مراسم سالروز عسل تعمید مسیح توسط یحیی (ع)، کلیسای سرکیس مقدس، تهران
مراسم سالروز عسل تعمید مسیح توسط یحیی (ع)، کلیسای سرکیس مقدس، تهران
مسیحیت از ابتدای قرن ۱م در ایران زمین رواج یافت. مسیحیان که، در آغاز مسیحیت، در سرزمین روم تحت تعقیب، آزار، شکنجه، و اعدام بودند، به ایران می گریختند. در ۱۰۴م پْقیدا، در آربِل به سِمت اسقفی تعیین شد، و آربل رفته رفته مرکز مسیحیت در شرق، شمال و جنوب رودخانۀ دِجلِه گردید. در ۳۱۲م کُنستانتین، امپراتور روم، مسیحی شد. از آن زمان پادشاهان ساسانی به رعایای مسیحی خود بدگمان شدند. در ۴۱۰م شورای اُسقُفان ایران در مَدائِن تشکیل شد؛ در این سال نزدیک به ۴۰ ناحیۀ اسقف نشین در ایران وجود داشت. در ۴۲۴م شمار این نواحی به ۶۶ رسید. در ۴۲۴م در شورای دادیشوع، ۳۶ اسقف در مارکِبتای عَرَب گرد آمدند؛ در این شورا دو تصمیم گرفته شد؛ اول آن که کلیسای ایران به هیچ وجه تحت تسلط کلیسای روم نباشد و دیگر این که قدرت کاتولیکوس (جاثلیق) ایران بیشتر شود. در ۴۲۸م نِستوریوس راهب اَنطاکیه به بِطریقی قُسطَنطَنیِه برگزیده شد. راهبی از مردم انطاکیه به نام آناستاسی یوس در یکی از موعظه های خود عنوان کرد که حضرت عیسی مسیح (ع) دو شخصیت مجزا دارد؛ یکی بشری و دیگری روحانی. نستوریوس از آناستاسی یوس حمایت کرد. اُسقُف اِسکَندَریه به مخالفت برخاست و در ۴۳۱م در شورای دینی مسیحیان که در اِفِسوس، در آسیای صغیر، تشکیل شد، نستوریوس از منصب روحانی خلع و به مِصر تبعید شد. سُریانی های مسیحی شرق مِدیتَرانه، که به آن ها آسوریک گفته می شود، با تصمیم شورای افسوس موافق نبودند؛ به همین سبب، از کلیسای رُم جدا شدند و فرقۀ نِستوری را پدید آوردند. چون سخنان نستوریوس کفر و الحاد اعلام شد، نستوریان در امپراتوری روم تحت تعقیب قرار گرفتند و به ایران پناهنده شدند. در سال های ۴۵۷ تا ۴۸۴م «بارصوما»، از سَران نِستوری، برای ترویج آیین نستوری بسیار کوشید و کلیسای نستوری را به رنگ ایرانی درآورد. در ۴۸۹م «کوروس»، اسقف «اِدِسا»، «زِنون»، امپراتور روم، را متقاعد کرد تا مدرسۀ نستوریان را تعطیل کند. مدرسان نستوری به ایران مهاجرت کردند و در نَصیبِین مدرسۀ نستوری دیگری دایر کردند که بعدها مرکز مذهب نستوری شد. نظام کلیسای نستوری مردان کلیسا را به ازدواج تشویق می کرد، به شرط آن که ازدواج پیش از رسیدن به مناصب دینی باشد. مبلغان نستوری ایرانی برای گسترش مسیحیت در دیگر کشورها از شرق ایران به هندوستان و چین رفتند. در ۱۶۲۵ کتیبه ای سنگی در چین کشف شد که متن آن به زبان سُریانی نوشته شده و دربارۀ رفتن مُبَلِّغان مسیحی به چین بود. این کتیبه حدود ۷۸۱م نوشته شده بود. اولین مُبَلِّغ ایرانی که به چین رفت، شخصی به نام «اِلوپَن» بود. در ۷۴۵م امپراتور چین فرمانی صادر کرد که به موجب آن مسیحیان می توانستند در خاک چین کلیسا بسازند و یک کلیسا نیز در پایتخت بنا