مسیحیت جزیره العرب

[ویکی فقه] مسیحیت جزیرة العرب. مجاورت و رفت و آمدهای مکرر تجاری به کشورهای مختلف از یک سو و پناه جویی دیندارانی که از ستم می گریختند و این سرزمین را ماوای خویش قرار می دادند از سوی دیگر، موجب شد که در کنار بت پرستی که بزرگ ترین دین شبه جزیره به حساب می آمد، ادیانی چون یهودیت، مسیحیت و ثنویت و دهریه نیز به سرزمین عرب راه یابند. این ادیان اگرچه رونق چندانی نداشتند؛ اما از عوامل تاثیرگذار فرهنگی و اجتماعی جامعه عربی به شمار می آمدند. اکنون به موقعیت مسیحیان جزیرة العرب خواهیم پرداخت.
از آنجا که برای نصاری به مانند یهودیان، مهاجرتی به حجاز و یمن رخ نداده، تعیین زمان دقیق ورود نصرانیت به جزیرة العرب از ابهام بیشتری نسبت به یهودیت برخوردار است.از زمانی که "کنستانتین" در سال ۳۱۲م. به آیین مسیحیت در آمد، رفته رفته این دین، بلاد رومیان را در بر گرفت تا اینکه در سال ۳۱۸م. به عنوان دین رسمی دولت روم شناخته شد؛ از آن پس سیاست دولت بیزانس بر نشر آیین نصرانیت بین اتباع خود و ارسال مبشرین مسیحی به خارج از محدوده قدرت خود قرار گرفت؛ اما نه به خاطر تقرب به خدا، بلکه از آن رو که مردم به سلطنتشان تمکین کرده، قلباً خاضع دولت روم گردند. این امر رقابت های شدید دینی میان دولت فارس و بیزانس را در پی داشت.از جمله سرزمین هایی که قیاصره روم در اندیشه نفوذ در آن بودند، یمن بود. از این رو مبشران مسیحی در قالب کاروان های تجاری و غیر تجاری به این دیار سفر می کردند و به تبلیغ آیین خود می پرداختند. حتی تجار مسیحی هم فرصت را غنیمت شمرده ، جهت به دست آوردن منفعت معنوی، علاوه بر سود مادی به تبلیغ آیین خود می پرداختند. از سوی دیگر راهبانی نیز در سرتاسر بلاد عرب به سر می بردند که از لذائذ دنیا دست شسته و با اعراب به مدارا زندگی می کردند. با آنها در خیمه هاشان به سر می بردند و از این رو به «اساقفه خیام» معروف بودند. نفوذ مسیحیت در بلاد شام و عراق و نیز حبشه، به گسترش این دین در جزیرة العرب سرعت بخشید. وجود قافله های تجاری بریّه و بحریه در این مناطق که دائماً بین این مناطق در حرکت بودند، روند مسیحی گری در عربستان را شدت می بخشید.

[ویکی فقه] مجاورت و رفت و آمدهای مکرر تجاری به کشورهای مختلف از یک سو و پناه جویی دیندارانی که از ستم می گریختند و این سرزمین را ماوای خویش قرار می دادند از سوی دیگر، موجب شد که در کنار بت پرستی که بزرگ ترین دین شبه جزیره به حساب می آمد، ادیانی چون یهودیت، مسیحیت و ثنویت و دهریه نیز به سرزمین عرب راه یابند. این ادیان اگرچه رونق چندانی نداشتند؛ اما از عوامل تاثیرگذار فرهنگی و اجتماعی جامعه عربی به شمار می آمدند. اکنون به موقعیت مسیحیان جزیرة العرب خواهیم پرداخت.
از آنجا که برای نصاری به مانند یهودیان، مهاجرتی به حجاز و یمن رخ نداده، تعیین زمان دقیق ورود نصرانیت به جزیرة العرب از ابهام بیشتری نسبت به یهودیت برخوردار است.از زمانی که "کنستانتین" در سال ۳۱۲م. به آیین مسیحیت در آمد، رفته رفته این دین، بلاد رومیان را در بر گرفت تا اینکه در سال ۳۱۸م. به عنوان دین رسمی دولت روم شناخته شد؛ از آن پس سیاست دولت بیزانس بر نشر آیین نصرانیت بین اتباع خود و ارسال مبشرین مسیحی به خارج از محدوده قدرت خود قرار گرفت؛ اما نه به خاطر تقرب به خدا، بلکه از آن رو که مردم به سلطنتشان تمکین کرده، قلباً خاضع دولت روم گردند. این امر رقابت های شدید دینی میان دولت فارس و بیزانس را در پی داشت.از جمله سرزمین هایی که قیاصره روم در اندیشه نفوذ در آن بودند، یمن بود. از این رو مبشران مسیحی در قالب کاروان های تجاری و غیر تجاری به این دیار سفر می کردند و به تبلیغ آیین خود می پرداختند. حتی تجار مسیحی هم فرصت را غنیمت شمرده ، جهت به دست آوردن منفعت معنوی، علاوه بر سود مادی به تبلیغ آیین خود می پرداختند. از سوی دیگر راهبانی نیز در سرتاسر بلاد عرب به سر می بردند که از لذائذ دنیا دست شسته و با اعراب به مدارا زندگی می کردند. با آنها در خیمه هاشان به سر می بردند و از این رو به «اساقفه خیام» معروف بودند. نفوذ مسیحیت در بلاد شام و عراق و نیز حبشه، به گسترش این دین در جزیرة العرب سرعت بخشید. وجود قافله های تجاری بریّه و بحریه در این مناطق که دائماً بین این مناطق در حرکت بودند، روند مسیحی گری در عربستان را شدت می بخشید.
