مشارق انوار الیقین

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] مشارق أنوار الیقین (کتاب). «مشارق انوار الیقین فی حقائق اسرار امیرالمؤمنین علیه السّلام»، کتابی است به زبان عربی ، نوشته رجب بن محمد بن رجب برسی ، در شرح و تفسیر مناقب و فضایل اهل بیت ، به ویژه علی علیه السّلام .
کتاب، مشتمل بر شرح حال مؤلف به قلم محقق اثر، علامه سید علی عاشور ، مقدمه مؤلف، خطبه کتاب، یک صد و چهار فصل و یک خاتمه است. در پایان، نمونه ای از اشعار برسی توسط محقق به کتاب افزوده شده است.

[ویکی فقه] مشارق انوار الیقین (کتاب). «مشارق انوار الیقین فی حقائق اسرار امیرالمؤمنین علیه السّلام»، کتابی است به زبان عربی ، نوشته رجب بن محمد بن رجب برسی ، در شرح و تفسیر مناقب و فضایل اهل بیت ، به ویژه علی علیه السّلام .
کتاب، مشتمل بر شرح حال مؤلف به قلم محقق اثر، علامه سید علی عاشور ، مقدمه مؤلف، خطبه کتاب، یک صد و چهار فصل و یک خاتمه است. در پایان، نمونه ای از اشعار برسی توسط محقق به کتاب افزوده شده است.
گزارش محتوا
این کتاب، مهم ترین و معروف ترین اثر برسی است که با شیوه ای بدیع و ابتکاری و با استفاده از مبانی عرفان نظری به شرح و تفسیر مناقب و فضایل اهل بیت علیه السّلام ، خصوصا حضرت علی علیه السّلام پرداخته است. برسی در این اثر، روایات خاصی را که مربوط به فضایل حضرات معصومان علیه السّلام بوده، نقل نموده که پیش از او کم تر مورد توجه قرار می گرفته و برای افرادی که بعد از او آمدند، منبع و مرجع مهمی شده است. هانری کربن، درباره آثار برسی و «مشارق الانوار» می نویسد: آثار رجب برسی برای فلسفه شیعی دارای اهمیت بسیاری است. در میان آثار وی، «مشارق الانوار» را که مهم ترین خطبه های عرفانی منسوب به امام اول را شامل می شود، می توان دیباچه ای بسیار عالی بر حکمت شیعی تلقی کرد. این اثر، شرحی مبسوط درباره حقیقت محمدیه دارد که همه کلمات کتاب هستی را شامل می شود. این حقیقت، مرآت خداست؛ نور واحدی است که دو ساحت دارد: ساحت ظاهری که همان رسالت نبوی است و ساحت باطنی که ولایت ؛ یعنی محبت الهی متجلی در امام است. برسی در اظهار اندیشه هایش بی پروا بوده، محبت شدید او به اهل بیت علیه السّلام او را واداشته تا بسیاری از غرایب روایاتی را که درباره خاندان عصمت و طهارت علیه السّلام وارد شده است، در یک جا (در کتاب مشارق) جمع آورد و این معنا سبب شده تا عده ای که حقیقت این سخنان برایشان روشن نشده است، او را مورد طعن قرار دهند و گروهی دیگر نیز- که خلوص نیت و عقیده مؤلف و وجود همین روایات را در متون مجامع حدیثی به طور پراکنده می دیده اند- به دفاع از او برخیزند. به هر حال، همگان محبت و ولای شدید او را نسبت به اهل بیت علیه السّلام می ستایند و مورد تاکید قرار می دهند.
← تطبیق نظریات عرفانی انسان بر چهارده معصوم
کتاب، مشتمل بر پاورقی های محقق و فهرست مطالب می باشد. محقق، از نسخه های خطی کتاب، در این چاپ استفاده نکرده است. دو تحریر از «مشارق انوار الیقین» در دست است. نسخه های موجود از کتاب، در آغاز و انجام و تقدم و تاخر مطالب و کم و زیاد شدن مطالب با هم تفاوت های فاحشی دارند، به طوری که به نظر می رسد مؤلف، دو بار این کتاب را نگاشته است. احتمالا پس از نگارش تحریر اول و مواجه شدن با انتقادات و حملات منتقدان، دست به تحریر دوم زده و در آن، برخی از کلماتی را که مورد اشکال منتقدان واقع شده، توجیه نموده است. نسخه شایع و مشهور که بارها به چاپ رسیده، تحریر دوم از کتاب است. به هر حال، مؤلف در هر دو تحریر به نام کتاب تصریح نموده و بسیاری از مطالب آن دو کاملا شبیه به هم و قسمت اعظمشان یکی است و در جاهایی فصولی مقدم و مؤخر و یا فصلی، با تفصیلی بیشتر آمده است. از جمله تفاوت های بارز این دو تحریر، قسمت مفصلی است که در تحریر غیر مطبوع موجود است و در برخی نسخه ها به عنوان رساله مستقل، موسوم به « الدرة الثمین » از تالیفات رجب برسی معرفی شده، ولی در تحریر مطبوع وجود ندارد. در برخی از کتاب ها، احادیث و مطالبی از «مشارق انوار الیقین» نقل شده که در نسخه چاپی موجود نیست و به احتمال از نسخه غیر مشهور استفاده نموده اند. کتاب «مشارق الانوار» بارها در هند، ایران و لبنان به چاپ رسیده است. این کتاب، نخستین بار در بمبئی هندوستان در سال ۱۳۰۳ ق، در مطبعه حسینی به صورت سنگی منتشر شد و پس از آن در سال ۱۳۱۸ ق، در همان شهر به چاپ رسید. در بیروت، توسط مؤسسه اعلمی در ۲۵۴ صفحه، بدون ذکر تاریخ به چاپ رسید، و بار دیگر در همان جا به سال ۱۳۷۹ ق، در ۳۰۴ صفحه چاپ شده است. در ایران، توسط نشر فرهنگ اهل بیت، در تهران بدون تاریخ، انتشار یافته و در آن، نسخه خطی تحریر شده به سال ۱۲۵۷ ق، مبنای کار قرار گرفته است. و در آغاز آن، رساله «لوامع انوار التمجید» و «جوامع اسرار التوحید» از تالیفات برسی و در پایان، مجموعه ای از اشعار وی درج شده است. منشورات الشریف الرضی در قم ، از روی طبع مذکور، به سال ۱۴۱۴ ق، کتاب را چاپ نموده است.
تلخیص و شرح و ترجمه کتاب مشارق
...