کنند؛ این کلیساها را «معابد ایرانی» می گفتند. هولاکوخان و اَباقاخان، ایلخانان مغول، از مسیحیت و کلیسای گریگوری حمایت می کردند؛ اما با به قدرت رسیدن سلطان محمود غازان خان، بار دیگر اسلام دین رسمی ایران اعلام شد و مسیحیان متوجه دربار بیزانس شدند. در قرن ۱۷م کاتولیک ها از فرقه های دومینیکن و ژِزوئیت به اِصفهان و جُلفا آمدند و برای تبلیغ دو کلیسا ساختند. سبب تأسیس این دو کلیسا توجه شاه عَبّاس اَوَل صَفَوی به دولت های بزرگ اروپا برای مقابله با تجاوزهای دولت عُثمانی و جلب حمایت آن کشورها بود. در سال های بعد فرقه های فرانسیسکن، سَنت اوگوستین و کاپوسِن (کاتولیک) کلیساهایی در جُلفا بنا کردند. فیلیپ سوم، پادشاه اِسپانیا، با آگاهی از حسن سلوک شاه عباس اول با مسیحیان، آنتونیو دوگووآ را همراه با دو کشیش کاتولیک از فرقۀ سَنت اوگوستین به ایران فرستاد. شاه عباس اول به دوگووآ اجازه داد در اصفهان کلیسای کوچکی بنا کند. پس از چندی پاپ کِلِمِنت هشتم، رهبر کاتولیک ها، برای تبلیغ مذهب کاتولیک در ایران یکی از کشیشان فقۀ کِرملی به نام پِرخوان تاده را همراه با گروهی کشیش از راه آلمان، لَهِستان و روسیه به ایران فرستاد، و هدایایی نیز به توسط آنان تقدیم شاه عباس اول کرد. شاه صفوی فرستادگان پاپ را به مهربانی پذیرفت و اجازه داد در اصفهان کلیسا و صومعۀ کوچکی بسازند. پرخوان سال های متمادی در ایران اقامت داشت و از نزدیکان و مترجمان شاه عباس اول و بسیار مورد توجه او بود. کاتولیک های ژزوئیت در ۱۶۴۳ به اصفهان آمدند و در ۱۶۵۲ در جُلفای اصفهان کلیسایی ساختند و به تبلیغ پرداختند. کاتولیک های فرقۀ دومینیکن نیز در ۱۶۸۱ در محلۀ سنگ تراشان جلفا کلیسایی بنا کردند. کاتولیک های فرقۀ کاپوسن در شهر اصفهان در شرق میدان و گاه مجاور قلعۀ تبرک، کلیسا و صومعه ای بنا نهادند. مبلغان کاتولیک به هیچ وجه اجازۀ تبلیغ میان مسلمانان را نداشتند؛ آنان آگاه شده بودند که در جُلفای اصفهان و روستاهای چَهارمَحال و بَختیاری و فَریدَن گروهی از اَرمَنیانِ پیرو مذهب گریگورین ساکن اند. مبلغان کاتولیک با ساختن کلیسا و تبلیغ درصدد تغییر مذهب ارمنیان برآمدند، و مشکلات فراوانی برای جامعۀ ارمنیان ایران پدید آوردند. سرانجام، با فرمان هایی که پادشاهان صفوی و قاجار صادر کردند، مبلغان کاتولیک از ایران اخراج شدند و به غائله خاتمه داده شد. نِستوری ها بیشتر در آذربایجان، خصوصاً روستاهای ارومیه، ساکن بودند. در ۱۲۱۹ش، کاتولیک های ژزوئیت در میان نستوریان به تبلیغ پرداختند. گروهی از نستوریان پیرو مذهب کاتولیک شدند، مبلغان آنان را کلدانی نامیدند. سامی هایی که امروزه در آذربایجان به نام آشوری و کلدانی معروف اند، از یک اصل و نژادند. آنان پیش از این جملگی پیرو آیین نستوری بودند و نستوری نام داشتند. لیکن بسیاری از ایشان به مذهب کاتولیک درآمدند. در ۱۲۲۴ش مبلغان امریکایی مذهب پروتستان