[ویکی فقه] یکی از مباحث بسیار مهم در فلسفه اخلاق که شاید بتوان گفت از مهم ترین مباحث فلسفه اخلاق است و پذیرش یا رد آن نتایج فردی و اجتماعی فراوانی دارد. مساله نسبی یا مطلق بودن احکام اخلاقی است.
در این مبحث پاره ای از پرسشهای حیاتی مطرح می شود، مانند این که آیا ارزشهای اخلاقی ، محصول عوامل محیطی، روان شناختی است یا اموری ثابت و همیشگی است؟ چرا نمی توان ارزشهای اخلاقی را نسبی دانست؟ برخی بر اساس یافته های مطالعات مردم شناسانه مبتنی بر تنوع و گوناگونی آداب و رسوم اقوام مختلف به نسبیت اخلاق و وابستگی آن به آداب و رسوم معتقد شده اند مثلا بندیکت مدعی است که پاره ای از نمونه ها اعتبار نسبیت گرایی اخلاقی را به اثبات میرساند و از همین رو می توان گفت اخلاق یعنی همان سنتهای پذیرفته اجتماعی که هیچ ریشه ای در عینیت و عمومیت ندارد. در مقابل، مطلق گرایان معتقدند، اصول غیر قابل انکاری وجود دارد که هرگز نباید شکسته شود و معیار های عمومی اخلاق استثنا ء ناپذیرند.
گونه های مطلق گرایی در اخلاق
از آن رو که مطلق گرایی در مقابل نسبیت گرایی به کار می رود و نسبیت گرایی نیز دست کم در سه شکل مطرح می شود؛ می توان گفت سه شکل از مطلق گرایی قابل تصویر است.
← مطلق گرایی توصیفی
مطلق گرایی، گاه به این معنا است که همه احکام و ارزش های اخلاقی اموری ثابت همیشگی و همگانی اند و در هیچ شرایطی استثناء نمی پذیرند. امانوئل کانت به این نوع مطلق گرایی اعتقاد داشت. وی بر این عقیده بود که احکام و ارزش های اخلاقی مطلق ثابت و همیشگی اند و در هیچ شرایطی استثنا بردار نیستند. برخی در زمان وی به این مطلق گرایی سرسختانه چنین ایراد گرفتند که بر اساس این دیدگاه راست گویی همواره خوب است و هیچ استثنایی ندارد. در حالی که چنین نیست که راست گویی همواره و در همه جا خوب باشد. مثال: جایی که راست گویی موجب کشته شدن چندین انسان بی گناه بشود، خوب نیست. کانت این اشکال را چنین پاسخ داد که ما همواره باید راست بگوییم؛ یعنی اگر می خواهیم سخن بگوییم باید راست بگوییم. اینکه این رفتار ما چه پیامدهایی خواهد داشت اهمیتی ندارد. حتی اگر راست گویی ما موجب کشته شدن انسان هایی بی گناه شود باز هم وظیفه ما راست گفتن است. گناه کشتن آن افراد بر عهده کشندگان است. ما کار خوبی کرده ایم که راست گفته ایم و آن افراد کار بدی کرده اند که مرتکب قتل شده اند.
مطلق گرایی حداقلی یا معتدل
...
در این مبحث پاره ای از پرسشهای حیاتی مطرح می شود، مانند این که آیا ارزشهای اخلاقی ، محصول عوامل محیطی، روان شناختی است یا اموری ثابت و همیشگی است؟ چرا نمی توان ارزشهای اخلاقی را نسبی دانست؟ برخی بر اساس یافته های مطالعات مردم شناسانه مبتنی بر تنوع و گوناگونی آداب و رسوم اقوام مختلف به نسبیت اخلاق و وابستگی آن به آداب و رسوم معتقد شده اند مثلا بندیکت مدعی است که پاره ای از نمونه ها اعتبار نسبیت گرایی اخلاقی را به اثبات میرساند و از همین رو می توان گفت اخلاق یعنی همان سنتهای پذیرفته اجتماعی که هیچ ریشه ای در عینیت و عمومیت ندارد. در مقابل، مطلق گرایان معتقدند، اصول غیر قابل انکاری وجود دارد که هرگز نباید شکسته شود و معیار های عمومی اخلاق استثنا ء ناپذیرند.
گونه های مطلق گرایی در اخلاق
از آن رو که مطلق گرایی در مقابل نسبیت گرایی به کار می رود و نسبیت گرایی نیز دست کم در سه شکل مطرح می شود؛ می توان گفت سه شکل از مطلق گرایی قابل تصویر است.
← مطلق گرایی توصیفی
مطلق گرایی، گاه به این معنا است که همه احکام و ارزش های اخلاقی اموری ثابت همیشگی و همگانی اند و در هیچ شرایطی استثناء نمی پذیرند. امانوئل کانت به این نوع مطلق گرایی اعتقاد داشت. وی بر این عقیده بود که احکام و ارزش های اخلاقی مطلق ثابت و همیشگی اند و در هیچ شرایطی استثنا بردار نیستند. برخی در زمان وی به این مطلق گرایی سرسختانه چنین ایراد گرفتند که بر اساس این دیدگاه راست گویی همواره خوب است و هیچ استثنایی ندارد. در حالی که چنین نیست که راست گویی همواره و در همه جا خوب باشد. مثال: جایی که راست گویی موجب کشته شدن چندین انسان بی گناه بشود، خوب نیست. کانت این اشکال را چنین پاسخ داد که ما همواره باید راست بگوییم؛ یعنی اگر می خواهیم سخن بگوییم باید راست بگوییم. اینکه این رفتار ما چه پیامدهایی خواهد داشت اهمیتی ندارد. حتی اگر راست گویی ما موجب کشته شدن انسان هایی بی گناه شود باز هم وظیفه ما راست گفتن است. گناه کشتن آن افراد بر عهده کشندگان است. ما کار خوبی کرده ایم که راست گفته ایم و آن افراد کار بدی کرده اند که مرتکب قتل شده اند.
مطلق گرایی حداقلی یا معتدل
...
wikifeqh: مطلق_گرایی_اخلاقی