مارمولک بی پا

عبارت مارمولک بی پا اشاره کننده به چندین گروه از مارمولک ها است که به صورت مستقل اندام هایی را از دست داده اند یا یک سری از اندام های حرکتی آن ها ( کوتاه شده و ) بی استفاده مانده است. [ ۱] [ ۲] این نام، نام غیررسمی برای خانوادهٔ پایگوپودیدا ( Pygopodidae ) است اما بسته به آنکه در کدام منطقه از جهانیم، برای اشاره به گروه های دیگر مانند انگوئید بی پا استفاده می شود. [ نیازمند منبع] ویژگی هایی که مارمولک بی پا را از مار تفکیک می کند عبارتند از: داشتن پلک چشم، داشتن گوش بیرونی، نداشتن پولک های پهن بر روی شکم، داشتن زبان معمولی به جای زبان چنگالی و/یا داشتن دم بسیار بلند ( برخلاف مارها که اندامی کشیده و دمی کوتاه دارند ) . [ ۱]
بسیاری تیره های مارمولک ها اندام های حرکتی خود را از دست داده اند یا این اندام ها آنقدر کوتاه شده اند که در جابجایی به آن ها کمک نمی کنند، در زیر چند نمونه آورده شده است:[ ۱]
• انگوئید - دارای ۷۳ گونه که ۱۳ مورد از آن ها در سرده های افیسوروس ( Ophisaurus ) ، مارمولک شیشه ای و انگوئیس ( Anguis ) از اوراسیا و آمریکای شمالی، پا ندارند.
• مارمولک های کمربنددار - یک تیرهٔ آفریقایی با ۶۶ گونه که یک گروه از آن ها به نام Chamaesaura بی پا است.
• Pygopodidae شامل ۴۴ گونه متعلق به سرده های Aprasia, Delma, Lialis, Ophidiocephalus , Paradelm, Pletholax و Pygopus و همگی بومی استرالیا غیر از دو گونهٔ مربوط به Lialis که در گینه نو هم یافت می شوند. Pygopodidae ها کاملاً بی پا نیستند آن ها پاهای پیشین را از دست داده اند اما همچنان از اندامهای پشتی برخوردارند هرچند که این اندام های پشتی هم انگشت ندارند. [ ۲]
• Dibamidae شامل ۲۳ گونه که همگی پا ندارند و نزدیک به کور یا کاملاً کورند.
• Anniellidae شامل یک سرده با ۶ مارمولک بی پا که در مرکز و جنوب کالیفرنیا و باخا کالیفرنیا، مکزیک زندگی می کنند.
• Gymnophthalmidae
• سقنقور
۱۹۰ گونهٔ کرم - مارمولک ها در کرمی مارمولکان متعلق به زیرگروه دیگری از پولک داران است و در این مبحث جای نمی گیرد.