محمد ساعد مراغه ای

روایت مظفر بقائی: وی می گوید ساعد الملک به سفیری ایران در تفلیس در عهد ناصری ( حدود ۱۸۶۵ ) منسوب شده آشپزباشی خود صمد آقا را به همراه خود می برد که محمد فرزند این صمد آقا نیز همراه می شود و در تفلیس تحصیل می کند. بعدها پرنس ارفع جای ساعدالملک را می گیرد و محمد نیز از لقب ساعد استفاده می کند. زمانی که پرنس ارفع به استانبول منتقل می شود محمد ساعد را با خود می برد که بعدها جانشین پرنس ارفع می شود.
بعد از بازگشت به ایران وارد خدمت در وزارت امور خارجه شد. تا سال ۱۳۰۰ در شهرهای مختلف قفقاز با سمت کارمند و نایب کنسول و کنسول مشغول خدمت بود و پس از آن به عنوان کنسول ایران در آنکارا مأمور شد. مأموریت ساعد در ترکیه یازده سال به طول انجامید و غالباً مستشار یا کاردار سفارت بود.
محمد ساعد در سال ۱۳۱۱ به ایران بازگشت و با سمت والی به آذربایجان رفت. نزدیک به دو سال در این سمت بود. پس از آن در سمت های مختلف در وزارت خارجه خدمت کرد. در ۱۳۱۶ با سمت وزیر مختاری ایران به ایتالیا رفت، و در فروردین ۱۳۱۷ سفیر کبیر ایران در شوروی شد و تا اسفند ۱۳۲۰ در آنجا ماند.
در شهریور ۱۳۲۰ هنگام اشغال ایران به دست نیروهای شوروی و انگلیس، ساعد در مسکو بود و در شب ۳ شهریور ۱۳۲۰ مولوتف وزیر خارجه شوروی او را احضار کرد و حملهٔ قوای کشور خود را به ایران به اطلاع او رساند. در ۱ بهمن ۱۳۲۰ در تهران اعلام شد که محمد ساعد سفیر ایران در اتحاد جماهیر شوروی به محل مأموریت خود بازگشت و سال ها بعد معلوم شد که ساعد در انعقاد پیمان سه گانه که در زمستان ۱۳۲۰ در تهران به تصویب مجلس رسید نقش عمده ای داشته و با همکاری سفرای انگلیس، آمریکا و مولوتف، زمینه آن در مسکو فراهم آمده بوده است.