و الدیار» کتابی است که به شکل «مقامات ادبی» نگارش یافته است.
«مقامه» داستانی مسجع است که غالبا مشتمل بر پند و اندرز یا نکاتی ملیح و زیبا می باشد. ادیبان با پرداختن داستانهایی از این دست مهارت لغوی و فنی خویش را اظهار می نمایند. اما ابن خطیب در این کتاب به معرفی و توصیف مهمترین شهرهای اندلس و مغرب از لحاظ موقعیت جغرافیایی و اوضاع اجتماعی و تاریخی در قرن هشتم هجری (نیمه قرن چهاردهم میلادی) به شیوه ای ادبی و فنی می پردازد. از این رو کتاب ابن خطیب از نوع معمول مقامات همانند مقامات حریری و همدانی، زمخشری و دمیاطی و نظایر ایشان نیست. نویسنده کتاب را با توصیف «جبل الفتح» یا همان جبل الطارق آغاز می کند. اما شهرهای اندلسی دیگری که ابن خطیب به توصیف آنها می پردازد عبارتند از: اسطبونة، مربلة، سهیل، مالقة، قمارش، طبرنش، قنتوریة، برشانة، اوریة، بطة، وادی آش، غرناطة، ذکوان، قرطمة و غیره. از شهرهای مغرب هم که در این کتاب معرفی و توصیف شده اند می تواند به: بادس بستة، طنجة، اصیلا، انفا، سلا، ازمور، تیط، رباط اسفی، مراکش، اغمات، فاس، سجلماسة و غساسة اشاره کرد. مضمون و محتوای کتاب به صورت محاوره و گفتگو تنظیم یافته و مؤلف طی دو مجلس به معرفی شهرهای اندلس و مغرب می پردازد.
ویژگی کتاب
چنانکه اشاره شد، کتاب در قالب داستان و قصه نگارش یافته و قصه از جمله دقیق ترین فنون ادبی و مشکل ترین آنها از جهت ترکیب و ساختار است. ازطرف دیگر، قصه و داستان، در میان سایر فنون ادبی، از اقبال عمومی بیشتری برخوردار است.
نسخه شناسی
ابن خطیب «معیار الاختیار» را ضمن اثر بزرگ ادبی خود؛ یعنی «ریحانة الکتاب و نجعة المنتاب» که هنوز به صورت مخطوط در کتابخانه ها نگهداری می شود، آورده است. از این رو در معرفی نسخ خطی «معیار الاختیار» به معرفی نسخه های خطی «ریحانة الکتاب» می پردازیم. ۱- نسخه های «دار الکتب المصریة» قاهره به شماره ۱۹۸۷۵. ۲- نسخه «اسکوریال» مادرید به شماره ۵۵۴ از فهرست غزیری. ۳- نسخه «کتابخانه واتیکان» رم به شماره ۲۵۲. ۴- نسخه «کتابخانه ملی الجزایر» به شماره ۱۸۱. ۵- نسخه «کتابخانه عمومی قرویین» فاس به شماره ۴۰- ۵۶۵ ۶- نسخه «کتابخانه عمومی رباط» (قسم المخطوطات و المحفوظات» به شماره ۳۳۱ ک نسخه حاضر نیز توسط دکتر محمدکمال شبانه مورد تحقیق و پژوهش قرار گرفته و در قطع وزیری با جلد شومیز به همراه برخی تصاویر در ۱۹۸ صفحه در سال ۱۴۲۳ ه- ۲۰۰۲ م توسط انتشارات «مکتبة الثقافة الدینیة» قاهره به چاپ رسیده است. نوبت چاپ کتاب نامعلوم است.

پیشنهاد کاربران

بپرس