محمد بن حسن شیروانی

[ویکی فقه] در این نوشتار سعی شده به معرّفی یکی از دانشوران اسلامی پرداخته شود؛ فرزانه ای که در گسترش فرهنگ «اجتهاد» نقش به سزایی داشته و دقّت و ژرف نگری اش، زبانزد بزرگان است. شهرت این عالم بزرگ «ملاّ میرزای شیروانی» است و به «مدقّق شیروانی» نیز معروف است.
خطّه شیروان، (عدّه ای زادگاه وی را شیروانِ استان خراسان دانسته اند و برخی شروان کشور آذربایجان و منطقه قفقاز که در هر صورت، در آن زمان جزو شهرهای ایران بزرگ شمرده می شدند.
اعتمادالسلطنه، مطلع الشمس، جلد اوّل و دوم، ص۲۸۲.
نوجوان شیروانی پس از فراگیری مقدّمات، برای تکمیل دانش خود چاره ای جز هجرت نمی دید. در آن زمان، حوزه علمیه اصفهان پذیرای عالمان و طلاّب فراوانی بود زیرا تاسیس اوّلین حکومت گسترده شیعه (صفویه)، پایتخت شدن اصفهان و حمایت پادشاهان صفویه از اهل علم، باعث رونق گرفتن مباحث و محافل علمی شده و حوزه علمیه اصفهان مورد توجّه فرهیختگان قرار گرفت.
ر. ک: دوانی، علی، مفاخر اسلام، علی دوانی، ج۸.
ملاّ میرزای شیروانی که سالیانی چند، نزد مجلسی اوّل (ملاّ محمّدتقی) به یادگیری علوم مشغول بود، به سبب برخورداری از امتیازاتی چون: عبادت، تقوا، اخلاق نیک، علم و ژرف نگری مورد احترام و تکریم استادش قرار و گرفت سرانجام به افتخار دامادی وی نایل آمد و بر موقعیت دینی و اجتماعی اش افزوده گشت. (در همه منابع به این مسئله (دامادی خاندان مجلسی) اشاره شده است.)بی گمان زندگی هر فردی، خواه ناخواه، با زندگی خانواده و بستگان همسر ارتباط دارداز این رو، نکاتی را می توان بیان داشت:پدرزن شیروانی یعنی ملاّ محمّدتقی مجلسی اصفهانی (۱۰۰۳-۱۰۷۰ هـ. ق.) ، یکی از عالمان بزرگ شیعه است که از دانش فراوان وی افراد زیادی بهره مند شده اند. او دارای سه پسر و چهار دختر بود.پسران دانشمندش عبارتند از: ملاّ عزیزالله (متوفّای ۱۰۷۴ هـ. ق.) ملاّ عبدالله (متوفّای ۱۰۸۴ هـ. ق.) و ملاّ محمّدباقر، معروف به «مجلسی دوم» (۱۰۳۷-۱۱۱۰ هـ. ق.). دامادهای فقیه و بزرگوارش عبارتند از: ملاّ محمّدصالح مازندرانی (متوفّای ۱۰۸۶ هـ. ق.) ملاّ محمّدعلی استرآبادی (۱۰۱۰-۱۰۹۴ هـ. ق.) میرزای شیروانی (۱۰۳۳-۱۰۹۸ هـ. ق.) و میرزا کمال الدّین محمّد فسایی (زنده در ۱۱۰۳ هـ. ق.). (برای آشنایی بیشتر،
ر. ک: دوانی، علی، مفاخر اسلام، ج۸.
...