[ویکی فقه] در آیه هفت سوره انفال موارد مصرف انفال بیان شده است.
پس از آن که در آیه ۶ حشر انفال متعلق به رسول خدا و حاکم اسلامی معرفی شده آیه بعد موارد مصرف این اموال را بیان می کند :«ما اَفاءَ اللّهُ عَلی رَسولِهِ مِن اَهلِ القُری فَلِلّهِ ولِلرَّسولِ ولِذِی القُربی والیَتمی والمَسکینِ وابنِ السَّبیلِ». در آیه فوق مورد مصرف برای این گونه اموال ذکر شده است:۱. سهم خداوند که بر پایه روایات به رسول خدا و حاکم اسلامی تعلق دارد و آنان در هر راهی که صلاح بدانند مصرف می کنند. ۲. سهم رسول که رسول خدا و حاکم اسلامی می تواند در کنار سهم خداوند آن را در مصارف شخصی خود و دیگر مصارف حکومت اسلامی و نیازمندان هزینه کند. ۳.سهم ذی القربی که مراد خویشاوندان پیامبر و بنی هاشم هستند و در رأس آنان اهل بیت (علیهم السلام) قرار دارند. ۴و۵ . یتیمان، مسکینان و در راه ماندگان که به نظر برخی مقصود یتیمان، و در راه ماندگان از بنی هاشم هستند. در روایاتی از اهل بیت (علیهم السلام) نیز این معنا نقل شده است ؛ چه این افراد فقیر باشند و چه غنی ؛ لیکن به نظر برخی مفسران امامیه و اهل سنت مراد عموم یتیمان، مساکین و در راه ماندگان هستند، افزون بر این که فقر و نیاز آنان در گرفتن این اموال نیز شرط است. سپس قرآن در آیه بعد به مورد دیگری از مصارف انفال، یعنی مهاجران تهیدستی که از خانه و سرزمین خود آواره شده اند اشاره کرده است:«لِلفُقَراءِ المُهجِرینَ الَّذینَ اُخرِجوا مِن دیرِهِم واَمولِهِم یَبتَغونَ فَضلاً مِنَ اللّهِ و رِضونًا». آیه فوق در مورد مهاجرانی نازل شده که برای یاری اسلام و رسول خدا مکه را رها کرده، به مدینه مهاجرت کردند. به نظر برخی مفسران «المهاجرین» در این آیه بدل از « یتامی و مساکین و ابن السبیل» در آیه قبل است ؛ ولی قول دیگر این است که اینان مصداق «فللّه» اند که مطلق راه خدا را شامل می شود. به نظر برخی مصارف انفال منحصر در مصادیقی که در این دو آیه ذکر شده نیست و این مصارف تنها از آن جهت که استحقاق بیشتری از دیگران دارند ذکر گردیده است ، بنابراین حاکم اسلامی در هر راهی که صلاح بداند می تواند انفال را هزینه کند.سیره پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) نیز این معنا را تأیید می کند؛ از جمله در شأن نزول آیات یاد شده نقل شده که پیامبر بیش تر این اموال را تنها میان مهاجران قسمت کرد و به انصار به جز سه نفر از فقیران آنان چیزی نبخشید ؛ همچنین آن حضرت اموال یهودیان خیبر را به دو بخش تقسیم کرد: نیمی از آن را برای نیازهای خود نگاه داشت و نیمی دیگر را میان مسلمانان قسمت کرد؛ همچنین آن حضرت فدک را که سرزمینی حاصلخیز بود به حضرت فاطمه (علیهاالسلام) بخشید که طبق نظر علمای شیعه و اهل سنت آیه «فَاتِ ذَا القُربی حَقَّهُ» در این مورد نازل گردید ؛ همچنین نقل شده که آن حضرت زمینی از زمینهای خیبر را که دارای درخت خرما بود به زبیر بخشید. در روایات اهل بیت (علیهم السلام) نیز وارد شده است که انفال ملک امام و حاکم اسلامی است و آنان در هر راهی که مصلحت بدانند می توانند هزینه کنند.
