لیل اباد

لیل آباد. لیل آباد ( لیلی آباد ) یا لیلاوا از کوی های قدیمی تبریز است که در جنوب این شهر است، از شمال به کوی میارمیار ( مهادمهین و ارمنستان ) ، از جنوب به کوه های یانیق داغ، از خاور به کوی چرنداب ( خیابان طالقانی ) ، از باختر به کوی بارناوا ( بارون آواک ) و اهراب و گزران ( گازران ) و خیابان خیام و لاله زار می رسد. [ ۱]
در قدیم ارتباط کوی لیل آباد با کوی های دیگر از راه گذرها و کوچه های بزرگ بود ولی نخستین بار خیابان شریعتی ( شهناز پیشین ) در سال ۱۳۲۹ احداث شد. سپس خیابان های نوینی چون هفده شهریور باختری ( قدیم ) ، هفده شهریور خاوری ( خیابان شهید قاضی نوین ) ، خیابان صائب ( زندان پیشین ) و خیابان پاستور ساخته شدند. مرکز کوی لیل آباد در قدیم مقابل مسجد مشهدی ایمان ( رنگلی مسجد ) و میدان مقابل مسجد حاج میرزا آقا فرشی ( شاهرضای پیشین و امام رضای امروزی ) بوده است. کوی لیل آباد در گذشته دارای قنات های فراوان بود که از کوه یانیق سرچشمه می گرفتند و همه باغ ها و خانه ها را آبیاری می کردند. نادر میرزا در این باره می نویسد:
. . . . . آبشخور این محله از قنات های والمان، حاج محمدباقر، چشمه آقا پهلوان هیبت بوده است. ارامنه شهر در این محله بیشتر سکونت دارند. بدین کوی چندین خانوار عیسوی است. معبدی نیز درست کرده اند. مسلم است کدخدای عیسویان حاجی امیرخان کندوزان و مسلمانان را حبیب الله خان و این کوی و چرنداب هر دو به جانب جنوبند. . . . . [ ۲]
این کوی و جنوب شهر را چندین رشته قنات بوده که نادر میرزا از آنها یاد کرده است:
. . . . . قنات حاج محسن، قنات توماس، قنات پهلوان، سلطان بزرگ، سلطان کوچک، هیبت، زعفرانلو، قنات حکیم صاحب پزشک انگلیسی، قنات حاج محمدباقر، قنات کورجان، قنات حاج سیدحسین. . . . . [ ۳]
در زبان ترکی آذربایجانی واژهٔ «لیل» به معنای رسوب، ته نشست و گل آلود است. [ ۴] بنا بر این لیل آباد جائی بود که در گذشته در اثر عبور سیلاب ها همواره پوشیده از گل و لای بود، به ویژه در قدیم سیلاب های یانیق داغی به سوی این محل جاری بوده اند.
از کوی و برزن های وابسته به این کوی می توان از کوی لک لر، کوی واعظ، کوی آقاعلی، گنجعلی بیگ ( هفده شهریور ) ، کوی مایان نی لار ( خیابان صائب ) ، کوی یوسف خان ( خیابان پاستور ) ، قره باغلی لار، کوی غزل ( محله ارمنی نشین ) ، کوی والمان، کوی قناره و حاتم بیک نام برد.