به ایران آمدند و در منطقۀ ارومیه و مناطقی که نستوریان می زیستند به تبلیغ پرداختند. آنان نخست در کلیسای نستوریان تبلیغ می کردند، اما روحانیان نستوری با ایشان به مخالفت برخاستند و پروتستان ها ناگزیر کلیسایی در ارومیه بنا کردند. نستوری هایی که پیرو مذهب پروتستان شدند، آشوری نامیده شدند. مبلغان پروتستان در ۱۲۶۹ش به تهران آمدند و نخستین کلیسای خود را در ۱۲۴۵ش به نام کلیسای انجیلی پِطروس مقدس در خیابان رافائل (۳۰ تیر کنونی) ساختند و در تهران، جُلفای اصفهان، هَمِدان و دیگر شهرهایی که ارمنیان سکونت داشتند به تبلیغ پرداختند و شماری از اَرمَنیان همدان پیرو این آیین شدند. در ۱۲۷۳ش اُسقُف استوارت از زِلاندِنو، به ایران آمد. او گروه مبلغان کلیسای آنگلیکان را از جُلفا به اصفهان منتقل و بیمارستانی دایر کرد و در ۱۲۸۸ش کلیسای حضرت توماس را در ساختمان بیمارستان بنا نهاد. اَرمَنیان در ۱۲۸۰ش در ایران ۱۸۷ کلیسا، ۱۶۳ کشیش و ۷ دیر (وانک) داشتند. اَرمَنیان هم اکنون در شهرها و روستاهای ایران در حدود ۷۰ کلیسا دایر دارند. ارتُدوکس های روس در ۱۲۷۹ش به ارومیه آمدند و به تبلیغ پرداختند. گروهی از نِستوری های ارومیه به آنان پیوستند، ولی به موجب پیمان ۲۸ فوریۀ ۱۹۲۱ به تبلیغات ارتُدوکس ها پایان داده شد. بیشتر مذاهب مسیحی، ازجمله کاتولیک، گریگورین، نستوری، پروتستان و ارتُدوکس، در ایران کلیسا دارند و مراسم مذهبی خود را در این کلیساها برگزار می کنند.
مراسم سالروز عسل تعمید مسیح توسط یحیی (ع)، کلیسای سرکیس مقدس، تهران
مسیحیت از ابتدای قرن ۱م در ایران زمین رواج یافت. مسیحیان که، در آغاز مسیحیت، در سرزمین روم تحت تعقیب، آزار، شکنجه، و اعدام بودند، به ایران می گریختند. در ۱۰۴م پْقیدا، در آربِل به سِمت اسقفی تعیین شد، و آربل رفته رفته مرکز مسیحیت در شرق، شمال و جنوب رودخانۀ دِجلِه گردید. در ۳۱۲م کُنستانتین، امپراتور روم، مسیحی شد. از آن زمان پادشاهان ساسانی به رعایای مسیحی خود بدگمان شدند. در ۴۱۰م شورای اُسقُفان ایران در مَدائِن تشکیل شد؛ در این سال نزدیک به ۴۰ ناحیۀ اسقف نشین در ایران وجود داشت. در ۴۲۴م شمار این نواحی به ۶۶ رسید. در ۴۲۴م در شورای دادیشوع، ۳۶ اسقف در مارکِبتای عَرَب گرد آمدند؛ در این شورا دو تصمیم گرفته شد؛ اول آن که کلیسای ایران به هیچ وجه تحت تسلط کلیسای روم نباشد و دیگر این که قدرت کاتولیکوس (جاثلیق) ایران بیشتر شود. در ۴۲۸م نِستوریوس راهب اَنطاکیه به بِطریقی قُسطَنطَنیِه برگزیده شد. راهبی از مردم انطاکیه به نام آناستاسی یوس در یکی از موعظه های خود عنوان کرد که حضرت عیسی مسیح (ع) دو شخصیت مجزا دارد؛ یکی بشری و دیگری روحانی. نستوریوس از آناستاسی یوس حمایت کرد. اُسقُف اِسکَندَریه به مخالفت برخاست و در ۴۳۱م در شورای دینی مسیحیان که در اِفِسوس، در آسیای صغیر، تشکیل شد، نستوریوس از منصب روحانی خلع و به مِصر