[ویکی نور] معادن الحکمة فی مکاتیب الأئمة(ع)، تألیف علم الهدى محمّد بن محسن فیض کاشانى (1123ق)، اثرى است حدیثى با ابتکار در موضوع، که تا زمان نگارش آن، کتابى در این موضوع منتشر نشده بود. نویسنده این کتاب به جمع آورى نامه هاى ائمه(ع) به افراد مختلف پرداخته و در سال 1103ق، از تألیف آن فارغ شده استکتاب به زبان عربى در دو جلد به همراه تعلیقات آیت الله احمدى میانجى تألیف شده که در برنامه، تنها جلد اول آن موجود است.
این اثر، مشتمل بر سه قسمت است: مقدمه تحقیقى، متن اثر و تعلیقات. بخش اول کتاب، مقدمه تحقیقى مفصلى به قلم آیت الله مرعشى نجفى است. پس از آن در متن اثر نامه هاى ائمه معصومین(ع) ذکر شده؛ بدین ترتیب که در جلد اول، نامه هاى امام على(ع) و در جلد دوم، نامه دیگر معصومین(ع) ارائه شده است. تعلیقات میانجى نیز به صورت مجزا در کتاب ارائه شده است.
مرحوم آیت الله مرعشى نجفى، در مقدمه مفصلى، زندگى نامه، علما و نوابغ از خاندان وى، اساتید، شاگردان و آثار محمد بن مرتضى کاشانى را مورد بررسى قرار داده است
جلد اول حاوى 89 نامه و برخى وصایاى امیرالمؤمنین على(ع) است که سه نام نخست از کتاب «رسائل الأئمة(ع)»، تألیف ثقةالاسلام کلینى و بقیه از منابع مختلف و بیشتر از «نهج البلاغة» نقل شده است. با این تفاوت که در «نهج البلاغة» سخنانى آورده شده است که از نظر ادبى بلیغ و فصیح و از منظر محتوا و معنا بیشتر اجتماعى و سیاسى بوده اند. گویا مشاغل سیاسى و اجتماعى شریف رضى در این انتخاب مؤثر بوده و ایشان در این راه نیز مصالح مهم اجتماعى مسلمانان را لحاظ کرده است، اما علم الهدى کاشانى در «معادن الحکمة» بیشتر نامه هایى را ذکر کرده که محتواى اعتقادى دارند و بلندتر و رساتر از همه، نامه چهارم است. بر همین مبنا، نامه امام على(ع) به ابوبکر نقل شده و در توضیح آن، خطبه بلند حضرت فاطمه زهرا(س) در مسجدالنبى و... روایت شده است، که نظیر چنین نامه هایى هرگز در «نهج البلاغة» نقل نشده است
جلد دوم شامل 127 نامه و توقیع از امامان معصوم(ع) است که به ترتیب هفت نامه از امام حسن مجتبى(ع)، هشت نامه از امام حسین(ع)، دو نامه و یک موعظه از امام زین العابدین(ع)، دو نامه از امام محمد باقر(ع)، هجده نامه از امام صادق(ع)، نه نامه از امام کاظم(ع)، چهارده نامه از امام رضا(ع)، پنج نامه از امام جواد(ع)، نوزده نامه از امام هادى(ع)، 21 نامه از امام حسن عسکری(ع)، 22 نامه و توقیع از امام زمان(عج) ثبت شده است.
البته مؤلف به صرف ترتیب و تنظیم نامه ها بسنده نکرده و گاهى متون مختلف را در نظر داشته و متن منابع را با هم مقایسه کرده و گاه چند متن را از یک نامه آورده است که این کار در بیشتر نامه ها دیده مى شود. در چند مورد هم در توضیح برخى نامه ها به صورت مفصل و ممتد و مفید بحث کرده که مباحث مطرح شده درباره صلح امام حسن(ع) در زیر عناوین «إن قیل» و «إن قال»، «قُلنا»، گسترده تر از همه است
این اثر، مشتمل بر سه قسمت است: مقدمه تحقیقى، متن اثر و تعلیقات. بخش اول کتاب، مقدمه تحقیقى مفصلى به قلم آیت الله مرعشى نجفى است. پس از آن در متن اثر نامه هاى ائمه معصومین(ع) ذکر شده؛ بدین ترتیب که در جلد اول، نامه هاى امام على(ع) و در جلد دوم، نامه دیگر معصومین(ع) ارائه شده است. تعلیقات میانجى نیز به صورت مجزا در کتاب ارائه شده است.
مرحوم آیت الله مرعشى نجفى، در مقدمه مفصلى، زندگى نامه، علما و نوابغ از خاندان وى، اساتید، شاگردان و آثار محمد بن مرتضى کاشانى را مورد بررسى قرار داده است
جلد اول حاوى 89 نامه و برخى وصایاى امیرالمؤمنین على(ع) است که سه نام نخست از کتاب «رسائل الأئمة(ع)»، تألیف ثقةالاسلام کلینى و بقیه از منابع مختلف و بیشتر از «نهج البلاغة» نقل شده است. با این تفاوت که در «نهج البلاغة» سخنانى آورده شده است که از نظر ادبى بلیغ و فصیح و از منظر محتوا و معنا بیشتر اجتماعى و سیاسى بوده اند. گویا مشاغل سیاسى و اجتماعى شریف رضى در این انتخاب مؤثر بوده و ایشان در این راه نیز مصالح مهم اجتماعى مسلمانان را لحاظ کرده است، اما علم الهدى کاشانى در «معادن الحکمة» بیشتر نامه هایى را ذکر کرده که محتواى اعتقادى دارند و بلندتر و رساتر از همه، نامه چهارم است. بر همین مبنا، نامه امام على(ع) به ابوبکر نقل شده و در توضیح آن، خطبه بلند حضرت فاطمه زهرا(س) در مسجدالنبى و... روایت شده است، که نظیر چنین نامه هایى هرگز در «نهج البلاغة» نقل نشده است
جلد دوم شامل 127 نامه و توقیع از امامان معصوم(ع) است که به ترتیب هفت نامه از امام حسن مجتبى(ع)، هشت نامه از امام حسین(ع)، دو نامه و یک موعظه از امام زین العابدین(ع)، دو نامه از امام محمد باقر(ع)، هجده نامه از امام صادق(ع)، نه نامه از امام کاظم(ع)، چهارده نامه از امام رضا(ع)، پنج نامه از امام جواد(ع)، نوزده نامه از امام هادى(ع)، 21 نامه از امام حسن عسکری(ع)، 22 نامه و توقیع از امام زمان(عج) ثبت شده است.
البته مؤلف به صرف ترتیب و تنظیم نامه ها بسنده نکرده و گاهى متون مختلف را در نظر داشته و متن منابع را با هم مقایسه کرده و گاه چند متن را از یک نامه آورده است که این کار در بیشتر نامه ها دیده مى شود. در چند مورد هم در توضیح برخى نامه ها به صورت مفصل و ممتد و مفید بحث کرده که مباحث مطرح شده درباره صلح امام حسن(ع) در زیر عناوین «إن قیل» و «إن قال»، «قُلنا»، گسترده تر از همه است