مرز تاجیکستان–چین

مرز تاجیکستان–چین ( انگلیسی: China–Tajikistan border ) به صورت شمالی - جنوبی حدود ۴۱۴ کیلومتر طول دارد و شرق تاجیکستان ( ولایت مختار کوهستان بدخشان ) و منطقۀ غربی چین ( سین کیانگ ) را از هم جدا می کند. در شمال این منطقه مرز سه گانۀ چین، تاجیکستان و قرقیزستان و در جنوب آن مرز باریک میان تاجیکستان ( ولایت مختار کوهستان بدخشان ) و ولایت بدخشان افغانستان وجود دارد.
تاجیکستان در سال ۱۸۶۸ به روسیه ضمیمه شد. میان سال های ۱۹۱۷ تا ۱۹۲۱ تاجیک ها در برابر ارتش سرخ جنگیدند، اما این کشور در سال ۱۹۲۹ ضمیمۀ شوروی شدند. مرز کنونی در اصل بخشی از مرز طولانی میان شوروی و چین که از افغانستان تا مغولستان کشیده شده بود. در سال ۱۹۹۱ با انحلال شوروی تاجیکستان به استقلال رسید و این مرز از آن زمان مرز رسمی میان تاجیکستان و چین است. در ژانویۀ سال ۲۰۱۱ تاجیکستان قرارداد ۱۹۹۹ را تصویب کرد که براساس آن و با توجه به منابع مختلف ۱٬۰۰۰، ۱٬۰۱۰ یا ۱٬۱۵۸ کیلومتر مربع ( ۳۸۶، ۳۹۰ یا ۴۴۷ مایل مربع ) از زمین های کوه های پامیر به چین واگذار شود و اختلاف ۱۳۰ ساله را پایان داد و سبب شد تا چین از منطقۀ مورد ادعایش که بیش از ۲۸٬۰۰۰ کیلومتر مربع ( ۱۱٬۰۰۰ مایل مربع ) از سرزمین تاجیکستان بود، چشم پوشی کند. وزیر امور خارجۀ تاجیکستان گفت که این مقدار حدود ۵٫۵ درصد از منطقه ای است که پکن برای به دست آوردن آن تلاش می کرده است. قابل ذکر است که هر مایل مربع در حدود ۲٫۵۹ کیلومتر مربع است.
گذرگاه کولما ( یا قولما یا قره سو ) ( انگلیسی: Kulma Pass or Qolma Pass, also referred to as Karasu Pass ) تنها گذرگاه امروزی مرزی میان چین و تاجیکستان است. به طور تاریخی دو گذرگاه بئیک ( Beyik Pass ) و نزاتاش ( Nezatash Pass ) نیز به طور متقاطع وجود داشت.