لری

چوپان میگن چوپون و . . . . . به قول معروف فارسی کج و کوله هستش و اصلا بافت جدایی ندارد. اسعد بختیاری در کتاب تاریخ بختیاری که خودش یه لور محسوب میشه به صراحت اعتراف کرده لوری همان فارسی هستش و میگه لوری همان فارسی شکسته هستش .

غیرت و وی مردی
ایرم نیورگردم
د بهیه تو بردم
وقتی که تی تو عاشقی
نیاره واکردی
بیعار و خوم بیعار و خوم
غریب و درد وبار و خم عشقم
ذلیل و مو ذلیل و مو
مپرس مپرس دلیل و مو پشکُم
تو نگو نیخواسم
بازی دا احساسم
خشکه همو روز اول
بِی دل نیوفتاسم
ای رویوم ای رویوم
ورگرد که نابویم
به او خدا اگر نیی
اسمته نیشناسم
غرورمه له کردی
ها خوب نگه کردی
مردی نه که یه نصف شو
گفتی دوسش داری
ورگرد و والونوم
د قرص هم نیخونم
و کو برم و کو بیام
و دهس بیعاری
بیعار و خوم بیعار و خوم
غریب و دردوبار و خوم عشقم
ذلیل و مو ذلیل و مو
نپرس نپرس دلیل و مو پشکم
بیعاری 2

اتابکان لر بزرگ تا نیمه اول قرن نهم باقی بودند و آخرین ایشان که غیاث الدین کاوس نام داشت به دست سلطان ابراهیم بن شاهرخ تیموری برافتاد و سلسله ایشان انقراض یافت.
غیر از این سلسله یک سلسله کوچک دیگر از�اتابکان لر کوچک�نیز در ناحیه لر کوچک حکومت می کرده و از اوایل قرن هفتم تا قرن دهم در آن ناحیه باقی بوده اند

عمادالدین پهلوان بن هزاراسب از ۶۲۶ تا ۶۴۲.
نصرةالدین کلجه پسر هزاراسب از ۶۴۲ تا ۶۴۹.
تکله پسر هزاراسب از ۶۴۹ تا ۶۵۶.
شمس الذین الب ارغو پسر هزار اسب از ۶۵۶ تا۶۷۲.
یوسف شاه بن الب ارغو از ۶۷۲ تا ۶۸۸.
افراسیاب بن یوسف شاه از ۶۸۸ تا ۶۹۵.
نصرةالدین احمدبن یوسف شاه از ۶۹۵ تا ۷۳۰.
یوسف شاه دوم بن نصرةالدین احمد از ۷۳۰ تا ۷۴۰.
افراسیاب دوم بن نصرةالدین احمد از ۷۴۰.
نورالوردبن سلیمان شاه بن اتابک احمد تا ۷۵۷.
اتابک پشنگبن سلغرشاه بن اتابک احمد از۷۵۷ تا ۷۹۲.
پیر احمدبن اتابک پشنگ از ۷۹۲ تا ۷۹۸.
ابوسعیدبن پیر احمد تا ۸۲۰.
شاه حسین بن ابی سعید از ۸۲۰ تا ۸۲۷.
غیاث الدین کاوس بن هوشنگ.
( لر بزرگ در لغت نامه دهخدا )
مؤسس این سلسله ابوطاهر است که از, نوادگان محمد کر سلک کر هرمز ساسانی است. از قرن دوم یکی از اولاد شاهزاده گان نسل اردشیر ساسانی بعد از تسلط اعراب درقرن دوم هجری شوکتی به هم می رساند ومجدد درفکر عظمت از دست رفته ایرانیان می افتد رهبری این قوم ایرانی تبار شخصی بنام ملک سلک بوده ملک سلک ابتدا درقرن دوم جماعتی از ساکنان زاگرس مرکزی را دور خود جمع می کند وتشکلی قومی ایرانی تحت عنوان اقوام لر گرد که درمعنا یا کوچرو بودند که امروز به عنوان لرهای شبانکاره معروف هستند بسیاری از سنوات راجع به سلطنت ایشان تحقیقی نیست. پایتخت این امرا در شهر�ایذه� ( ایدج ) بود و یوسف شاه ثانی از این سلسله شوشتر و بصره را نیزگرفته.
اتابکان لر بزرگ تا نیمه اول قرن نهم باقی بودند و آخرین ایشان که غیاث الدین کاوس نام داشت به دست سلطان ابراهیم بن شاهرخ تیموری برافتاد و سلسله ایشان انقراض یافت.
غیر از این سلسله یک سلسله کوچک دیگر از�اتابکان لر کوچک�نیز در ناحیه لر کوچک حکومت می کرده و از اوایل قرن هفتم تا قرن دهم در آن ناحیه باقی بوده اند

