ماءالاصول. [ ئَل ْ اُ ] ( ع اِ مرکب ) مایعی دارویی است که ظاهراً از بیخ نباتی چند گیرند. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ). دارویی که از بیخ و تخم و روغن گیاهان تهیه می شده و در معالجه صداع بکار می رفته است. در هدایة المتعلمین فی الطب در باب صداع آمده است : و بود که سبب دردسر بخارات گرم بود... علاج این بیماری چنان بودکه... و الا ماءالاصول بخورد... و صفت ماء الاصول : بگیرد کرفس و تخم رازیانه و... صاحب ذخیره خوارزمشاهی طریقه ساختن این دارو را چنین آورده است : بگیرند پوست بیخ کرفس و پوست بیخ بادیان از هریکی ده درم ، تخم بادیان و تخم کرفس از هریکی پنج درم و نانخواه و انیسون از هریکی چهار درم ، سنبل و اذخر و گل سرخ از هریکی سه درم ، همه را در ده من آب بپزند تا به نیمه باز آید و بپالایند، شربت از سی درم تا چهل درم با سه درم روغن بادام تلخ و شیرین نیمانیم. ( ذخیره خوارزمشاهی ، از یادداشت به خط مرحوم دهخدا ). و رجوع به هدایة المتعلمین چ جلال متینی چ دانشگاه مشهد ص 228 شود.