[ویکی اهل البیت] «مشارق أنوار الیقین فی حقائق اسرار امیرالمؤمنین علیه السلام»، کتابی است به زبان عربی، نوشته رَجَب بن محمّد بن رَجَب بُرسی در شرح و تفسیر مناقب و فضایل اهل بیت علیهم السلام به ویژه امام علی علیه السلام.
عارف و عالم شیعی، رضی الدین حافظ، رَجَب بن محمّد بن رَجَب بُرسی (حدود ۷۴۳ـ۸۱۳ق)، از زندگانی او اطلاع چندانی در دست نیست؛ ولی آثار ارزشمند او نشانگر شخصیت ممتاز و مقام والای او در حدیث، تفسیر، عرفان، ادب و علوم غریبه است.
کتاب، مشتمل بر شرح حال مؤلف به قلم محقق اثر، علامه سید علی عاشور، مقدمه مؤلف، خطبه کتاب، یک صد و چهار فصل و یک خاتمه است. در پایان، نمونه ای از اشعار برسی توسط محقق به کتاب افزوده شده است.
این کتاب، مهم ترین و معروف ترین اثر برسی است که با شیوه ای بدیع و ابتکاری و با استفاده از مبانی عرفان نظری به شرح و تفسیر مناقب و فضایل اهل بیت علیهم السلام، خصوصاً حضرت [[امام علی علیه السلام پرداخته است. بُرسی در این اثر، روایات خاصی را که مربوط به فضایل حضرات معصومان علیهم السلام بوده، نقل نموده که پیش از او کم تر مورد توجه قرار می گرفته و برای افرادی که بعد از او آمدند، منبع و مرجع مهمّی شده است.
هانری کربن، درباره آثار بُرسی و «مشارق الانوار» می نویسد: آثار رجب بُرسی برای فلسفه شیعی دارای اهمیت بسیاری است. در میان آثار وی، «مشارق الانوار» را که مهم ترین خطبه های عرفانی منسوب به امام اوّل را شامل می شود، می توان دیباچه ای بسیار عالی بر حکمت شیعی تلقی کرد.
این اثر، شرحی مبسوط درباره حقیقت محمدیه دارد که همه کلمات کتاب هستی را شامل می شود. این حقیقت، مرآت خداست؛ نور واحدی است که دو ساحت دارد: ساحت ظاهری که همان رسالت نبوی است و ساحت باطنی که ولایت؛ یعنی محبت الهی متجلی در امام است.
بُرسی در اظهار اندیشه هایش بی پروا بوده، محبت شدید او به اهل بیت علیهم السلام او را واداشته تا بسیاری از غرایب روایاتی را که درباره خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام وارد شده است، در یکجا (در کتاب مشارق) جمع آورد و این معنا سبب شده تا عدّه ای که حقیقت این سخنان برایشان روشن نشده است، او را مورد طعن قرار دهند و گروهی دیگر نیز - که خلوص نیت و عقیده مؤلف و وجود همین روایات را در متون مجامع حدیثی به طور پراکنده می دیده اند - به دفاع از او برخیزند. به هر حال، همگان محبت و ولای شدید او را نسبت به اهل بیت علیهم السلام می ستایند و مورد تأکید قرار می دهند.
بُرسی، از نخستین کسانی است که با تطبیق نظراتی که در مکاتب عرفانی راجع به انسان کامل گفته شده، بر چهارده معصوم علیهم السلام، در صدد معرفی مقام و رتبه بلند ایشان برآمده و آنچه را درباره کرامات و فضایل ایشان آمده، توجیه نموده است؛ در حالی که پیش از او کتاب های متعددی به ذکر فضایل و مناقب ائمه اطهار علیهم السلام اختصاص یافته بود، اما هیچ یک از آنها به صورت مستقیم و مفصل به بررسی و تفسیر فضایل مذکور نمی پرداخت. بُرسی، مستقیماً به این کار پرداخته و کتاب «مشارق» را بر مبنای دوگانه ذکر فضایل و توجیه آنها نگاشته است.

پیشنهاد کاربران

بپرس