مدرسه تاجیه

[ویکی فقه] تاجیّه، مدرسه ای مشهور در بغداد، منسوب به مؤسس آن تاج الملک ابوالغنائم است.
تاج الملک به سبب رقابت با خواجه نظام الملک طوسی (مق ۴۸۵ق/۱۰۹۲م)، وزیر صاحب اقتدار ملکشاه سلجوقی (حک ۴۶۵-۴۸۵ق)، و از جهت ارادتی که به شیخ ابواسحاق شیرازی (د ۴۷۶ق/۱۰۸۳م) داشت، نخست دستور داد تا در گورستانی در باب ابرز (یا بِیَبْرَز، محله ای در بغداد) که جماعتی از پیشوایان شافعی، از جمله ابواسحاق، مدفون بودند، بر تربت ابواسحاق آرامگاهی ساختند و سپس در کنار آن، مدرسه ای به تقلید از مدرسۀ نظامیه ساخت و نام آن را «تاجیه» گذارد و بر شافعیان وقف کرد. تاجیه در ۴۸۲ق، با حضور تاج الملک که در این هنگام، مستوفی ملکشاه بود و فخرالاسلام ابوبکر قفال چاچی، شاگرد برجسته و معید درس ابواسحاق، برای القای نخستین درس، افتتاح گردید و نام گذاری شد؛ علاوه بر مدرسه، بعدها آن گورستان و محله نیز به تاجیه معروف شدند.
مدرسان مدرسه
قفال چاچی به عنوان اولین مدرس این مدرسه نزدیک به یک ربع قرن بدین کار ادامه داد و سرانجام پس از مرگِ کیاهراسی (د ۵۰۴ق/۱۱۱۰م) مدرس نظامیۀ بغداد، به جانشینی او برگزیده شد و تدریس در تاجیه را ترک گفت. استاد دیگر مدرسۀ تاجیه، شرف الدین یوسف دمشقی (د ۵۶۳ق/ ۱۱۶۸م) بوده است و چنان که آورده اند: «در این مدرسه ساکن بود و با درس های خود کهنگی آن را نو ساخت» از همین تعبیر به خوبی برمی آید که استادان در مدرسۀ تاجیه اقامت داشته اند؛ همچنین می توان دریافت که مدرسۀ تاجیه در نیمۀ اول سدۀ ۶ق دستخوش رکود علمی و آموزشی بوده است، اما از مجالس وعظ برخی از فقیهان در این مدرسه، گزارش هایی در منابع موجود است که کم و بیش حکایت از فعال بودن این مرکز آموزشی دارد. از جمله ابوالوفا عبیدالله بن هبةالله از مردم اصفهان، مشهور به شَفَرْوَد از واعظان حنفی مذهب، احمد غزالی، برادر محمد غزالی، ابومحمد چاچی (د ۵۲۸ق/۱۱۳۴م)، فرزند و شاگرد قفال چاچی که مجلس وعظی در تاجیه برپا می کرده اند.
تحصیل کردگان مدرسه
اگرچه در منابع از دانش آموختگان مدرسۀ تاجیه یاد نشده است، اما به نظر می رسد که علاوه بر ابومحمد چاچی، برخی از شاگردان و راویان قفال چاچی، همچون: ابومُعَمَّر بقاء بن عمر اَزَجی، ابوالحسن علی بن احمد یزدی، ابوبکر ابن نَقور، شهدة الکاتبه و ابوطاهر سلفی بایستی از تحصیل کردگان مدرسۀ تاجیه بوده باشند.
فعالیت مدرسه
...