ماشین پنبه پاک کن

ماشین پنبه پاک کن ( به انگلیسی: Cotton gin ) ؛ ( کوتاه شدهٔ "Cotton engine" ) ، دستگاهی است که با سرعت و آسانی، الیاف پنبه را از دانه های پنبه جدا می کند. این فرایند به افزایش بهره وری و روند تجاری سازی پنبه کمک فراوانی کرد. الیاف جداسازی شده، در تولید لباس و سایر پوشاک مورد استفاده قرار می گیرند و دانه های پنبه نیز برای کاربردهای دیگری چون تهیه روغن پنبه دانه، کنجاله پنبه دانه و … مورد بهره برداری قرار می گیرند.
ماشین های غلتکی دستی از سال های آغازین ۵۰۰ میلادی در شبه قاره هند و سپس در مناطق دیگر مورد استفاده قرار می گرفت. [ ۱] به گفتهٔ لاکویت ( Lakwete ) تاریخ نگار، ماشینِ غلتکیِ چرخ دنده ای حلزونیِ هندی نیز حدوداً در قرن شانزدهم اختراع شد، [ ۲] به گفتهٔ او، تا به امروز این ماشین دستی بدون تغییر باقی مانده است.
نخستین ماشین پنبه پاک کن مکانیکی مدرن توسط مخترع آمریکایی ایلای ویتنی در سال ۱۷۹۳ ساخته شد و در سال ۱۷۹۴ به ثبت رسید. ماشین ویتنی با ترکیبی از یک صفحهٔ سیمی و قلاب های سیمی کوچک برای کشیدن الیاف پنبه استفاده می کرد؛ در حالی که برس ها نیز به طور مداوم پرزهای پنبه ای پراکنده را کنار می زدند تا از گیر کردن و قفل شدن چرخک ها جلوگیری شود. این ماشین صنعت پنبه را در ایالات متحده متحول کرد، اما به طور ناخواسته منجر به رشد برده داری در جنوب آمریکا نیز شد. ماشین ویتنی کشاورزی پنبه را سودآورتر کرد، صاحبان مزارع مزرعهٔ خود را گسترش دادند و به برده های بیشتری هم برای کاشتن و چیدن پنبه نیازمند شدند؛ ویتنی دستگاهی برای برداشت پنبه اختراع نکرد، هنوز هم باید با دست چیده می شد.
اختراع او نقشی کلیدی در انقلاب صنعتی و اوج گیری اقتصاد ایالت های جنوبی پیش از جنگ داخلی آمریکا داشت. از طرفی این اختراع، سبب افزایش گسترده برده داری در ایالت های جنوبی آمریکا شد که در ادامه به دو دستگی گسترده میان موافقان و مخالفان برده داری و سرانجام، به ایجاد جنگ داخلی آمریکا منتهی شد. [ ۳] [ ۴] [ ۵]
پنبه پاک کن های خودکار مدرن امروز از سیلندرها و اره های تمیز کنندهٔ چندگانه استفاده می کنند و بهره وری بسیار بالاتری نسبت به پیش سازهای دستی خود ارائه می دهند.