مسیحیان یمن
انتشار مسیحیت در یمن را اوایل قرن چهارم میلادی بیان کرده اند و «نجران» نیز به عنوان مهم ترین موطن این دین در بلاد عرب، به شمار می آمد. نجران منطقه ای بود، کوهستانی در یمن که از توابع عدن و حضرموت به شمار می آمد. این منطقه در ده منزلی صنعا قرار داشته و از آنجا تا مکه بیست روز راه فاصله بود. رواج این دین در نجران را به یکی از پیروان این دین به نام "فیمیون" منسوب کرده اند. او مردی پارسا و کوشا و زاهد از بلاد شام بود که طی سفری تبلیغی توسط راهزنان ربوده و به اهالی بت پرست نجران فروخته شد. با تلاش های او و سپس "عبدالله بن تامر" آیین مسیحیت در نجران پا گرفت و رشد کرد. تا اینکه خبر آن به "ذونواس" حاکم حمیری یمن رسید. او به تحریک یهودیان بر نجرانیان سخت گرفت و تعداد زیادی از آنان را که تا بیست هزار نفر نیز بر شمرده اند، در آتش سوزاند. این امر خشم مسیحیان را در پی داشت تا اینکه با اعزام سپاه بزرگی از حبشه به یمن، انتقام سختی از آنان گرفتند.حضور بیست ساله حبشیان در یمن، موجب تقویت آیین مسیحیت در یمن شد. از این رو بسیاری از مردم به مسیحیت گرویدند. در این زمان کنیسه های مجلل بسیاری در یمن بنا گردید که کنیسه بسیار با شکوه نجران از مشهورترین آنها بود. کنیسه های «قلیس» در صنعا و نیز کنیسه های «مارب» و «ظفار» از دیگر کنیسه های مشهور یمن به حساب می آمدند.در این زمان، نصرانیت در قبایل «ربیعه» و «غسان» و بعضی از مردم «قضاعه» رواج یافت و به نقل "یعقوبی" بسیاری از بزرگان عرب نصرانی شدند. «قبیله طی» نیز از جمله قبایلی بود که مسیحیت در آن راه یافته بود و "عدی بن حاتم طایی" از چهره های بارز این دین در عربستان شمرده می شد. «مذحج» و «بهراء» و «سلیح» و «تنوخ» و «لخم» نیز از دیگر قبایل یمنی بودند که به آیین نصرانی گردن نهادند.
مسیحیان حجاز
مسیحیان منطقه حجاز را عمدتاً افراد غریبی تشکیل می دادند که در قالب اشتغال و تجارت و رقیّت، در منطقه حضور داشتند. به علاوه اینکه حضور مبلغان مسیحی در سرتاسر حجاز را نیز باید به جمع مسیحیان منطقه اضافه کرد. از آن جایی که مورخین از مقابله مسیحیان حجاز با مسلمانان، همچنان که درباره یهود نقل کردند، چیزی ذکر نکرده اند، این امر هم دلیل بر عدم قوت نصرانیت در منطقه حجاز می تواند، باشد.علاوه بر وجود بردگان سیاه و سفید غالباً مسیحی، در مکه و یثرب، عده ای از مردم مکه نیز به آیین نصرانیت در آمده بودند که از جمله آنها "عتبة بن ابی لهب" و "عثمان بن حویرث" و گورقة بن نوفل" بودند. از دیگر مواضع مسیحیان در حجاز، ایله و وادی القربی و تیماء و تبوک بودند که از منزلگاه های یهود به شمار می آمدند، با این حال تعدادی مسیحی در کنار یهودیان، زندگی می کردند. در طائف نیز به مانند، دیگر نقاط حجاز تعداد معدودی مسیحی به سر می بردند. آنان در انجام فرائض دینی آزاد بوده و بزرگان قوم بر آنان سخت نمی گرفتند. از جمله این افراد "عداس" بود.
مسیحیان شرق جزیرة العرب
...