تبعید شد. سُریانی های مسیحی شرق مِدیتَرانه، که به آن ها آسوریک گفته می شود، با تصمیم شورای افسوس موافق نبودند؛ به همین سبب، از کلیسای رُم جدا شدند و فرقۀ نِستوری را پدید آوردند. چون سخنان نستوریوس کفر و الحاد اعلام شد، نستوریان در امپراتوری روم تحت تعقیب قرار گرفتند و به ایران پناهنده شدند. در سال های ۴۵۷ تا ۴۸۴م «بارصوما»، از سَران نِستوری، برای ترویج آیین نستوری بسیار کوشید و کلیسای نستوری را به رنگ ایرانی درآورد. در ۴۸۹م «کوروس»، اسقف «اِدِسا»، «زِنون»، امپراتور روم، را متقاعد کرد تا مدرسۀ نستوریان را تعطیل کند. مدرسان نستوری به ایران مهاجرت کردند و در نَصیبِین مدرسۀ نستوری دیگری دایر کردند که بعدها مرکز مذهب نستوری شد. نظام کلیسای نستوری مردان کلیسا را به ازدواج تشویق می کرد، به شرط آن که ازدواج پیش از رسیدن به مناصب دینی باشد. مبلغان نستوری ایرانی برای گسترش مسیحیت در دیگر کشورها از شرق ایران به هندوستان و چین رفتند. در ۱۶۲۵ کتیبه ای سنگی در چین کشف شد که متن آن به زبان سُریانی نوشته شده و دربارۀ رفتن مُبَلِّغان مسیحی به چین بود. این کتیبه حدود ۷۸۱م نوشته شده بود. اولین مُبَلِّغ ایرانی که به چین رفت، شخصی به نام «اِلوپَن» بود. در ۷۴۵م امپراتور چین فرمانی صادر کرد که به موجب آن مسیحیان می توانستند در خاک چین کلیسا بسازند و یک کلیسا نیز در پایتخت بنا کنند؛ این کلیساها را «معابد ایرانی» می گفتند. هولاکوخان و اَباقاخان، ایلخانان مغول، از مسیحیت و کلیسای گریگوری حمایت می کردند؛ اما با به قدرت رسیدن سلطان محمود غازان خان، بار دیگر اسلام دین رسمی ایران اعلام شد و مسیحیان متوجه دربار بیزانس شدند. در قرن ۱۷م کاتولیک ها از فرقه های دومینیکن و ژِزوئیت به اِصفهان و جُلفا آمدند و برای تبلیغ دو کلیسا ساختند. سبب تأسیس این دو کلیسا توجه شاه عَبّاس اَوَل صَفَوی به دولت های بزرگ اروپا برای مقابله با تجاوزهای دولت عُثمانی و جلب حمایت آن کشورها بود. در سال های بعد فرقه های فرانسیسکن، سَنت اوگوستین و کاپوسِن (کاتولیک) کلیساهایی در جُلفا بنا کردند. فیلیپ سوم، پادشاه اِسپانیا، با آگاهی از حسن سلوک شاه عباس اول با مسیحیان، آنتونیو دوگووآ را همراه با دو کشیش کاتولیک از فرقۀ سَنت اوگوستین به ایران فرستاد. شاه عباس اول به دوگووآ اجازه داد در اصفهان کلیسای کوچکی بنا کند. پس از چندی پاپ کِلِمِنت هشتم، رهبر کاتولیک ها، برای تبلیغ مذهب کاتولیک در ایران یکی از کشیشان فقۀ کِرملی به نام پِرخوان تاده را همراه با گروهی کشیش از راه آلمان، لَهِستان و روسیه به ایران فرستاد، و هدایایی نیز به توسط آنان تقدیم شاه عباس اول کرد. شاه صفوی فرستادگان پاپ را به مهربانی پذیرفت و اجازه داد در اصفهان کلیسا و صومعۀ کوچکی بسازند. پرخوان سال های متمادی در ایران اقامت داشت و از نزدیکان و مترجمان شاه عباس اول و بسیار مورد توجه او بود. کاتولیک