لامبدا - سی دی ام ( به انگلیسی: Lambda - CDM ( ΛCDM ) ) یا ماده تاریک سرد لامبدا، حاصل پارامتری سازی مدل مه بانگ در کیهان شناسی فیزیکی است. در این مدل جهان شامل یک ثابت کیهانی ( Λ ) - که وجود آن به انرژی تاریک نسبت داده می شود - و همچنین ماده تاریک سرد ( CDM ) است. اغلب از این مدل با نام مدل استاندارد کیهان شناسی مه بانگ یاد می شود زیرا ساده ترین مدلی است که توضیح خوبی برای این ویژگی های کیهان ارائه می دهد:
• وجود و ساختار تابش زمینه کیهانی
• ساختار بزرگ مقیاس در توزیع کهکشانها
• فراوانی هیدروژن ( و دوتریم ) ، هلیم و لیتیم
• انبساط شتابدار کیهان که با مشاهده نور رسیده از کهکشانها و ابرنواخترهای دوردست، کشف شد.
این مدل بر این پندار استوار است که نسبیت عام در مقیاس کیهانی نیز نظریه معتبری برای توصیف گرانش است. مدل لامبدا - سی دی ام در اواخر دهه ۱۹۹۰، پس از یک دوره زمانی که طی آن مشاهدات مربوط به ویژگی های مختلف جهان با یکدیگر همخوانی نداشتند و هیچ اجماعی در مورد اجزای تشکیل دهنده چگالی انرژی جهان وجود نداشت، به عنوان یک کیهان شناسی تطبیقی معرفی شد.
مدل لامبدا - سی دی ام را می توان از طریق افزودن مفهوم تورم کیهانی یا اثیر ویا سایر عناصری که موضوعات پژوهش و گمانه زنی های کنونی هستند، گسترش داد.
برخی از مدل های جایگزین لامبدا - سی دی ام فرضیات آن را زیر سؤال می برند. نمونه این مدل ها دینامیک نیوتنی اصلاح شده، گرانش اصلاح شده و نظریه های تغییرات بزرگ مقیاس در چگالی ماده جهان هستند. [ ۱]
بیشتر مدل های کیهان شناسی برپایه اصل کیهان شناختی بنا شده اند. این اصل بیان می کند که مکان ما به عنوان مشاهده گر در جهان مکان غیرمعمول و ویژه ای نیست؛ دریک مقیاس به اندازه کافی بزرگ، جهان در همه جهات ( همسانگردی ) و از هر نقطه ای ( همگنی ) یکسان به نظر می رسد. [ ۲]
Λ برای نمایش ثابت کیهانی به کار می رود که در حال حاضر آن را به انرژی خلا یا انرژی تاریک نسبت می دهند که درفضای خالی وجود دارد و عاملی است که باعث می شود با وجود نیروهای جاذبه گرانشی جهان به انبساط شتابدارش ادامه دهد. یک ثابت کیهانی دارای فشار منفی است، p = − ρ c 2 ؛ این فشار منفی به گشتاور انرژی - استرس در نسیبت عام کمک می کند و باعث انبساط شتابدار می شود. ثابت کیهان شناسی به صورت Ω Λ نمایش داده می شود و عبارت است از کسری از چگالی جرم - انرژی کل یک جهان تخت که مربوط به انرژی تاریک است. در حال حاضر تخمین زده می شود که ۷۳٪ کل چگالی انرژی جهان کنونی را انرژی تاریک تشکیل می دهد.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلف• وجود و ساختار تابش زمینه کیهانی
• ساختار بزرگ مقیاس در توزیع کهکشانها
• فراوانی هیدروژن ( و دوتریم ) ، هلیم و لیتیم
• انبساط شتابدار کیهان که با مشاهده نور رسیده از کهکشانها و ابرنواخترهای دوردست، کشف شد.
این مدل بر این پندار استوار است که نسبیت عام در مقیاس کیهانی نیز نظریه معتبری برای توصیف گرانش است. مدل لامبدا - سی دی ام در اواخر دهه ۱۹۹۰، پس از یک دوره زمانی که طی آن مشاهدات مربوط به ویژگی های مختلف جهان با یکدیگر همخوانی نداشتند و هیچ اجماعی در مورد اجزای تشکیل دهنده چگالی انرژی جهان وجود نداشت، به عنوان یک کیهان شناسی تطبیقی معرفی شد.
مدل لامبدا - سی دی ام را می توان از طریق افزودن مفهوم تورم کیهانی یا اثیر ویا سایر عناصری که موضوعات پژوهش و گمانه زنی های کنونی هستند، گسترش داد.
برخی از مدل های جایگزین لامبدا - سی دی ام فرضیات آن را زیر سؤال می برند. نمونه این مدل ها دینامیک نیوتنی اصلاح شده، گرانش اصلاح شده و نظریه های تغییرات بزرگ مقیاس در چگالی ماده جهان هستند. [ ۱]
بیشتر مدل های کیهان شناسی برپایه اصل کیهان شناختی بنا شده اند. این اصل بیان می کند که مکان ما به عنوان مشاهده گر در جهان مکان غیرمعمول و ویژه ای نیست؛ دریک مقیاس به اندازه کافی بزرگ، جهان در همه جهات ( همسانگردی ) و از هر نقطه ای ( همگنی ) یکسان به نظر می رسد. [ ۲]
Λ برای نمایش ثابت کیهانی به کار می رود که در حال حاضر آن را به انرژی خلا یا انرژی تاریک نسبت می دهند که درفضای خالی وجود دارد و عاملی است که باعث می شود با وجود نیروهای جاذبه گرانشی جهان به انبساط شتابدارش ادامه دهد. یک ثابت کیهانی دارای فشار منفی است، p = − ρ c 2 ؛ این فشار منفی به گشتاور انرژی - استرس در نسیبت عام کمک می کند و باعث انبساط شتابدار می شود. ثابت کیهان شناسی به صورت Ω Λ نمایش داده می شود و عبارت است از کسری از چگالی جرم - انرژی کل یک جهان تخت که مربوط به انرژی تاریک است. در حال حاضر تخمین زده می شود که ۷۳٪ کل چگالی انرژی جهان کنونی را انرژی تاریک تشکیل می دهد.
wiki: لامبدا سی دی ام