مرکب

مرکّب خوش نویسی
مرکب خوش نویسی از مهم ترین ابزارهای یک خوش نویس است، و نوع سنتی آن برای کار خوش نویسی مناسب است و از انواع مرکب ها، جوهرها، و محصولات صنعتی و نوین نمی شود چندان بهره ای گرفت.
رنگ دانهٔ اصلیِ مرکّب خوش نویسی دوده است و مواد دیگری مانند صمغ عربی، زاج، و مازو نیز برای چسبندگی رنگ دانه ها و قوام یافتن مرکّب به آن می افزایند. امروزه در بازار، مرکب به دو صورت مایع و خشک عرضه می شود؛ مرکّب مایع، آمادهٔ استفاده است، اما مرکّب خشک را باید سایید، سپس آن را در آب جوشیدهٔ ولرم یا گلاب حل کرد. این محلول را باید در ظرف سربسته به نرمی و در مدت زمان طولانی تکان داد. به این عمل «صلایه دادن» می گویند. صلایه در کیفیت مرکّب و کشش آن بسیار مؤثر است.
در گذشته به مرکب، مِداد یا مَداد نیز گفته می شد، و این نام گذاری بدان جهت بوده که قلم را مَدَد می دهد و کمک می کند تا بنویسد. همچنین، نام «مرکّب» به این دلیل به کار رفته که از اجزاء مختلفی فراهم آمده است. کلمهٔ «مَداد» به رنگ های دیگر نیز گفته می شود، ولی رنگ سیاه بیشتر به کار کتابت می آید و به رنگ های دیگر گاه گاه احتیاج می افتد. رنگ سیاه درجاتی دارد:
۱ - سیاه مطلق ( پَرکلاغی یا حالک ) ، ۲ - سیاه معمولی ( قاتم ) ، ۳ - سیاه مایل به خاکستری ( سربی یا دَیجُور ) ، ۴ - سیاه طاوسی ( مایل به سبز یا مُدهام ) .
جهت جلوکیری از فسادِ مرکّب، باید آن را دور از آلودگی ها نگه داشت و در یا سرپوش دوات را در مواردی که با آن کار نمی کنند، بست، و هرازچندگاهی ( حدوداً یک ماه ) مرکّبِ داخل دوات را باید عوض کرد. لیقهٔ خوب نیز از خرابی مرکّب می کاهد.
برای رقیق کردن مرکّبِ خوش نویسی آب مقطر یا آب جوشیدهٔ سردشده از آب معمولی بهتر است، و مناسب تر از آن، گلاب یا آب ریحان یا آب مازوست. ( مازو برجستگی های کروی شکلی است که تحت اثر گَزِش حشرهٔ مخصوصی برروی جوانه های درخت بلوط مازو ایجاد می شود. این برجستگی ها حاوی شیرهٔ درخت مزبور است که به نام مازو موسوم است. در ترکیب مازو ۶۰ - ۷۰٪ تانن وجود دارد، به علاوه، مقدار کمی اسید کالیک و اسید آلاژیک و مقداری مواد گلوسیدی و آمیدون. در صنعت، از مازو جهت تهیهٔ مرکّب سیاه و رنگ کردن پارچه ها و نیز در چرم سازی استفاده می شود. )
امروزه مرکّب خوش نویسی به دو صورتِ جامد و مایع عرضه می شود. ساختِ مرکّب، روش های گوناگونی دارد، ولی متداول ترین آن، که درمیان خطاطان رایج است، بدین صورت است که ابتدا مقداری دوده ( برای رنگ سیاه، و انواع رنگ دانه های گیاهی برای رنگ های دیگر ) را در آب جوشیدهٔ سردشده حل می کنند و داخل آن زاج سفید می ریزند و سپس آن را با شعلهٔ کم می جوشانند؛ سپس آن را آرام آرام خنک می کنند. این روش، ساده ترین روش ساخت مرکّب است. البته در بعضی مواقع، زعفران، پوست گردو، و برخی مواد دیگر نیز به کار می رود.
منابع
در ویکی انبار پرونده هایی دربارهٔ مرکب موجود است.
فضائلی، حبیب الله، تعلیم خط، تهران، انتشارات سروش، ۱۳۵۶
حاجی آقاجانی، هادی، روش تدریس هنر، کتاب درسی اول راهنمایی، دفتر برنامه ریزی و تألیف کتاب های درسیِ وزارت آموزش و پرورش، تهران، ۱۳۷۳.
از ویکی پدیا
همچنین:
Ink is a liquid or paste that contains pigments and/or dyes and is used to color a surface to produce an image, text, or design. Ink is used for drawing and/or writing with a pen, brush, or quill. Thicker inks, in paste form, are used extensively in letterpress and lithographic printing.
Ink can be a complex medium, composed of solvents, pigments, dyes, resins, lubricants, solubilizers, surfactants, particulate matter, fluorescers, and other materials. The components of inks serve many purposes; the ink’s carrier, colorants, and other additives control flow and thickness of the ink and its appearance when dry.
Contents [hide]
1 Types
1. 1 Colorants
1. 1. 1 Pigments
1. 1. 2 Dyes
2 History
3 Health and environmental aspects
4 Writing and preservation
4. 1 Carbon
4. 2 Iron gall
5 Indelible ink
6 See also
7 References
8 Sources
9 Further reading
10 External links
[edit]Types
Magnified line drawn by a fountain pen.
Ink formulas vary, but commonly involve four components:
Colorants
Vehicles ( binders )
Additives
Carrier substances
Inks generally fall into four classes[1]:
Aqueous
Liquid
Paste
Powder
[edit]Colorants
Pigment inks are used more frequently than dyes because they are more color - fast, but they are also more expensive, less consistent in color, and have less of a color range than dyes. [1]
[edit]Pigments
Main article: Pigment
Pigments are solid, opaque particles suspended in ink to provide color. [1] Pigment molecules typically link together in crystalline structures that are 0. 1–2 µm in size and comprise 5–30 percent of the ink volume. [1] Qualities such as hue, saturation, and lightness vary depending on the source and type of pigment.
[edit]Dyes
Main article: Dye
Dye - based inks are generally much stronger than pigment . . .