[ویکی شیعه] مراجع ثلاث (سه گانه)، عنوانی است که در ۲ دوره به کار رفته است: این عنوان نشان از هم رای بودن یا همکاری این مراجع در برخی امور مثل سیاست بود. مراجع ثلاث یا آیات ثلاث یا ارکان ثلاثه عنوانی است که در جنبش مشروطه ایران برای محمد کاظم خراسانی، میرزا حسین خلیلی تهرانی و عبدالله مازندرانی به کار رفت. این سه مرجع تقلید ساکن نجف و از حامیان و رهبران نهضت مشروطه در ایران بودند.
مراجع ثلاث یا آیات ثلاث یا ارکان ثلاثه عنوانی است که در جنبش مشروطه ایران به محمد کاظم خراسانی، میرزا حسین خلیلی تهرانی و عبدالله مازندرانی گفته می شود. این سه مرجع تقلید از حامیان و رهبران نهضت مشروطه در ایران به حساب می آیند. میرزا حسین خلیلی تهرانی، از شاگردان شیخ مرتضی انصاری و صاحب جواهر بود. بعد از میرزای شیرازی، در نود سالگی، زعامت شیعه را عهده دار گردید و با ورود در مسائل سیاسی و اجتماعی، رونق و شکوه فراوانی به مرجعیت داد. وی به همراه آخوند خراسانی در ماجرای عزل ( استعفای ) اتابک اعظم ( عین الدوله ) نقش مؤثری داشته اند آخوند خراسانی صاحب کفایة الاصول را می توان رهبر نهضت مشروطه خواهی ایران دانست. وی به همراه عبدالله مازندرانی در مشروطه دوم با صدور بیانیه های فراوان در جهت به انحراف کشیده نشدن مشروطه در ایران تلاش کردند. ... [مشاهده متن کامل]
در ماجرای ستم های مستشاران بلژیکی که موجب خدشه دار شدن استقلال اقتصادی و فرهنگی شده بود، آخوند خراسانی، میرزا حسین خلیلی تهرانی و ملا عبداللّه مازندرانی در ۸ ربیع ۱۳۲۳ نامه ای به سید عبدالله بهبهانی در تهران نوشتند و از وی و مردم ایران خواستند تا موسیو نوژ ( ژوزف نوز ) بلژیکی را از کشور بیرون کنند و خلاف کاری های دولت مردان را به اطلاع شاه و مسئولین برسانند. در هجرت صغری ( حضرت عبدالعظیم ) و هجرت کبری ـ قم ـ علمای عتبات با تلگراف از وضعیت اطلاع حاصل نموده و اظهار پشتیبانی می کنند. نهایتاً علما در سال ۱۲۸۵ شمسی ( ۱۳۲۴ قمری ) موفق به کسب فرمان مشروطه و ایجاد حکومت مشروطیت می شوند. از علمای نجف دربارهٔ حکم شرعی مشروطه استفتا می شود. عده ای موافقت می کنند و دسته ای مخالفت نمی کنند، یعنی بی طرف می مانند. میرزا حسین خلیلی تهرانی، اولین شخصی از مراجع بود که مشروطه را امضاء کرد و پس از آن آخوند خراسانی، و ملا عبداللّه مازندرانی از امضاء کنندگان بودند که این سه نفر به مراجع ثلاث حامی مشروطه شهره می باشند. مراجع ثلاث پس از صدور فرمان مشروطیت و افتتاح مجلس شوررای ملی، طی نامه ای افتتاح مجلس را تبریک گفتند. ان قوانین مجلس شورای هی قوانین مقدسه و محترمه و هی فرض علی جمیع المسلمین… و آن الاقدام علی مقاومة المجلس العالی بمنزله الاقدام علی محاربة احکام الدین الحنیف. ( همانا قوانین مجلس شورا، قوانین مقدس و محترم است و بر مسلمین اطاعت از آنها واجب است و اقدام در جهت مخالفت با مجلس شورا به منزله اقدام در جهت محاربه با احکام دین حنیف است )