مبادی قیاس ها

[ویکی فقه] به طور کلی معارف متعارف بشری به دو قسم "حصولی" و "حضوری" تقسیم می شود.
در علوم حضوری به دلیل این که میان نفس و اشیا، تصویری در بین نیست که از طریق آن به اشیا علم پیدا کند، لذا خطابردار و نیازمند استدلال نیست. ولی اجمالا در علوم حصولی برای اثبات آن نیازمند اقامه دلیل هستیم. لیکن روشن است که اگر تمام علوم حصولی نیازمند اثبات باشند در این صورت هیچ معرفتی حاصل نخواهد شد؛ زیرا هر دلیلی به نوبه خود نیازمند اقامه حجت است و این سیر توقف بر نمی دارد، در نتیجه هیچ معرفتی حاصل نخواهد شد. عدم حصول معرفت حصولی نسبت به هیچ چیز از جمله اموری است که به علم حضوری بطلان آن آشکار است، زیرا هرکس بالوجدان و با علم حضوری می یابد که نسبت به بسیاری از امور علم حصولی دارد.
علوم پایه و غیر پایه
از این جهت منطق دانان معارف و باورهای متعارف بشری را به دو قسم پایه و غیر پایه تقسیم کرده اند. در معارف و باورهای پایه که از آن به "مبادی قیاس ها" یاد می شود نیازی به اقامه حجت نیست، ولی در معارف و باورهای غیر پایه ناگزیر باید دلیل اقامه شود. این نکته منطق دانان را به سمت مشخص کردن معارف و باورهای پایه که نیازی به استدلال ندارند سوق داده است و چند چیز را به عنوان مبادی قیاس ها نام برده اند. البته در این مبادی نیز حکم یگانه وجود ندارد، برخی از آن ها به گونه ای است که برای انسان معرفت قطعی ایجاد می کنند، برخی دیگر به نسبت درجاتی که از یقین دورتر می شوند نام های دیگر به خود می گیرند.
مبادی اقیسه
به طور کلی از هشت چیز به عنوان مبادی اقیسه نام برده اند: یقینیات، مظنونات، مشهورات، وهمیات، مسلمات، مقبولات، مشبهات و مخیلات.برای کسی که در پی شناخت حقیقت است جز یقینیات، سایر اقسام مفید نیستند، اما منطق دانان از همه این اقسام به تناسب بحث می کنند و حدود و ثغور هر یک را مشخص می سازند.
← اقسام یقینیات
...