پس از آن که در آیه ۶ حشر انفال متعلق به رسول خدا و حاکم اسلامی معرفی شده آیه بعد موارد مصرف این اموال را بیان می کند :«ما اَفاءَ اللّهُ عَلی رَسولِهِ مِن اَهلِ القُری فَلِلّهِ ولِلرَّسولِ ولِذِی القُربی والیَتمی والمَسکینِ وابنِ السَّبیلِ». در آیه فوق مورد مصرف برای این گونه اموال ذکر شده است:۱. سهم خداوند که بر پایه روایات به رسول خدا و حاکم اسلامی تعلق دارد و آنان در هر راهی که صلاح بدانند مصرف می کنند. ۲. سهم رسول که رسول خدا و حاکم اسلامی می تواند در کنار سهم خداوند آن را در مصارف شخصی خود و دیگر مصارف حکومت اسلامی و نیازمندان هزینه کند. ۳.سهم ذی القربی که مراد خویشاوندان پیامبر و بنی هاشم هستند و در رأس آنان اهل بیت (علیهم السلام) قرار دارند. ۴و۵ . یتیمان، مسکینان و در راه ماندگان که به نظر برخی مقصود یتیمان، و در راه ماندگان از بنی هاشم هستند. در روایاتی از اهل بیت (علیهم السلام) نیز این معنا نقل شده است ؛ چه این افراد فقیر باشند و چه غنی ؛ لیکن به نظر برخی مفسران امامیه و اهل سنت مراد عموم یتیمان، مساکین و در راه ماندگان هستند، افزون بر این که فقر و نیاز آنان در گرفتن این اموال نیز شرط است. سپس قرآن در آیه بعد به مورد دیگری از مصارف انفال، یعنی مهاجران تهیدستی که از خانه و سرزمین خود آواره شده اند اشاره کرده است:«لِلفُقَراءِ المُهجِرینَ الَّذینَ اُخرِجوا مِن دیرِهِم واَمولِهِم یَبتَغونَ فَضلاً مِنَ اللّهِ و رِضونًا». آیه فوق در مورد مهاجرانی نازل شده که برای یاری اسلام و رسول خدا مکه را رها کرده، به مدینه مهاجرت کردند. به نظر برخی مفسران «المهاجرین» در این آیه بدل از « یتامی و مساکین و ابن السبیل» در آیه قبل است ؛ ولی قول دیگر این است که اینان مصداق «فللّه» اند که مطلق راه خدا را شامل می شود. به نظر برخی مصارف انفال منحصر در مصادیقی که در این دو آیه ذکر شده نیست و این مصارف تنها از آن جهت که استحقاق بیشتری از دیگران دارند ذکر گردیده است ، بنابراین حاکم اسلامی در هر راهی که صلاح بداند می تواند انفال را هزینه کند.سیره پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) نیز این معنا را تأیید می کند؛ از جمله در شأن نزول آیات یاد شده نقل شده که پیامبر بیش تر این اموال را تنها میان مهاجران قسمت کرد و به انصار به جز سه نفر از فقیران آنان چیزی نبخشید ؛ همچنین آن حضرت اموال یهودیان خیبر را به دو بخش تقسیم کرد: نیمی از آن را برای نیازهای خود نگاه داشت و نیمی دیگر را میان مسلمانان قسمت کرد؛ همچنین آن حضرت فدک را که سرزمینی حاصلخیز بود به حضرت فاطمه (علیهاالسلام) بخشید که طبق نظر علمای شیعه و اهل سنت آیه «فَاتِ ذَا القُربی حَقَّهُ» در این مورد نازل گردید ؛ همچنین نقل شده که آن حضرت زمینی از زمینهای خیبر را که دارای درخت خرما بود به زبیر بخشید. در روایات اهل بیت (علیهم السلام) نیز وارد شده است که انفال ملک امام و حاکم اسلامی است و آنان در هر راهی که مصلحت بدانند می توانند هزینه کنند.
wikifeqh: مصارف_انفال