های ژزوئیت در ۱۶۴۳ به اصفهان آمدند و در ۱۶۵۲ در جُلفای اصفهان کلیسایی ساختند و به تبلیغ پرداختند. کاتولیک های فرقۀ دومینیکن نیز در ۱۶۸۱ در محلۀ سنگ تراشان جلفا کلیسایی بنا کردند. کاتولیک های فرقۀ کاپوسن در شهر اصفهان در شرق میدان و گاه مجاور قلعۀ تبرک، کلیسا و صومعه ای بنا نهادند. مبلغان کاتولیک به هیچ وجه اجازۀ تبلیغ میان مسلمانان را نداشتند؛ آنان آگاه شده بودند که در جُلفای اصفهان و روستاهای چَهارمَحال و بَختیاری و فَریدَن گروهی از اَرمَنیانِ پیرو مذهب گریگورین ساکن اند. مبلغان کاتولیک با ساختن کلیسا و تبلیغ درصدد تغییر مذهب ارمنیان برآمدند، و مشکلات فراوانی برای جامعۀ ارمنیان ایران پدید آوردند. سرانجام، با فرمان هایی که پادشاهان صفوی و قاجار صادر کردند، مبلغان کاتولیک از ایران اخراج شدند و به غائله خاتمه داده شد. نِستوری ها بیشتر در آذربایجان، خصوصاً روستاهای ارومیه، ساکن بودند. در ۱۲۱۹ش، کاتولیک های ژزوئیت در میان نستوریان به تبلیغ پرداختند. گروهی از نستوریان پیرو مذهب کاتولیک شدند، مبلغان آنان را کلدانی نامیدند. سامی هایی که امروزه در آذربایجان به نام آشوری و کلدانی معروف اند، از یک اصل و نژادند. آنان پیش از این جملگی پیرو آیین نستوری بودند و نستوری نام داشتند. لیکن بسیاری از ایشان به مذهب کاتولیک درآمدند. در ۱۲۲۴ش مبلغان امریکایی مذهب پروتستان به ایران آمدند و در منطقۀ ارومیه و مناطقی که نستوریان می زیستند به تبلیغ پرداختند. آنان نخست در کلیسای نستوریان تبلیغ می کردند، اما روحانیان نستوری با ایشان به مخالفت برخاستند و پروتستان ها ناگزیر کلیسایی در ارومیه بنا کردند. نستوری هایی که پیرو مذهب پروتستان شدند، آشوری نامیده شدند. مبلغان پروتستان در ۱۲۶۹ش به تهران آمدند و نخستین کلیسای خود را در ۱۲۴۵ش به نام کلیسای انجیلی پِطروس مقدس در خیابان رافائل (۳۰ تیر کنونی) ساختند و در تهران، جُلفای اصفهان، هَمِدان و دیگر شهرهایی که ارمنیان سکونت داشتند به تبلیغ پرداختند و شماری از اَرمَنیان همدان پیرو این آیین شدند. در ۱۲۷۳ش اُسقُف استوارت از زِلاندِنو، به ایران آمد. او گروه مبلغان کلیسای آنگلیکان را از جُلفا به اصفهان منتقل و بیمارستانی دایر کرد و در ۱۲۸۸ش کلیسای حضرت توماس را در ساختمان بیمارستان بنا نهاد. اَرمَنیان در ۱۲۸۰ش در ایران ۱۸۷ کلیسا، ۱۶۳ کشیش و ۷ دیر (وانک) داشتند. اَرمَنیان هم اکنون در شهرها و روستاهای ایران در حدود ۷۰ کلیسا دایر دارند. ارتُدوکس های روس در ۱۲۷۹ش به ارومیه آمدند و به تبلیغ پرداختند. گروهی از نِستوری های ارومیه به آنان پیوستند، ولی به موجب پیمان ۲۸ فوریۀ ۱۹۲۱ به تبلیغات ارتُدوکس ها پایان داده شد. بیشتر مذاهب مسیحی، ازجمله کاتولیک، گریگورین، نستوری، پروتستان و ارتُدوکس، در ایران کلیسا دارند و مراسم مذهبی خود را در این کلیساها برگزار می کنند.
wikijoo: مسیحیت_در_ایران