مدارا

[ویکی اهل البیت] «رفق» به معنای نرمی در گفتار و کردار است و مدارا یعنی ملایم بودن با مردم و خوش برخوردی. معنی این دو واژه به یکدیگر نزدیک است.
مدارا، ضرورت زندگی اجتماعی
آدمی همه روزه با انسان های متعددی سروکار دارد که هر یک با رفتار و روحیه ای مخصوص زندگی می کنند؛ یکی سالم است، دیگری بیمار، سومی شادمان، چهارمی غمگین و... بهترین نوع برخورد با همگان همان «رفق و مدارا» است که امیرمؤمنان امام علی علیه السلام فرمود: «الرِّفْقُ مِفْتاحُ الصَّوابِ وَ شیمَةُ ذَوِی الْالْبابِ؛ ملایمت، کلید درستی و روش خردمندان است».
تجربه نشان داده است که هیچ کس بدون خصلت رفق و مدارا در زندگی موفق نبوده است؛ خشک و خشن بودن در خانه، کانون خانواده را به پادگان نظامی تبدیل می کند؛ در اداره سازمان و کارخانه و بازار، کارساز نخواهد بود؛ دوستان را از انسان می رنجاند و همسایگان را دلسرد می کند. اهمیت این خصلت به حدی است که خداوند، آن را بر سرآمد رهبران الهی (پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله) واجب کرده است و ایشان می فرماید: «امَرَنی رَبّی بِمُداراةِ النَّاسِ کَما امَرَنی بِاداءِ الْفَرائِضِ؛ پروردگارم مرا به مدارای با مردم فرمان داده همچنان که به ادای واجبات فرمانم داده است».
و در سخن دیگر آن را نیمی از ایمان دانسته که بدون آن، ایمان فرد و جامعه کامل نخواهدبود: «الْمُداراةُ نِصْفُ الْایمانِ؛ مدارای با مردم، نصف ایمان است».
عقل، تجربه و دین بر ضرورت و حیاتی بودن رفاقت و نرمی با اعضای خانواده، همکاران، هم کیشان، هم میهنان و همنوعان، هم کلامند و همین امر ایجاب می کند که همگان، در خانه و خیابان، در مسجد و مدرسه، در مزرعه و کارخانه و باآشنا و غریبه و سرانجام در طول زندگی، با دیگران گرم و صمیمی باشند و با نرمی و خوش رویی برخورد کنند و از هر گونه تندی و خشونت، بداخلاقی و بدزبانی، ایجاد رعب و وحشت و درگیری غیرضروری پرهیز نمایند.
صفات و کردار کمال بخش، در برخی موارد با یکدیگر تضاد ظاهری دارند و هنر انسان در این است که بتواند میان چنین صفات و کرداری را جمع کند. و بداند که هر کدام، مناسب چه حال و مقامی است. در طول هشت سال دفاع مقدس، رزمندگان چنین هنری را داشتند؛ از یک سو می بایست در برابر دشمن غدار و متجاوز، قاطعانه بایستند و آتش دفاع خود را بر آنان فروریزند و از سوی دیگر، با اسیران دشمن - که تا چند لحظه قبل در مقابلشان می جنگیدند - رفق و مدارا کنند!
قاطعیت و نرمی نیز در ظاهر، همخوان نیستند ولی امیرمؤمنان علیه السلام می فرماید: «اخْلُطِ الشِّدَّةَ بِرِفْقٍ وَارْفُقْ ما کانَ الرِّفْقُ اوْفَقَ؛ قاطعیت را با نرمی ممزوج کن و تا جایی که نرمی کارساز است، نرمی پیشه کن».