می کنند. در بین گویش های زبان لری گوش بختیاری بیشترین تعداد گویشوران را به خود اختصاص می دهد و در عین حال شباهت بسیاری به گویش لری جنوبی دارد. مهمترین مراکز تکلم گویش بختیاری زبان لری در خوزستان و در شهرهایی چون مسجدسلیمان، ایذه ، دزفول و. . . و در استان چهارمحال و بختیاری و لرستان و همچنین در شهرستان های فریدن، فریدونشهر، چادگان و بوئین میاندشت استان اصفهان است. لازم به ذکر است زبان لری از جمله زبان های ایرانی است که کمتر تحت تاثیر لغات عربی قرار گرفته است.

زبان های لری خود به دو گروه متمایز متناظر با تمایز بین لر بزرگ و لر کوچک تقسیم می شوند. زبان لری همانند زبان فارسی نواده ای از زبان پارسی میانه است و واژه های آن همانندی بسیاری با فارسی دارد. ریشه زبان های ایرانی، لری - بختیاری و سایر گویش های لری مانند زبان فارسی به پارسی میانه و از طریق پارسی میانه به پارسی باستان برمی گردد؛ زبان شناسانی دیگر لری را یک زنجیره گویشی از گویش های ایرانی جنوب غربی بین گونه های فارسی و کردی دانسته اند که میان مردم لر در غرب و جنوب غرب ایران رایج است و خود از گویش های مختلف تشکیل شده است. به عبارت دقیق تر این خانواده یک گروه جدا اما مرتبط از چند زیرگروه پیوسته از ایل ها و طایفه هاست که شناخته شده ترین این گروه ها عبارتند از: بالاگریوه یا پهلی یا فیلی، ممسنی، بختیاری، بویراحمدی، کهگیلویه و ممسنی، ثلاثی و گاه کمزاری.

اصولا واژه لر را برای اولین بار در نوشته های بعضی از مورخین و جغرافیدانان قرن ۴ و بعد از آن می بینیم که اغلب بصورت اللریه، لاریه، اللور و لوریه ضبط شده است. با این حال هیچگونه نظری درباره وجه تسمیه قوم لر ابراز نشده است تا قرن ۸ که افرادی چون حمدالله مستوفی مطالبی را بیان کرده اند و این اظهارنظرها تا حال حاضر هم ادامه داشته است. به هرحال نظریات مربوط به وجه تسمیه قوم لر را می توان به سه گروه تقسیم کرد. اول اینکه برخی لرها را از نسل شخصی بنام لر دانسته اند. دوم اینکه کلمه لر را مشتق از کلمات ایرانی چون لهراسب و غیره گرفته اند و بالاخره سوم اینکه واژه لر نسبت مکانی دارد که آنهم به نوبه خود چند وجه است: لر محلی در ولایت مانرود یا مایرود است که جایگاه اولیه لرها بوده. واژه لر مخفف اللور است که آنهم نام شهری در شمالغرب دزفول بوده. برخی نیز کلمه لر را تحریف شده واژه لیر یعنی کوههای پوشیده از جنگل تعبیر کرده اند.
در پایان باید گفت هر چند که ایل ها و طوایفی که هم اکنون به نام قوم لر شناخته می شوند، در گذشته دارای نامهای دیگری بوده اند؛ اما مهم این است که همین ایل ها و طوایف به دلایل گوناگون از جمله اشتراکات نژادی ، تاریخ و فرهنگ مشترک و … در طول تاریخ متحد و پشتیبان یکدیگر بوده اند و نسبت به دیگر اقوام ایرانی، با همدیگر احساس نزدیکی ، هم آوایی و قرابت بیشتری داشته اند.
با اندکی تصرف و تلخیص
منبع:
کتاب قوم لُر نوشته دکتر سکندر امان اللهی بهاروند

- بختیاری ) گرفته شده باشد، یعنی گندن های شاپور که به مرور به گندی شاپور تبدیل شده باشد. این معنی از معانی مهجور برای این نام تاریخی زیبنده تر و با گویش مردمان پیرامون این میراث فرهنگی همخوانی شایسته تری نیز دارد. ساختمان با ستون های استواری که شاپور پی ریزی کرد. نه چندان و نه آسمان ریسمان بافتن های زائد.

بیون که درد دیریت گل کرده پیرم
وقتیکه اُومی خَوَر کُن تا بیایُم
وَ زِر پاتَ عزیزم مُو فرش گُل بکارُم